اثر مجاورت میکروفن چیست؟

اثر مجاورت هم مانند هر چیز دیگری در دنیا، مزایا و معایب خاص خودش را دارد. گاهی اوقات با آگاهی در مورد پروژه و تکنیک‌های میکروفن‌گذاری می‌توان از آن به عنوان یک مزیت و افکت خوب استفاده کرد. البته اگر اثر مجاورت را درست نشناسید، می‌تواند صدای خروجی شما را به طور کلی از بین ببرد و آن را غیر قابل استفاده کند. به طور کلی، اثر مجاورت باعث تشدید فرکانس‌های پائینی صدا می‌شود؛ یعنی در صورت بروز این افکت، اصوات بم ما به طور قابل توجهی تقویت خواهند شد. امروزه بعضی صدابرداران برای افزایش تأثیرگذاری تیزرهای تبلیغاتی، غنی‌تر کردن صدای کیک درام و… از اثر مجاورت استفاده می‌کنند.

در پاراگراف قبل، چندین بار نام “اثر مجاورت” یا “افکت مجاورت” را ذکر کردیم اما قبل از هر چیز، باید این سوال را از خودمان بپرسیم که وقتی از اثر مجاورت صحبت می‌کنیم، مقصودمان دقیقا چیست؟ شاید تعجب کنید اگر بگوئیم همه انسان‌ها حداقل یک بار اثر مجاورت را از نزدیک حس کرده‌اند! همه ما برای یک بار هم که شده، دیده‌ایم که با نزدیک کردن میکروفن به منبع صوتی، صداهای بم به شکل قابل توجهی تقویت می‌شوند. این همان اثر مجاورت است. به همین سادگی 🙂 اثر مجاورت معمولا به دلیل اختلاف امپلیتیود و فاز بین ۲ قسمت دیافراگم میکروفن رخ می‌دهد.

حالا که با اثر مجاورت آشنا شدیم، باید ببینیم که چطور می‌توانیم از آن به نفع خودمان استفاده کنیم. ما در مقاله حاضر تمام تلاش‌مان را کرده‌ایم که تا حد امکان به این سوالات پاسخ دهیم. با ما همراه باشید…

در زیر، موضوعاتی که می‌خواهیم در موردشان صحبت کنیم را لیست کرده‌ایم:

• اثر مجاورت چیست و چگونه به وجود می‌آید؟
• اختلاف فاز
• اختلاف امپلیتیود
• بررسی نحوه عملکرد اثر مجاورت در میکروفن
• اثر مجاورت در الگوهای قطبی مختلف
• کاربردهای عملی و واقعی افکت مجاورت
• سوالات متداول

اثر مجاورت چیست و چگونه به وجود می‌آید؟

همان‌طور که گفتیم، اثر مجاورت با نزدیک کردن میکروفن به منبع صوتی به وجود می‌آید. بنابراین هرچه میکروفن را به منبع صوتی نزدیک‌تر کنیم، اصوات موجود در فرکانس‌های پائینی نیز بیش‌تر تقویت می‌شوند.

از آن‌جا که افکت مجاورت اساسا به دلیل اختلاف فشار صوتی بین ۲ طرف دیافراگم رخ می‌دهد، این افکت را ‘فقط’ در میکروفن‌های جهت‌دار می‌توانیم ببینیم. همه ما نیک می‌دانیم که میکروفن‌های Omni هم اصوات را از هر جهات مختلف دریافت می‌کنند و این بدان‌معناست که این نوع میکروفن‌ها هم می‌توانند مستعد خلق اثر مجاورت باشند اما فراموش نکنید که در میکروفن‌های Omni ، یک طرف دیافراگم در معرض اصوات خارجی قرار دارد و طرف دیگر آن پوشیده است. به عبارت دیگر، می‌توانیم بگوئیم افکت مجاورت فقط در میکروفن‌های Pressure-Gradient خودش را نشان می‌دهد و در میکروفن‌های Pressure شاهد آن نخواهیم بود. همان‌طور که می‌دانید:

در میکروفن‌های Pressure-Gradient ، هر ۲ طرف دیافراگم در معرض اصوات خارجی قرار دارد و این نوع میکروفن‌ها ذاتا جهت‌دار هستند.

