جهت قرارگیری کپسول در میکروفن‌های مختلف؛ آشنایی با میکروفن‌های Top-Address ، End-Address و Side-Address

یکی از مشکلاتی که مبتدیان و حتی افراد حرفه‌ای گاها با آن روبه‌رو می‌شوند، عدم اطلاع از جهت و قرارگیری کپسول در میکروفن‌های مختلف است. به عبارت ساده، اگر از مکان و جهت قرارگیری کپسول در یک میکروفن بی‌اطلاع باشید، نمی‌توانید مکان و جهت مناسب برای قرار دادن میکروفن نسبت به منبع صوتی را مشخص کنید. برای پی بردن به اهمیت این موضوع بدنیست بدانید اولین قدم برای کسب مهارت در میکروفن‌گذاری و یادگیری تکنیک‌های مختلف آن، داشتن اطلاعات کافی در مورد انواع کپسول و ‘جهت قرارگیری’ آن در میکروفن است.

از این‌ها گذشته، هنگام خرید میکروفن، در قسمت مشخصات فنی میکروفن حتما عباراتی مانند Top-Address یا Side-Address توجه شما را به خود جلب کرده‌اند. آیا می‌دانید هر یک از این کلمات چه معنایی دارند و بیان‌گر کدام ویژگی میکروفن هستند؟ اگر بخواهیم به صورت خلاصه بگوئیم، کپسول میکروفن‌های Top-Address در قسمت بالایی و کپسول میکروفن‌های Side-Address در طرفین میکروفن تعبیه می‌شوند. امروزه اغلب میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم کوچک و میکروفن‌های دستی به صورت Top-Address و میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ به صورت Side-Address طراحی می‌شوند.

ما تا همین‌جا هم به سوال اصلی که عمدتا در ذهن شما شکل می‌گیرد پاسخ دادیم اما دانستن این نکته، کافی نیست. بنابراین توصیه می‌کنیم برای آشنایی بیش‌تر با هر یک از میکروفن‌های Top-Address و Side-Address تا انتهای این مقاله همراه‌مان باشید.

جهت قرارگیری کپسول و الگوهای قطبی

برای درک بهتر Address-Type های مختلف، پیشنهاد ما این است که اول از همه، با الگوهای قطبی مختلف آشنا شوید.

همان‌طور که می‌دانید، هر میکروفن یک الگوی قطبی دارد و الگوی قطبی در واقع نشان‌دهنده زاویه و میزان حساسیت میکروفن نسبت به اصوات خارجی است. برای مطالعه شهودی این الگوهای قطبی به یک منبع صوتی و میکروفن نیاز دارید. با جابه‌جایی و عقب و جلو بردن منبع صوتی، می‌توان زاویه و محدوده حساسیت میکروفن را به صورت کاملا واضح و مشخص به دست آورد. بیائید کار را با میکروفن‌های بسیار رایج و محبوب کاردیوید آغاز کنیم.

در شکل فوق، یک گراف دایره‌ای‌شکل با خطوط ۳۶۰ درجه را مشاهده می‌کنیم. زاویه ۰ درجه نشان‌دهنده جهتی است که میکروفن به آن اشاره می‌کند. به عبارت دیگر، زاویه ۰ درجه نقطه محوریِ ماست. حال اگر این نقطه به طرفین میکروفن اشاره کند، میکروفن ما Side-Address و اگر به بالای میکروفن اشاره کند، میکروفن ما Top-Address خواهد بود.

با توجه به مطالب فوق، اکنون می‌توانیم بهتر در مورد Address-Type های مختلف صحبت کنیم.

وقتی می‌گوئیم یک میکروفن Top-Address است، منظورمان دقیقا چیست؟

همان‌طور که در بخش قبل اشاره کردیم، در میکروفن‌های Top-Address ، نقطه محوری(زاویه ۰ درجه) به سمت بالای میکروفن اشاره دارد. کپسول میکروفن‌های Top-Address در رأس میکروفن(قسمت بالا یا پایین آن) تعبیه می‌شود و اگر الگوی قطبی میکروفن به صورت جهت‌دار باشد، جهت آن کاملا دقیق خواهد بود. امروزه میکروفن‌های مدادی و بیش‌تر میکروفن‌های دستی به صورت Top-Address طراحی می‌شوند.

