مفاهیم اساسی که برای درک درست مشخصات یک میکروفن به آن‌ها نیاز دارید
فرقی نمی‌کند که یک موزیسین الکترونیک هستید و همه کارهایتان را با ورک‌استیشن انجام می‌دهید یا این‌که یک موزیسین حرفه‌ای هستید و ترجیح می‌دهید اصوات را به صورت طبیعی و آکوستیک ضبط کنید؛ چراکه به هر حال یک روز مجبور می‌شوید میکروفن بخرید و هنگام خرید میکروفن، بایستی مشخصات آن را بادقت مطالعه کنید و بهترین میکروفن را با توجه به نیازتان تهیه کنید.
البته درک مشخصات یک میکروفن چندان ساده نیست و قبل از این کار، باید با مفاهیم اساسی که از آن‌ها برای توصیف مشخصات فنی یک میکروفن استفاده می‌شود آشنا باشید. به طور کلی، مواجه شدن با انبوهی از ویژگی‌ها، اصطلاحات و مشخصات فنی یک محصول، برای بعضی افراد واقعا نگران‌کننده و دلهره‌آور است.
پس دیگر نگران نباشید. ما در این مطلب می‌خواهیم شگردهای تبلیغاتی را از بین ببریم. ما می‌خواهیم با توضیح اصطلاحات فنی میکروفن، به شما بگوئیم که هنگام خرید میکروفن، به چه چیزهایی باید توجه کنید و به چه چیزهایی نباید توجه کنید. همراه‌مان باشید…
انواع میکروفن؛ داینامیک، کاندنسر و ریبون
هر میکروفنی که در جهان وجود دارد، از این دسته‌بندی تبعیت می‌کند؛ یعنی یا از نوع داینامیک است، یا از نوع کاندنسر(خازنی) و یا از نوع ریبون.
دلیل این دسته‌بندی آن است که هر نوع میکروفن از لحاظ ساختار، برای مصارف خاصی ساخته می‌شود. برای مثال، بعضی میکروفن‌ها برای اجرای زنده و روی استیج مناسب‌اند و بعضی دیگر برای ضبط صدا در استودیو.
حتی وقتی یک نوع خاص را در نظر می‌گیریم، می‌بینیم باز هم بعضی میکروفن‌ها مخصوص شرایط بسیار خاصی طراحی و تولید می‌شوند. در این بخش می‌خواهیم شما را با انواع میکروفن‌ها آشنا کنیم.
میکروفن‌های داینامیک
از آن‌جا که این میکروفن‌ها عموما بسیار محکم هستند و مقاومت نسبتا خوبی در برابر SPL (سطح فشار صوتی) بالا دارند، برای ضبط اصوات خیلی بلند مانند گیتار الکتریک یا درام، بسیار مناسب‌اند.
گفته می‌شود میکروفن‌های داینامیک توانایی خوبی در حذف نویز و اصوات ناخواسته دارند. به همین دلیل، از آن‌ها بیشتر در اجراهای زنده استفاده می‌کنند.
البته امروزه میکروفن‌های کاندنسری که مخصوص اجراهای زنده تولید می‌شوند نیز توانایی خوبی در حذف/کنترل اصوات اضافه دارند. شایان ذکر است که میکروفن‌های کاندنسر به دلیل دقت، ظرافت و حساسیت بیشتری که دارند، جزئیات صوتی را بهتر از میکروفن‌های داینامیک و ریبون ضبط می‌کنند. به طور کلی، دقت ضبط و جذب نویز، رابطه مستقیم دارند.
یعنی هرچه دقت ضبط میکروفن بالاتر باشد، آن میکروفن مستعد جذب نویز بیشتری است و هرچه دقت ضبط میکروفن پائین‌تر/کمتر باشد، آن میکروفن نویزهای بیشتری را دفع/حذف می‌کند.
مشاهده میکروفن‌های داینامیک تهران‌ملودی
میکروفن‌های کاندنسر(خازنی)
اگر می‌خواهید جزئیات صوتی را با دقت بالا ضبط کنید، توصیه می‌کنیم حتما یک میکروفن کاندنسر تهیه نمائید. این میکروفن‌ها ابتدا شامل ۲ دسته‌بندی کلی بودند؛ میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ و میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم کوچک.
البته میکروفن‌های کاندنسری که در سال‌های اخیر به بازار عرضه شدند، اغلب از نوع دیافراگم medium هستند؛ یعنی چیزی بین دیافراگم بزرگ و دیافراگم کوچک.