در میکروفن‌های Pressure فقط قسمت جلویی دیافراگم در معرض اصوات خارجی قرار دارد و این نوع میکروفن‌ها ذاتا همه‌جهته(Omni) هستند.

تنها چیزی که بین تمام میکروفن‌ها ثابت و مشترک است، مکانیزم حرکت دیافراگم بر اساس اختلاف فشار صوتی بین قسمت جلویی و پشتی دیافراگم است.

میکروفن‌های جهت‌دار و اثر مجاورت

با توجه به موارد فوق، دریافتیم که در میکروفن‌های جهت‌دار، هر ۲ طرف دیافراگم در معرض اصوات خارجی قرار دارند. برای درک بهتر این موضوع، کافی‌است نگاهی به ساختار و طراحی میکروفن‌های ریبون داشته باشیم.

میکروفن‌های Bi-Directional ریبون

الگوی قطبیِ پیش‌فرض میکروفن‌های ریبون، Figure-8 یا همان Bi-Directional است. به بیان دیگر، این نوع میکروفن‌ها نسبت به اصوات موجود در قسمت جلویی و پشتی دیافراگم حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند.

همان‌طور که در تصویر فوق هم می‌بینیم، میکروفن‌های Bi-Directional نسبت به اصوات موجود در زوایای ۹۰ و ۲۷۰ درجه هیچ‌گونه حساسیتی از خود نشان نداده و کلیه امواج صوتی موجود در این زوایا را نادیده می‌گیرند. هرچه این الگوی قطبی را بهتر درک کنیم، راحت‌تر می‌توانیم اثر مجاورت را درک کنیم.

شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید “جهت‌گیری میکروفن‌ها” با “مدت زمان لازم برای انتقال صدا از یک طرف به طرف دیگر دیافراگم” رابطه مستقیم دارد. ما این اختلاف زمانی را با عنوان ‘اختلاف فاز’ می‌شناسیم. توجه داشته باشید که علاوه بر اختلاف فاز بین ۲ طرف دیافراگم، اختلاف امپلیتیود هم می‌تواند موجب به وجود آمدن اثر مجاورت شود. (اختلاف امپلیتیود: گذر امواج صوتی از بین مولکول‌های هوا باعث کاهش امپلیتیود صدا می‌شود. بنابراین در هنگام حرکت صدا از یک طرف به طرف دیگر دیافراگم، امپلیتیود آن کاهش می‌یابد و دیگر میزان امپلیتیود اصوات موجود در قسمت جلویی و پشتی دیافراگم یکسان نخواهد بود. منظور از اختلاف امپلیتیود دقیقا همین است.)

خلاصه این‌که اثر مجاورت بر اساس افزایش اختلاف امپلیتیود در مقایسه با اختلاف فاز فرکانس‌های پائین در فواصل نزدیک پدید می‌آید.

مسیر حرکت اصوات On-Axis از قسمت جلویی میکروفن‌های ریبون به صورت زیر است:

• امواج صوتی به قسمت جلویی دیافراگم میکروفن برخورد می‌کنند.
• امواج صوتی برای رسیدن به قسمت پشتی دیافراگم، فاصله D را طی می‌کنند که در نتیجه آن، امپلیتیود/شدت اصوات کاسته می‌شود.
• امواج صوتی پس از طی کردن فاصله D و با گذشت زمان T با امپلیتیود کمتر به قسمت پشتی دیافراگم می‌رسند.

بنابراین اصوات موجود در زوایای On-Axis با اختلاف فاز جزئی به هر ۲ طرف دیافراگم برخورد می‌کنند و این اختلاف فاز باعث تغییر میزان فشار صوتی بین ۲ طرف دیافراگم می‌شود.