یک مثال خوب برای درک بهتر این نوع میکروفن‌ها، مصاحبه‌های تلویزیونی است که در آن‌ها، مجری برنامه برای ضبط صدایی شفاف‌تر، میکروفن را ابتدا به سمت خود و سپس به سمت مصاحبه‌شونده قرار می‌دهد. فی‌الواقع در میکروفن‌های Top-Address برای داشتن صدایی دقیق و کامل، باید میکروفن را به سمت منبع صوتی قرار داد؛ به صورتی که گویی میکروفن در حال ‘اشاره کردن’ به منبع صوتی است 🙂

شایان ذکر است میکروفن‌های Top-Address عموما دارای بدنه‌ای کشیده بوده و با عناوینی مانند End-Address ، End-Fire و Top-Fire نیز شناخته می‌شوند.

چگونه Top-Address بودن یک میکروفن را تشخیص دهیم؟

همیشه تنها با دیدن ظاهر یک میکروفن نمی‌توان Top-Address بودن یا نبودن آن را به‌صراحت تشخیص داد اما دانستن ویژگی‌های میکروفن‌های Top-Address به ما کمک می‌کند تا این میکروفن‌ها را راحت‌تر تشخیص دهیم.

در زیر، برخی ویژگی‌های ظاهری میکروفن‌های Top-Address را عنوان کرده‌ایم:

• شبیه میکروفن‌های مدادی هستند.
• شبیه میکروفن‌های شات‌گان هستند.
• شبیه میکروفن‌های دستی هستند.

شاید بهتر باشد به صورت مختصر در مورد هر یک از میکروفن‌های مذکور صحبت کنیم.

میکروفن‌های مدادی

از آن‌جا که این میکروفن‌ها به صورت کشیده و باریک طراحی می‌شوند، دیافراگم‌شان در رأس میکروفن(قسمت بالا یا پایین آن) و اتصال خروجی در قسمت زیرین میکروفن تعبیه می‌شوند. با وجود این طراحی زیبا و ساده، به راحتی می‌توان Top-Address بودن آن‌ها را تشخیص داد؛ به عبارت دیگر، هیچ میکروفن مدادی را نمی‌توان پیدا کرد که Top-Address نباشد. اگر بخواهیم دو میکروفن Top-Address خوب را مثال بزنیم، می‌توانیم به Neumann KM 184 و AKG C 451 B اشاره کنیم.

میکروفن‌های شات‌گان

میکروفن‌های شات‌گان اساسا همان میکروفن‌های مدادی هستند که Tube هایی جلوی کپسول‌شان تعبیه شده. اگرچه دیافراگم این نوع میکروفن‌ها در میانه بدنه آن‌ها تعبیه شده اما به دلیل آن‌که جهت On-Axis آن‌ها به سمت بالای میکروفن است، جزو میکروفن‌های Top-Address دسته‌بندی می‌شوند. از Sennheiser MKH 416 می‌توان به عنوان یکی از بهترین میکروفن‌های شات‌گان یاد کرد.

میکروفن‌های دستی

امروزه اغلب میکروفن‌های دستی به واسطه طراحی ارگونومیک و خوبی که دارند، به صورت Top-Address طراحی می‌شوند. حتما تا به حال میکروفن‌های داینامیک را از نزدیک دیده‌اید؛ میکروفن‌های که اغلب در مصاحبه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. همان‌طور که از نام این میکروفن‌ها بر می‌آید، در دست گرفتن آن‌ها بسیار راحت بوده و با در دست گرفتن آن‌ها، به‌راحتی می‌توانید میکروفن را به سمت منبع صوتی قرار دهید. میکروفن Shure SM58 را می‌توان رایج‌ترین و شاید محبوب‌ترین میکروفن دستی دنیا دانست.

معرفی ۲ میکروفن Top-Address خوش‌ساخت و باکیفیت که در لیست بالا نبودند

در بازار تجهیزات صوتی، گاها میکروفن‌هایی را با مشبک‌های بزرگ می‌بینیم. این نوع میکروفن‌ها هم عموما Top-Address هستند. البته در نظر داشته باشید که اغلب این میکروفن‌ها داینامیک بوده و دیافراگم بزرگی دارند و همین امر آن‌ها را به گزینه‌ای مناسب برای استفاده در مصارف صنعتی تبدیل کرده‌است. برای مثال، میکروفن‌های Shure SM7B و Electro-Voice RE20 جزو این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.