به طور کلی، میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم کوچک مخصوص اصوات زودگذر مانند گیتار آکوستیک هستند و میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ مخصوص اصوات ماناتر مانند وکال.
البته این موضوعات کاملا تجربی هستند و قانونی در این زمینه وجود ندارد. بنابراین قبل از انتخاب بزرگ یا کوچک بودن دیافراگم میکروفن کاندنسر، حتما تفاوت صوتی آن را بشنوید و بعد اقدام به خرید کنید.
مشاهده میکروفن‌های استودیویی(کاندنسر) تهران‌ملودی
میکروفن‌های ریبون
میکروفن‌های ریبون – که از نظر فنی، زیرمجموعه میکروفن‌های داینامیک به شمار می‌آیند – قدمت بیشتری نسبت به میکروفن‌های کاندنسر دارند. بدنیست بدانید میکروفن‌های کاندنسر بعد از جنگ جهانی دوم توانستند جای خود را در صنعت صوت باز کنند اما قبل از آن، استودیوهای صوتی(رادیو و موسیقی) و تصویری(صنعت فیلم) از میکروفن‌های ریبون استفاده می‌کردند.
متأسفانه این نوع میکروفن‌ها با تمام مزایایی که داشتند، از ساختار و طراحی ظریفی رنج می‌بردند؛ وقتی می‌گوئیم ظریف، یعنی به محض افزایش SPL یا حتی یک فوت قوی، ممکن بود آسیب ببینند و برای همیشه از کار بی‌افتند! البته میکروفن‌های ریبون امروزی کمی متفاوت از قبل هستند.
آن‌ها هنوز هم صدای گرم و ملایمی دارند ولی ساختار آن‌ها تا حدی تقویت شده که می‌توانید از آن‌ها برای ضبط درام یا گیتار الکتریک معمولی(با SPL نه‌چندان بالا) بهره ببرید.
میکروفن‌های تخصصی
اگر بخواهیم خلاصه بگوئیم، میکروفن‌هایی که مخصوص شرایط/کاربرد خاصی طراحی می‌شوند، جزو دسته‌بندی میکروفن‌های تخصصی قرار می‌گیرند. برای مثال، در این قسمت چند نوع میکروفن تخصصی را به شما معرفی می‌کنیم:
میکروفن‌های مخصوص درام: این نوع میکروفن‌ها معمولا اصوات موجود در فرکانس‌های پائین(اصوات بم) را تضعیف کرده و در عوض، اصوات موجود در فرکانس‌های میانی و بالا(اصوات زیر) را تقویت می‌کنند. همین امر باعث می‌شود آن‌ها بتوانند اصواتی مانند Kick ، Tom و آمپ‌های کابینتی گیتار باس را به بهترین شکل ممکن ضبط کنند.
میکروفن‌های کفی: فرض کنید سقف محیط استودیو/اتاق ضبط شما به حدی کوتاه است که اصلا نمی‌توانید درب پیانو گرندتان را باز کنید؛ در این‌گونه موارد، تنها راه ممکن، استفاده از میکروفن‌های کفی است. این نوع میکروفن‌ها معمولا روی سطوح صاف قرار می‌گیرند و اصوات زیرشان را به‌شکلی تمیز و باکیفیت ضبط می‌کنند.
میکروفن‌های استریو: همان‌طور که از نام آن‌ها بر می‌آید، این نوع میکروفن‌ها بیشتر برای ضبط اصوات محیطی و انتقال حس حضور در محیط به شنونده طراحی و تولید می‌شوند. امروزه بسیاری از موزیسین‌ها برای تنظیم قطعات اجراشده در کنسرت از این نوع میکروفن‌ها استفاده می‌کنند.
میکروفن‌های شات‌گان: میکروفن‌های کاندنسر شات‌گان بلند که معمولا روی بوم یا پایه قرار می‌گیرند، برای ضبط دیالوگ طبیعی بین ۲ نفر استفاده می‌شوند.
حال آن‌که میکروفن‌های کاندنسر شات‌گان کوتاه روی دوربین‌های فیلم‌برداری قرار می‌گیرند و اصواتی که مستقیما به سمت میکروفن می‌آید را ضبط می‌کنند. بنابراین اگر می‌خواهید صدای به‌خصوصی را مستقیما از منبع صوت ضبط کنید، این نوع میکروفن‌ها ایده‌آل هستند.
شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید امروزه اکثر کمپانی‌های سازنده دوربین‌های فیلم‌برداری برای حذف نویزها و ضبط صدایی شفاف‌تر و واقع‌گرایانه‌تر، از میکروفن‌های کاندنسر شات‌گان کوتاه روی دوربین‌هایشان استفاده می‌کنند.
مشاهده میکروفن‌های مخصوص دوربین تهران‌ملودی
میکروفن‌های بی‌سیم: استفاده از این نوع میکروفن‌ها حداقل در ۲ دهه اخیر افزایش چشم‌گیری داشته و امروزه تقریبا در تمام اجراهای زنده و سخنرانی‌ها از این نوع میکروفن استفاده می‌کنند.
مشاهده میکروفن‌های بی‌سیم تهران‌ملودی
این‌ها فقط چند نمونه بودند اما شما متوجه ایده‌ی کلی داستان شدید. امروزه کمپانی‌های بزرگ سعی می‌کنند با فکر کردن در مورد سناریوهای ممکن، تمام نیاز مشتریان‌شان را پوشش دهند و با خلاقیتی که دارند، محصولات کاربردی جدیدی را تولید کرده و بدین شکل بازارسازی کنند 🙂
SPL (سطح فشار صوت)
در دنیای میکروفن‌ها، SPL مفهوم بسیار مهمی است. بگذارید با یک مثال این موضوع را توضیح دهیم. فرض کنید یک میکروفن جدید خریداری کرده‌اید و می‌خواهید اولین موسیقی‌تان را با آن ضبط کنید و از قضا، اولین کار شما، ضبط صدای خواننده است. در هر قطعه صوتی، خواننده معمولا با صدای ملایم شروع به خواندن می‌کند و هر چه بیشتر پیش می‌رود، آهنگ – به تبع آن – صدای خواننده اوج می‌گیرند.
در چنین شرایطی، وقتی خواننده می‌خواهد نت‌های بالا را اجرا کند، ممکن است با دیستورت میکروفن مواجه شود؛ یعنی صدا از یک فرکانسی به بعد، دچار خرابی شود. شما به عنوان یک موزیسین یا صدابردار حرفه‌ای نباید بگذارید چنین اتفاقی بی‌افتد.
این‌جاست که علم مهندسی صوت وارد می‌شود و به ما این را می‌گوید که هرچه SPL میکروفن بیشتر(بالاتر) باشد، صدای بلندتری را می‌تواند ضبط کند و در واقع فشار صوتی بیشتری را می‌تواند هندل کند.
البته میکروفن‌های کاندنسر به صورت پیش‌فرض دارای یک پد داخلی هستند که باعث می‌شود صدای ورودی قبل از رسیدن به آمپلی‌فایرها، حدود ۱۰ دسی‌بل کاهش یابد. در واقع کمپانی‌های سازنده با این کار تلاش می‌کنند از آسیب رسیدن به کپسول یا دیستورت شدن صدا، جلوگیری کنند. با همه این‌ها، SPL یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های یک میکروفن است. هنگام خرید، بسیار به این موضوع دقت کنید.
الگوهای ضبط(Polar Patterns)
ساده بگوئیم، پولار پترن(الگوی ضبط) به معنای این است که میکروفن از چه جهاتی صدا را ضبط می‌کند. این هم یکی از مشخصه‌های بسیار مهم میکروفن‌هاست. بنابراین هنگام خرید میکروفن، فارغ از نوع آن، توجه ویژه‌ای به الگوی ضبط میکروفن مورد نظرتان داشته باشید. در این بخش، شما را با الگوهای ضبط مختلف آشنا می‌کنیم.
کاردیود(Cardioid)
الگوی ضبط کاردیود – که بیشتر در میکرون‌های داینامیک از آن استفاده می‌شود – به دلیل آن‌که اصوات را مستقیما از جلوی میکروفن جذب می‌کند، محبوب‌ترین و پرکاربردترین الگوی ضبط است. به عبارت دیگر، میکروفن‌هایی که از این الگوی ضبط استفاده می‌کنند، اصوات موجود در طرفین و پشت میکروفن را نادیده می‌گیرند و اصطلاحا Reject می‌کنند. پس با داشتن این میکروفن‌ها، دیگر خیال‌تان بابت نویزها و اصوات ناخواسته راحت خواهد بود.