به طور مشابه، مسیر حرکت اصوات On-Axis از قسمت پشتی میکروفن‌های ریبون به صورت زیر است:

• امواج صوتی به قسمت پشتی دیافراگم میکروفن برخورد می‌کنند.
• امواج صوتی برای رسیدن به قسمت جلویی دیافراگم، فاصله D را طی می‌کنند که در نتیجه آن، امپلیتیود/شدت اصوات کاسته می‌شود.
• امواج صوتی پس از طی کردن فاصله D و با گذشت زمان T با امپلیتیود کمتر به قسمت جلویی دیافراگم می‌رسند.

همان‌طور که می‌بینیم، مسیر حرکت اصوات On-Axis چه از قسمت جلویی و چه از قسمت پشتی دیافراگم تقریبا شبیه هم است اما مسیر حرکت اصوات زوایای Off-Axis یعنی زاویه‌های ۹۰ و ۲۷۰ درجه بسیار متفاوت‌تر از چیزی است که تاکنون دیدیم:

• اصوات موجود در طرفین میکروفن به بدنه میکروفن برخورد می‌کنند.
• این اصوات برای رسیدن به قسمت جلویی/پشتی دیافراگم فاصله D ½ را طی می‌کنند که در نتیجه آن، امپلیتیود/شدت اصوات کاسته می‌شود.
• این اصوات پس از پیمودن D ½ فاصله و T ½ زمان، به طور هم‌زمان و با امپلیتیود/شدت یکسان به قسمت جلویی و پشتی دیافراگم برخورد می‌کنند.

از آن‌جا که اصوات موجود در طرفین میکروفن دقیقا به طور هم‌زمان و با امپلیتیود یکسان به ۲ طرف دیافراگم برخورد می‌کنند، فشار صوتی یکسانی هم دارند و در نتیجه، دیافراگم هیچ واکنشی نسبت به آن نشان نمی‌دهد و ثابت می‌ماند. نیک می‌دانیم که با ثابت ماندن دیافراگم، هیچ سیگنال صوتی هم تولید نشده و بنابراین هیچ صدایی ضبط نمی‌شود.

همان‌طور که دیدیم، الگوی قطبی Figure-8 نسبت به اصوات موجود در زوایای On-Axis بیش‌ترین حساسیت را از خود نشان می‌دهد و اصوات موجود در زوایای Off-Axis یعنی همان ۹۰ و ۲۷۰ درجه را به طور کامل ریجکت می‌کند.

از این گذشته، الگوی قطبی Figure-8 بیش‌ترین میزان اثر مجاورت را از خود نشان می‌دهد که بعدا مفصل در مورد این موضوع صحبت خواهیم کرد.

ما بحث را از جای خوبی شروع کردیم و حالا با دانستن نحوه کار الگوی قطبی Bi-Directional راحت‌تر می‌توانیم افکت مجاورت را درک کنیم. شایان ذکر است برای ساده‌تر کردن توضیحات مربوط به اثر مجاورت، تصور می‌کنیم منبع صوتی دقیقا در قسمت جلویی یک میکروفن Bi-Directional قرار گرفته. مزیت این کار، تمرکز روی تأثیرگذارترین فاکتور در به وجود آمدن افکت مجاورت یعنی ‘فاصله میکروفن تا منبع صوتی’ است.

اختلاف فاز

اختلاف فاز قسمت جلویی و پشتی دیافراگم میکروفن‌های Pressure-Gradient در واقع همان اختلاف فاز امواج صوتی است که برای برخورد با ۲ طرف دیافراگم در هوا جابه‌جا می‌شوند.