 

میکروفن‌های Top-Address که از لحاظ ظاهری شبیه میکروفن‌های Top-Address نیستند

با دیدن شکل ظاهری برخی میکروفن‌ها خیلی سریع با خودمان می‌گوئیم که این میکروفن به هیچ عنوان نمی‌تواند یک میکروفن Top-Address باشد اما وقتی مشخصات آن را مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم که اتفاقا با یک میکروفن Top-Address روبه‌رو هستیم. یکی از این میکروفن‌ها Sennheiser MD 421 است که با دیدن شکل آن، اصلا فکرش را هم نمی‌کنیم که این یک میکروفن Top-Address باشد.

در شکل بالا، با نگاه به مشبک‌های این میکروفن و وجود یک ساختار فلزی در قسمت بالایی میکروفن، با خودمان می‌گوئیم کپسول این میکروفن حتما به سمت طرفین آن اشاره می‌کند و در نتیجه این میکروفن یک میکروفن Side-Address است در حالی که این‌طور نیست و ما ‘واقعا’ با یک میکروفن Top-Address روبه‌رو هستیم.

وقتی می‌گوئیم یک میکروفن Side-Address است، منظورمان دقیقا چیست؟

همان‌طور که در قسمت اول مقاله هم اشاره کردیم، میکروفن‌هایی که محور اصلی‌شان(زاویه ۰ درجه) در طرفین میکروفن باشد، Side-Address هستند. امروز میکروفن‌های ریبون و کاندنسرهای دیافراگم بزرگ به صورت Side-Address طراحی می‌شوند.

میکروفن‌های Side-Address عموما مشبک‌های بزرگی دارند که به ما کمک می‌کند کپسول و جهت قرارگیری آن را راحت‌تر مشاهده کنیم. از آن‌جا که کپسول این میکروفن‌ها به سمت طرفین قرار داده‌شده، Shock Mount شان معمولا به قسمت بالا و پایین میکروفن متصل می‌شود.

میکروفن‌های Side-Address با عنوان Side-Fire نیز شناخته می‌شود.

چگونه Side-Address بودن یک میکروفن را تشخیص دهیم؟

دقیقا مانند میکروفن‌های Top-Address ، همیشه نمی‌توان با اطمینان در مورد Side-Address بودن یا نبودن یک میکروفن صحبت کرد اما به هر حال میکروفن‌های Side-Address ویژگی‌هایی دارند که با دانستن آن‌ها، راحت‌تر می‌توانید یک میکروفن Side-Address را تشخیص دهید.

در زیر، برخی ویژگی‌های ظاهری میکروفن‌های Side-Address را عنوان کرده‌ایم:

• دارای کپسول‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ هستند.
• طراحی تخت و مسطحی دارند.
• پشتیبانی از الگوهای قطبی متنوع و گوناگون
• عموما از الگوی قطبی Bi-Directional پیروی می‌کنند.
• میکروفن‌های ریبون و کلا میکروفن‌های استریو به صورت Side-Address طراحی می‌شوند.
• برای داشتن درک و شهود بهتر نسبت به هر یک از ویژگی‌های مذکور، به صورت مختصر در مورد آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ

همان‌طور که اشاره کردیم، اغلب میکروفن‌های داینامیک دیافراگم بزرگ به صورت Top-Address طراحی می‌شوند. اما وقتی صحبت از میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ به میان می‌آید، باید اعتراف کنیم بیش‌تر آن‌ها Side-Address هستند. دلیل‌اش هم این است که کپسول‌های کاندنسر ذاتا طراحی پیچیده‌تری دارند و به همین خاطر، می‌توانند از مزایای Side-Address بودن هم بهره‌مند گردند.

اگر دقیق‌تر فکر کنیم، در می‌یابیم که دیافراگم میکروفن‌های Top-Address محدودیت بسیار زیادی نسبت به دیافراگم میکروفن‌های Side-Address دارد. دلیل این موضوع، نوع طراحی و ساختار میکروفن‌های Top-Address است. همان‌طور که می‌دانید، در این نوع میکروفن‌ها، کپسول فقط می‌تواند در رأس(قسمت بالا یا پایین) میکروفن قرار بگیرد و در واقع قسمت زیرین کپسول توسط بدنه پوشیده شده‌است. در حالی که با استفاده از کپسول‌های دیافراگم بزرگِ Side-Address ، امکان بهره‌مندی از الگوهای قطبی، اساسا به جای آن‌که به بدنه میکروفن بستگی داشته باشد، به خود کپسول بستگی دارد.