فیگور اِیت(Figure-8)
این الگوی ضبط – که بیشتر در میکروفن‌های ریبون مورد استفاده قرار می‌گیرد – اصوات موجود در پشت و جلوی میکروفن را ضبط می‌کنند و اصوات طرفین را نادیده می‌گیرند. برای درک بهتر ساختار این میکروفن‌ها می‌توانید این‌طور تصور کنید که گویی ۲ الگوی ضبط کاردیود را دقیقا به هم چسبانده‌ایم و هر یک، فقط اصواتی که روبه‌روی خودش وجود دارد را ضبط می‌کند.
میکروفن‌هایی که از این الگوی ضبط استفاده می‌کنند، بیشتر برای ضبط اصوات محیطی و اجراهای زنده یا ضبط آمپ‌های گیتار کاربرد دارند.
اُمنی-دایرکشنال(Omnidirectional)
میکروفن‌هایی که از الگوی ضبط اُمنی استفاده می‌کنند، ‘کلیه’ اصوات پیرامون‌شان را در هر جهتی که باشد، ضبط می‌کنند. به همین دلیل از این میکروفن‌ها بیشتر برای ضبط اصوات محیطی مانند اجرای ارکسترهای سمفونیک استفاده می‌شود.
میکروفن‌هایی با پشتیبانی از چند الگوی ضبط مختلف معروف به میکروفن‌های Multi-Pattern
میکروفن‌های کاندنسر امروزی معمولا از ۳ الگوی ضبط مذکور یعنی کاردیود، اُمنی و فیگور اِیت پشتیبانی می‌کنند. پس با تهیه یکی از این میکروفن‌ها می‌توانید از تکنیک‌های مختلف میکروفن‌گذاری استفاده کرده و اصوات را به شیوه‌ای منحصربه‌فرد ضبط کنید. البته بعضی میکروفن‌ها علاوه بر الگوهای ضبط رایج، از الگوهای توسعه‌یافته مانند HyperCardiod نیز استفاده می‌کنند.
این الگوهای جدید علی‌رغم تمام مزیت‌هایشان، یک عیب عمده دارند و آن هم این‌که کار میکروفن‌گذاری را برای صدابردار سخت‌تر می‌کنند. برای مثال، میکروفن‌های کلاسیک AKG C12 و مدل‌های مدرن آن را در نظر بگیرید. شاید باورنکردنی به نظر برسد اما AKG C12 دقیقا از ۹ الگوی ضبط متفاوت پشتیبانی می‌کند.
فی‌الواقع پشتیبانی از الگوهای ضبط متنوع نه‌تنها انعطاف‌پذیری صدابردار در کار با منابع صوتی مونو را افزایش می‌دهد، بلکه به او کمک می‌کند تا بتواند از تکنیک‌های میکروفن‌گذاری مخصوص ضبط استریو مانند A/B ، XY ، ORTF و MS نهایت بهره را ببرد.
شات‌گان یا لوبار
همان‌طور که اشاره کردیم، میکروفن‌های شات‌گان به‌واسطه ساختاری که دارند، اصوات را مستقیما از روبه‌رو ضبط می‌کنند؛ یعنی اصوات موجود در پشت سر یا طرفین را به بهترین شکل ممکن Reject می‌کنند. به همین دلیل، این نوع میکروفن‌ها را معمولا در ضبط صدای یک بازیگر در صحنه‌ای از فیلم یا ضبط مصاحبات تلویزیونی مورد استفاده قرار می‌دهند. البته در مصاحبات تلویزیونی، به جهت آن‌که بهتر است میکروفن در تصویر معلوم نباشد، آن‌ها را از سقف آویزان می‌کنند 🙂
دیافراگم‌های طلایی کپسول
حتما شما هم تاکنون در مورد دیافراگم کپسول میکروفن‌ها – که گفته می‌شود از جنس طلا هستند – چیزهایی را شنیده‌اید. متأسفانه اغلب کمپانی‌های سازنده طوری از این دیافراگم‌ها تعریف می‌کنند که گویی چیز عجیب و غریبی هستند اما واقعیت این است که امروزه تقریبا تمام میکروفن‌های کاندنسر مدرن از دیافراگم‌های طلایی برای کپسول‌شان استفاده می‌کنند.
البته برای کسانی که از علم سر در نمی‌آورند، این سوالات چندان عجیب نیست؛ چراکه از نظر علمی، طلا رسانای الکتریکی بسیار خوبی است.
به همین دلیل بعضی اتصالات تجهیزات صوتی/تصویری از جنس طلا هستند. به هر حال دیافراگم میکروفن‌های کاندنسر برای آن‌که نسبت به ارتعاشات صوتی حساس باشند، باید ظریف و باریک طراحی شوند و قرار دادن یک لایه طلای ضخیم در قسمت کپسول میکروفن اصلا از نظر علمی و منطقی پذیرفته نیست.