فاز امواج صوتی به نقطه‌ای در سیکل این امواج اشاره دارد. اصوات طبیعی، امواج صوتی بسیار پیچیده‌ای دارند و نمی‌توان با اطمینان در مورد شروع و پایان سیکل آن‌ها صحبت کرد. برای درک بهتر امواج صوتی، سعی کنید موج صوتی را ترکیبی از امواج سینوسی تک‌فرکانسی در طیف فرکانسی که برای ایجاد صدایی پیچیده به هم اضافه شده‌اند در نظر بگیرید. فقط در این صورت می‌توانیم متوجه شویم که اختلاف فاز کاملا به فرکانس‌های صوتی وابسته است.

توجه داشته باشید که فرکانس و طول موج رابطه عکس با یک‌دیگر دارند؛ یعنی هرچه فرکانس صدا بالاتر باشد، طول موج آن کوتاه‌تر است و بالعکس. رابطه زیر را در نظر بگیرید:

f = ν/λ or λ = ν/f

در این رابطه:

• f = فرکانس
• λ = طول موج
• ν = سرعت(Velocity) صدا (معمولا ثابت در نظر گرفته می‌شود)

با توجه به تصویر فوق، هرچه طول موج کوتاه‌تر باشد، فاصله بین نقاط Peak و Trough نیز کم‌تر است. نقطه Peak یا همان قله، جایی است که در آن بیش‌ترین میزان فشرده‌سازی انجام می‌شود؛ یعنی فشار صوتی خیلی زیادی داریم. در مقابل، نقاط Trough نیز به جایی اشاره دارد که در آن، تراکم امواج صوتی کاهش می‌یابد؛ یعنی فشار صوتی خیلی کمی داریم.

فاصله D در اطراف بدنه میکروفن ثابت است. با افزایش فرکانس صدا، طول موج صوتی کاهش می‌یابد و این موضوع، پتانسیل بسیار زیادی برای به وجود آوردن اختلاف فاز بین قسمت جلویی و پشتی دیافراگم دارد.

به طور کلی:

• فرکانس‌های بالاتر باعث افزایش اختلاف فاز و اختلاف فشار صوتی شده و در نتیجه، خروجی غنی‌تر و قوی‌تری خواهیم داشت.
• دقیقا برعکس مورد قبل، فرکانس‌های پائین‌تر باعث کاهش اختلاف فاز و اختلاف فشار صوتی شده و در نتیجه، خروجی ضعیف‌تری خواهیم داشت.

با توجه به موارد فوق، درمی‌یابیم حداکثر جابه‌جایی دیافراگم زمانی اتفاق می‌افتد که:

• Peak امواج صوتی در یک طرف دیافراگم قرار گرفته باشند و به دیافراگم فشار ‘وارد کنند’.
• Trough امواج صوتی در طرف دیگر دیافراگم قرار گرفته باشند.

بنابراین بیش‌ترین جابه‌جایی دیافراگم زمانی اتفاق می‌افتد که طول موج صوتی برابر 2D (دو برابر مسافتی که موج صوتی باید طی کند تا از قسمت جلویی به قسمت پشتی دیافراگم برسد) باشد.

با توجه به کوچک بودن کپسول‌های میکروفن، درمی‌یابیم که طول موج صوتی کوتاه بوده و در نتیجه، فرکانس آن بالاست.

در جدول زیر می‌توانید رابطه میان فرکانس و طول موج صوتی را ملاحظه کنید:

• 20,000 Hz = 17 mm
• 10,000 Hz = 34 mm
• 5,000 Hz = 69 mm
• 1,000 Hz = 3.4 cm
• 500 Hz = 6.9 cm
• 100 Hz = 3.43 m
• 50 Hz = 6.86 m
• 20 Hz = 17 m

به یاد داشته باشید که فرمول‌های مهم ما عبارت بودند از f = ν/λ و λ = ν/f. علاوه بر این، امواج صوتی برای آن‌که از یک طرف به طرف دیگر دیافراگم برسند، باید فاصله D را طی کنند.