بنابراین بسیاری از میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ، Side-Address هستند. بیائید با چند نمونه آشنا شویم.

Rode NT1

Neumann U 87 AI

میکروفن تیوب کاندنسر دیافراگم بزرگ Sony C-800 G

طراحی فلت و مسطح

میکروفن‌های فلت و مسطح به واسطه طراحی‌شان، همگی به صورت Side-Address ساخته می‌شوند. اگرچه این واقعیت دارد اما به هر حال تشخیص آن‌که کپسول میکروفن دقیقا در کدام طرف قرار گرفته، کمی دشوار است!

میکروفن Audix ADX60 را می‌توان یکی از بهترین میکروفن‌های فلت Side-Address دانست.

همان‌طور که اشاره کردیم، میکروفن‌های فلت و مسطح، Side-Address هستند اما جالب است بدانید که تنها یک طرف این نوع میکروفن‌ها نسبت به اصوات خارجی حساسیت دارد 🙂 به بیان بهتر، میکروفن‌های فلت دارای الگوی قطبی نیم‌کره‌ای هستند.

میکروفن‌های Side-Address با الگوهای قطبی متنوع و گوناگون

اگر میکروفن‌تان چند الگوی ضبط مختلف را ارائه می‌کند، شک نکنید که Side-Address است. در این میکروفن‌ها، با ترکیب سیگنال‌های دیافراگم‌های موجود در ۲ طرف میکروفن می‌توان به الگوهای قطبی مختلف دست یافت. برای تحقق این امر، دیافراگم‌ها باید به اندازه مساوی در معرض فشار صوتی قرار گیرند. به همین دلیل، میکروفن‌هایی که از چند الگوی قطبی پشتیبانی می‌کنند، برای داشتن عملکرد عالی باید حتما به صورت Side-Address طراحی شوند.

به باور ما، Neumann U 87 AI که در قسمت قبل هم به آن اشاره کردیم، بهترین میکروفن Multi-Pattern بازار است.

الگوی قطبی Bi-Directional

۲ طرف میکروفن‌های Bi-Directional حساسیت یکسانی نسبت به امواج صوتی دارند. با توجه به مطالبی که تا الان گفتیم، پرواضح است که میکروفن‌های Top-Address به واسطه طراحی و ساختاری که دارند، از لحاظ فیزیکی اصلا ‘نمی‌توانند’ از الگوی قطبی Bi-Directional یا همان Figure-8 پشتیبانی کنند.

با دانستن این موضوع بهتر می‌توانیم بفهمیم که چرا اغلب میکروفن‌های ریبون Side-Address هستند. در بخش بعدی می‌خواهیم در مورد این نوع میکروفن‌ها صحبت کنیم.

میکروفن‌های ریبون

میکروفن‌های ریبون ذاتا Pressure-Gradient و Bi-Directional هستند. دیافراگم‌های ریبون این نوع میکروفن‌ها بین ۲ بافل(متریال) مغناطیسی قرار دارد و همین امر سبب می‌شود آن‌ها به طور مساوی نسبت به امواج صوتی موجود در قسمت جلو و پشت میکروفن حساسیت داشته باشند.

یکی از نکات جالب و حیرت‌انگیز در مورد میکروفن‌های ریبون این است که اگر منبع صوتی ‘دقیقا’ در طرفین میکروفن قرار داشته باشد، فشار صوتی آن روی هر ۲ طرف دیافراگم تأثیر می‌گذارد. در این شرایط، هر ۲ طرف دیافراگم به یک اندازه می‌لغزند و همین امر سبب به وجود آمدن اثر Phase می‌شود. اگر بخواهیم ساده بگوئیم، وقتی فشار صوتی در ۲ طرف دیافراگم به یک اندازه باشد، در واقع دیافراگم هیچ حرکتی نخواهد داشت و در نتیجه هیچ سیگنال صوتی هم تولید نکرده و هیچ صدایی ضبط نخواهد شد 🙂

با توجه به توضیحات بالا به‌سادگی در می‌یابیم که الگوی Bi-Directional فقط در میکروفن‌های Side-Address در دسترس خواهد بود.