به همین خاطر، معمولا دیافراگم‌های کپسول را با روکشی از طلا می‌پوشانند. آن‌ها بدین طریق هم رسانایی و هم حساسیت دیافراگم را تضمین می‌کنند.
پاسخ فرکانسی(FR)
امروزه کمپانی‌های قدرت‌مند سازنده تجهیزات صوتی، برای بیان محدوده فرکانسی محصولات‌شان از یک عدد تقریبی(نه دقیق) استفاده می‌کنند. وقتی می‌گوئیم ‘تقریبی’ مقصودمان این است که آن‌ها لول مرجع که حدود +/-3dB است را در نظر نمی‌گیرند و بدون توجه به آن، می‌گویند مثلا محدوده فرکانسی فلان میکروفن یا اسپیکر، بین ۲۰ هرتز تا ۲۲ کیلوهرتز است.
اما اگر بخواهند لول مرجع را هم در نظر بگیرند، باید این‌طور بگویند که اصوات در محدوده ۲۰ هرتز تا ۲۲ کیلوهرتز دارای افت لول ۱۵ دسی‌بلی است. پس اگر به لول رفرنس(مرجع) توجه نکنید، ممکن است در ابتدا با خودتان بگوئید که فلان میکروفن یا اسپیکر توانایی خوب در ضبط/پخش اصوات زیر و بم دارد اما وقتی در عمل با آن‌ها کار می‌کنید، متوجه می‌شوید که کارایی واقعی آن‌ها ضعیف‌تر از اعداد و ارقام ذکر شده است.
حتی به نظر ما، نمودار انحنای فرکانسی(Frequency-Curve) بسیار بهتر از بیان کردن لول رفرنس است؛ چراکه یک تصویر کلی در مورد کارایی واقعی میکروفن را در ذهن شما تشکیل می‌دهد. یکی از بهترین میکروفن‌هایی که تمام اطلاعات را در اختیار شما قرار می‌دهد، Neumann U47 است.
این میکروفن با تقویت‌کننده داخلی‌اش، اصوات موجود در فرکانس‌های میانی و بالا را تا حدودی تقویت می‌کند. میکروفنی مانند U47 قطعا اولین و آخرین انتخاب وکالیست‌هاست اما از نظر ما، این میکروفن برای خوانندگانی که صدای خیلی بلند و تیزی دارند، اصلا مناسب نیست و آن‌ها می‌توانند محصولات مناسب‌تری را تهیه کنند.
Bass Roll-Off(فیلتر Highpass)
از پاسخ فرکانسی که بگذریم، یکی دیگر از مواردی که نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در کیفیت صدای خروجی یک میکروفن دارد، قابلیت Bass Roll-Off است که امروزه بیشتر در میکروفن‌های کاندنسر و بعضی میکروفن‌های داینامیک دیده می‌شود. البته شما می‌توانید این کار را بعد از ضبط هم انجام دهید اما در بعضی مواقع، اصوات بم ممکن است دچار پیچش شوند و روی سایر اصوات هم تأثیر بگذارند و صدای خروجی را کاملا خراب کنند.
پس وقتی می‌توانیم صدا را از اول درست ضبط کنیم، چرا این کار را نکنیم؟ کی دیگر از مزایای استفاده از Bass Roll-Off کاهش سروصدای اضافی حاصل از حرکت دادن میکروفن است.
البته توصیه می‌کنیم از Shockmount برای به حداقل رساندن نویز حاصل از تکان دادن میکروفن و پایه استفاده کنید. به هر حال وجود یک مدار داخلی Highpass در میکروفن مزیت‌های خاص خودش را دارد؛ به همین دلیل امروزه اغلب کمپانی‌های سازنده میکروفن، این مدار را داخل میکروفن‌هایشان تعبیه می‌کنند.
جمع‌بندی
ما در این مقاله سعی کردیم شما را تا حدودی با مشخصات فنی میکروفن‌ها آشنا کرده و از اضافه‌گویی پرهیز کنیم. زین‌پس با خیال راحت می‌توانید میکروفن مورد نظرتان را بررسی و سپس خریداری نمائید. توصیه می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با انواع میکروفن‌ها و انتخاب میکروفن مناسب‌تان، به وب‌سایت تهران‌ملودی مراجعه نمائید.