با افزایش فرکانس صدا، اختلاف فاز به‌آرامی کاهش می‌یابد. در یک طول موج 2D ، اوج(یا همان Peak) با یک طرف دیافراگم و Trough با طرف دیگر آن برخورد می‌کند. پرواضح است که با میل کردن فرکانس به سمت طول موج D ، اختلاف فاز کم‌تر و کم‌تر می‌شود. توجه داشته باشید که مقصود از طول موج D آن است که Peak و Trough ممکن است در هر ۲ طرف دیافراگم رخ دهد که در این صورت، دیافراگم حرکت نخواهد کرد.

نکته‌ای در مورد میرایی/تعدیل دیافراگم

به طور کلی، با افزایش فرکانس صوتی، اختلاف فاز و اختلاف فشار نیز افزایش می‌یابند و بنابراین خروجی قوی‌تر و غنی‌تری خواهیم داشت. در واقع حساسیت طبیعی ناشی از اختلاف فاز در هر اکتاو، ۶ دسی‌بل افزایش می‌یابد اما با این حال، پاسخ فرکانسی متناظر با آن ممکن است اصلا خوب نباشد. برای جبران این امر، دیافراگم تعدیل شده و پاسخ فرکانسی آن در هر اکتاو، ۶ دسی‌بل کاسته می‌شود. با این کار، پاسخ فرکانسیِ صاف‌تری خواهیم داشت و اصوات موجود در فرکانس‌های بالا و پائین به شکلی مناسب و طبیعی ضبط خواهند شد.

اختلاف امپلیتیود

همان‌طور که در قسمت‌های قبل گفتیم، علاوه بر اختلاف فاز بین ۲ طرف دیافراگم، اختلاف امواج صوتی می‌توانند باعث به وجود آمدن اختلاف امپلیتیود هم بشوند. البته تفاوت بزرگ اختلاف امپلیتیود و اختلاف فاز در این است که اختلاف امپلیتیود اصلا به فرکانس وابسته نیست.

اختلاف امپلیتیود را می‌توان همان اختلاف فشار صوتی بیت ۲ طرف دیافراگم دانست. نیک به یاد داریم که محرک اصلی حرکت دیافراگم، فشار امواج صوتی است. در این شرایط، سوالی که ممکن است ذهن شما را به خود درگیر کند این است که چگونه با حرکت امواج صوتی در هوا، امپلیتیود آن تغییر می‌کند.

برای پاسخ به این پرسش، باید با قانون مربع معکوس آشنا شویم.

قانون مربع معکوس

قانون مربع معکوس به ما می‌گوید که به ازای ۲ برابر شدن فاصله میکروفن تا منبع صوتی، فشار صوتی حدود ۶ دسی‌بل کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، کاهش ۶ دسی‌بلی فشار صوتی به معنای یک‌چهارم شدن تراکم ولوم صداست. اگر به خاطر داشته باشید، اصوات برای آن‌که از یک طرف دیافراگم به طرف دیگر آن برسند، باید فاصله D را طی کنند. این فاصله در میکروفن‌های جهت‌دار معمولا بسیار ناچیز است.

برای مثال، شرایطی را فرض کنید که در آن، منبع صوتی فاصله قابل توجهی تا قسمت جلویی دیافراگم میکروفن دارد. در این شرایط، گوئیم D نسبت به فاصله بین منبع صدا و قسمت جلویی دیافراگم، بی‌نهایت کوچک است. بنابراین، اختلاف امپلیتیود بسیار ناچیز است و اختلاف فشار بین ۲ طرف دیافراگم کاملا به رابطه فاز بستگی دارد.

ما در مثال فوق تصور کردیم که منبع صوتی، فاصله قابل توجهی تا میکروفن دارد. حال اگر این فاصله کم‌تر شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ پاسخ بسیار روشن است؛ اختلاف امپلیتیود نقش پررنگ‌تری در حرکت دیافراگم ایفا می‌کند و اثر مجاورت کم‌کم پدیدار می‌شود.