میکروفن‌های Royer R-121 و Coles 4038 را می‌توان بهترین و خوش‌ساخت‌ترین میکروفن‌های ریبون بازار دانست.

همچنین از Beyerdynamic M 160 هم می‌توان به عنوان یکی از باکیفیت‌ترین میکروفن‌های Top-Address بازار یاد کرد.

میکروفن‌های استریو

میکروفن‌های استریو اغلب Side-Address هستند. یکی از راه‌های تشخیص Side-Address بودن یک میکروفن، استفاده از آن در تکنیک میکروفن‌گذاری Blumlein است و میکروفن‌های استریو معمولا به صورت جفت(Pair) به فروش می‌رسند.

اگر از ما بخواهید یک میکروفن عالی و درجه یک استریو را به شما معرفی کنیم، بدون معطلی نام Royer SF12 را به زبان خواهیم آورد 🙂

از آن‌جا که میکروفن‌های استریو Side-Address هستند، SF12 هم دارای ۲ دیافراگم مجزا بوده و طبیعتا از الگوی قطبی Bi-Directional یا همان Figure-8 پشتیبانی خواهند کرد.

ما در یکی از مقالات مجله تهران ملودی به این موضوع اشاره کرده بودیم که بعضی میکروفن‌های استریو دارای ۲ دیافراگم متحرک هستند. در صورت وجود این دیافراگم‌ها، احتمالا با یک کپسول Top-Address روبه‌رو خواهیم بود. این میکروفن‌ها، بیش‌تر از میکروفن‌های جمع‌وجور استریو به میکروفن‌های جفت(Pair) شباهت دارند.

البته این نوع میکروفن‌ها می‌توانند Side-Address هم باشند؛ مانند Schoeps CMXY 4V.

جمع‌بندی میکروفن‌های Top-Address و Side-Address

همان‌طور که بارها اشاره کردیم، هیچ قانون واضح و مشخصی در مورد میکروفن‌های Top-Address و Side-Address وجود ندارد و کاربران خودشان باید نوع میکروفن مورد نظرشان را تشخیص دهند! برای مثال، ما قبول داریم که میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم کوچک، Top-Address هستند اما با بررسی نمونه‌هایی مانند میکروفن Neumann M 150 (که یک میکروفن Side-Address است) در می‌یابیم که همه‌ی میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم کوچک ‘لزوما’ Top-Address نیستند.

با همه این‌ها، هنوز هم تفاوت‌های ریز و درشتی بین میکروفن‌های Top-Address و Side-Address وجود دارد که با توجه به آن‌ها بهتر و راحت‌تر می‌توانید نوع میکروفن‌تان را تشخیص دهید.

سوالات متداول

میکروفن کاردیوید چیست؟

میکروفنی که از الگوی قطبی کاردیوید پیروی می‌کند، در واقع یک میکروفن یک‌جهته یا UniDirectional است. این نوع میکروفن‌ها حساسیت بسیار زیادی در زاویه On-Axes شان دارند و این موضوع ربطی به Top-Address یا Side-Address بودن میکروفن هم ندارد. این طور می‌توان گفت که قسمت پشتی میکروفن هیچ حساسیتی نسبت به امواج صوتی ندارد. اگر به شکل گرافیکی این الگوی قطبی که در ابتدای مقاله قرار دادیم توجه کنید، می‌بینیم که با حرکت منبع صوتی از قسمت جلوی میکروفن به سمت پشت آن، حساسیت الگوی قطبی کاردیوید کم‌تر و کم‌تر می‌شود.

میکروفن همه‌جهته یا Omni چیست؟

یک میکروفن Omni فارغ از Address-Type ای که دارد، از همه جهات می‌تواند اصوات خارجی را ضبط کند. یکی دیگر از ویژگی‌های میکروفن‌های Omni این است که با افزایش فرکانس صوتی، الگوی قطبی آن‌ها جهت‌دارتر می‌شود. البته نوع طراحی بدنه این نوع میکروفن‌ها هم می‌تواند تا حدی روی افزایش/کاهش جهت الگوی قطبی آن‌ها تأثیر بگذارد.