برای سادگی کار، فرض کنید منبع صوتی بسیار به قسمت جلویی دیافراگم میکروفن نزدیک شده و در فاصله D قرار دارد. (منظور از فاصله D همان فاصله‌ای است که امواج صوتی برای رسیدن به طرف دیگر دیافراگم باید طی کنند) بدیهی است که فاصله منبع صوتی تا قسمت جلویی دیافراگم برابر D و فاصله منبع صوتی تا قسمت پشتی دیافراگم برابر 2D است.

بر اساس قانون مربع معکوس، اختلاف فشار صوتی بین قسمت جلویی و پشتی دیافراگم دقیقا ۶ دسی‌بل است و این عدد باعث به وجود آمدن یک تفاوت ملموس و برجسته می‌شود. اگر به خاطر داشته باشید، در بخش قبل در مورد تعدیل دیافراگم و کاهش ۶ دسی‌بلی حساسیت آن صحبت کردیم اما اختلاف فاز کاملا به فرکانس صوتی وابستگی دارد در حالی که اختلاف امپلیتیود ارتباطی با فرکانس‌های صوتی ندارد. به بیان ساده، تعدیل دیافراگم باعث تشدید شدن نامناسبِ اصوات موجود در فرکانس‌های پائین می‌شود. کلید اصلی پدیدار شدن اثر مجاورت دقیقا همین تشدید فرکانس‌های بم است.

بررسی نحوه عملکرد اثر مجاورت در میکروفن

از آن‌جا که هر ۲ طرف دیافراگم میکروفن‌های جهت‌دار در معرض امواج صوتی قرار دارند، اثر مجاورت فقط در این نوع میکروفن‌ها می‌تواند پدیدار شود.

اختلاف SPL بین طرفین میکروفن نیز عمدتا ناشی از اختلاف فاز و اختلاف امپلیتیود است.

اختلاف فاز امواج صوتی کاملا به فرکانس‌ها بستگی دارند و این وابستگی به گونه‌ای است که حساسیت میکروفن در هر اکتاو حدود ۶ دسی‌بل افزایش می‌یابد. حال با تعدیل دیافراگم(کاهش ۶ دسی‌بلی حساسیت آن) می‌توان پاسخ فرکانسی میکروفن را مسطح نمود.

به دلیل آن‌که اختلاف امپلیتیود امواج صوتی به فرکانس وابسته نیست، با ۲ برابر شدن فاصله لازم برای رسیدن امواج صوتی از یک طرف به طرف دیگر دیافراگم، امپلیتیود به یک‌چهارم تقلیل پیدا می‌کند. (قانون مربع معکوس)

با نزدیک شدن منبع صوتی به میکروفن، فاصله بین قسمت جلویی و پشتی دیافراگم نسبتا بزرگ‌تر می‌شود و در نتیجه، اختلاف امپلیتیود هم افزایش می‌یابد.

با نزدیک شدن منبع صوتی به میکروفن، اختلاف سطح فشار صوتی(یا همان SPL که باعث حرکت دیافراگم و تولید سیگنال صوتی می‌شود) وابستگی بیشتری نسبت به تغییرات امپلیتیود از خود نشان می‌دهد و کم‌تر به تغییرات فاز وابسته خواهد بود.

همان‌طور که گفتیم، اختلاف امپلیتیود به فرکانس وابسته نیست و در صورت تعدیل دیافراگم، با نزدیک شدن منبع صوتی به میکروفن، اصوات موجود در فرکانس‌های پائین بیش‌تر از اصوات موجود در فرکانس‌های بالا تقویت می‌شوند و در نتیجه، صدای بمِ نامناسب و تشدیدشده‌ای خواهیم داشت.

با دقت در نحوه عملکرد اثر مجاورت درمی‌یابیم که فاصله منبع صوتی تا میکروفن نقش اصلی را در به وجود آمدن این افکت ایفا می‌کند. شاید به همین دلیل است که به آن اثر ‘مجاورت’ می‌گویند.

یک مثال واقعی

تصویر ابتدایی این مقاله، گراف مربوط به پاسخ فرکانسی میکروفن Shure Beta 57A به همراه اثر مجاورت را به ما نشان می‌دهد. در این بخش می‌خواهیم این تصویر را به شکلی دقیق‌تر مورد بررسی قرار دهیم.

همان‌طور که در تصویر مربوط به پاسخ فرکانسی این میکروفن هم به‌وضوح می‌بینیم، با نزدیک شدن منبع صوتی به میکروفن، فرکانس‌های بم به شکل فزاینده‌ای تقویت شده‌اند. توجه داشته باشید که افکت مجاورت بیش‌تر در فرکانس‌های حدود ۲۰۰ هرتز نمود پیدا می‌کند. دلیل این امر، ساختار فیزیکی میکروفن و شهرت این بازه فرکانسی به فرکانس رزونانس عنوان شده‌است.

اثر مجاورت در الگوهای قطبی مختلف

به لحاظ ساختار و طراحی میکروفن‌های جهت‌دار(Pressure-Gradient) اثر مجاورت فقط در این نوع میکروفن‌ها دیده می‌شود؛ دلیل آن هم باز بودن ۲ طرف دیافراگم نسبت به فشار اصوات خارجی است. البته در این بین بعضی میکروفن‌های جهت‌دار اثر مجاورت بیشتری نسبت به سایر میکروفن‌های مشابه از خود نشان می‌دهند. در این بخش می‌خواهیم در مورد اثر مجاورت در چند الگوی قطبی محبوب صحبت کنیم.

یکی از راه‌های تشریح الگوهای قطبی و اثر مجاورت در آن‌ها، منطق صفر و یک و تفکر افراطی است:

میکروفن‌های Pressure از یک کپسول Omni ساخته می‌شوند و در نتیجه هیچ اثر مجاورتی را از خود نشان نمی‌دهند. در مقابل، میکروفن‌های Pressure-Gradient (که الگوی قطبی Bi-Directional طبیعی‌ترین و واقعی‌ترین فرم این‌گونه میکروفن‌ها را نشان می‌دهد) دارای بیش‌ترین اثر مجاورت ممکن هستند.

اکثر الگوهای قطبی با ترکیب اصول Pressure و Pressure-Gradient به دست می‌آیند. برای درک بهتر میزان اثر مجاورت در هر الگوی قطبی، می‌توانیم این‌گونه فکر کنیم که الگوی قطبی مذکور، چند درصد Pressure و چند درصد Pressure-Gradient است.

اثر مجاورت در الگوی قطبی Bi-Directional

همان‌طور که گفتیم، در الگوی قطبی Bi-Directional یا Figure-8 شاهد بیش‌ترین میزان اثر مجاورت هستیم.

اثر مجاورت در الگوی قطبی هایپرکاردیوید

الگوی قطبی هایپرکاردیوید را می‌توان حاصل نسبت ۳:۱ الگوهای قطبی Figure-8 و Omni دانست. بنابراین این الگوی قطبی هم اثر مجاورت قابل توجهی را از خود نشان می‌دهد اما به هر حال شدت آن به اندازه الگوی قطبی Bi-Directional نیست.

اثر مجاورت در الگوی قطبی سوپرکاردیوید

الگوی قطبی سوپرکاردیوید را می‌توان حاصل نسبت ۵:۳ الگوهای قطبی Figure-8 و Omni دانست. بنابراین این الگوی قطبی هم اثر مجاورت نسبتا بالایی دارد اما شدت آن به اندازه الگوی قطبی هایپرکاردیوید نیست.

اثر مجاورت در الگوی قطبی کاردیوید

الگوی قطبی کاردیوید حاصل نسبت ۱:۱ الگوهای قطبی Figure-8 و Omni است. در نتیجه این الگوی قطبی هم حساسیت زیادی نسبت به اثر مجاورت از خود نشان می‌دهد اما به هر حال مقدار آن به شدت الگوهای قطبی هایپرکاردیوید و سوپرکاردیوید نیست.

اثر مجاورت در الگوی قطبی Omni

الگوی قطبی Omni فاقد اثر مجاورت است.

کاربردهای عملی و واقعی افکت مجاورت

رایج‌ترین و بیش‌ترین کاربرد اثر مجاورت در وکال است. افکت مجاورت، به افزایش جذابیت و قدرت صدای وکال کمک شایانی می‌کند. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید در اغلب برنامه‌های رادیویی برای غنی جلوه دادن صدای وکال، از همین افکت مجاورت استفاده می‌شود. علاوه بر این، گاهی اوقات برای تقویت صدای بم بعضی سازها و ادوات مانند درام یا آمپ‌های کابینتی از افکت مجاورت بهره می‌برند. یکی دیگر از موارد استفاده از اثر مجاورت، افزودن صدای بم به سیگنال خروجی است.

برای مثال، فرض کنید منابع صوتی ما یک گیتار و وکال است. در این شرایط، فرکانس‌های بم ما چندان زیاد نخواهند بود. بنابراین با نزدیک کردن میکروفن به ساز یا خواننده می‌توانیم اصوات موجود در فرکانس‌های پائین را عمدا تقویت کنیم. البته قانون خاصی برای تعیین فاصله دقیق میکروفن و ساز وجود ندارد و شما باید با آزمون و خطا به یک فاصله مناسب برسید.

یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف اثر مجاورت وقتی ظاهر می‌شود که منابع صوتی زیادی نزدیک میکروفن قرار گرفته باشند. در این شرایط، اصوات موجود در فرکانس‌های پائین مربوط به هر ساز یا منبع صوتی با یک‌دیگر ترکیب شده و میکس نهایی را کمی کثیف می‌کند. البته این مشکل را می‌توان با استفاده از اکولایزر در Post Production برطرف نمود.

این را داخل پرانتز می‌گوئیم: بعضی صدابرداران بر این باورند که باید صدا را به شکلی طبیعی و ‘درست’ ضبط کرد. دلیل آن‌ها این است که با ضبط حرفه‌ای اصوات، در مرحله Post Production آزادی عمل بیشتری خواهیم داشت و دست ما برای اعمال انواع افکت‌ها، پلاگین‌ها و… روی اصوات کاملا باز است. اما این را هم در نظر داشته باشید که برای تفکیک هرچه بهتر اصوات، افزایش فاصله میکروفن و منبع صوتی اصلا ایده‌ی خوبی نیست.

سوالات متداول

چه چیزی باعث حساسیت میکروفن نسبت به حروف صدادار می‌شود؟

وقتی حروف صدادار توسط خواننده یا نریتور ادا می‌شوند، مقدار زیادی هوا به سمت دیافراگم میکروفن جابه‌جا شده و این میزان هوا، باعث حرکت ناگهانی دیافراگم به سمت جلو می‌شود. به عبارت دیگر، هوای حاصل از ادای حروف صدادار باعث به وجود آمدن اختلاف فشار بین قسمت جلویی و پشتی دیافراگم می‌شود و از آن‌جا که این مقدار فشار، کاملا پیش‌بینی‌نشده است، شاهد حرکت ناگهانی دیافراگم به سمت جلو/عقب و برخورد آن با Backplate و در نتیجه، تولید کلیپ مکانیکی خواهیم بود.

آیا میکروفن‌های Multi-Pattern که به طور پیش‌فرض روی الگوی قطبی Omni تنظیم شده‌اند، اثر مجاورت دارند؟

میکروفن‌های Omni استاندارد اصلا اثر مجاورت ندارند. اما از آن‌جا که میکروفن‌های Multi-Pattern برای دستیابی به الگوهای قطبی مختلف، از چند دیافراگم کاردیوید استفاده می‌کنند، ممکن است علی‌رغم تنظیم آن‌ها روی الگوی قطبی Omni ، هنوز هم شاهد پدیدار شدن اثر مجاورت باشیم.