چگونه وسعت و دامنه صوتی خود را افزایش دهیم؟

آیا می‌توانید وسعت صدای خود را گسترش دهید؟

بله می‌توانید!

ممکن است شما هم مانند بیشتر مردم تصور کنید که دامنه صوتی محدودی دارید و یک‌سری اصوات را «نمی‌توانید» تولید کنید اما حقیقت آن است که صدای شما، بیش از آن چیزی که فکر می‌کنید، وسعت دارد و شما هنوز به کل محدوده صوتی‌تان دسترسی پیدا نکرده‌اید.

خوش‌بختانه گسترش دامنه و وسعت صوتی اصلا فرآیند پیچیده‌ای نیست و نیازی به ترکیب و تلفیق تکنیک‌هایی مانند فالستو(Falsetto) با صدای کامل(Full Voice) یا کاهش و از بین بردن وقفه‌های صوتی ندارد 🙂 فی‌الواقع نکته اصلی و کلیدی، انجام تمرینات ایزومتریک برای دستیابی به یک تعادل صوتی بهتر است. تمرینات ایزومتریک به شما کمک می‌کنند تا راحت‌تر بتوانید اصوات زیر و بم را از یک‌دیگر متمایز کنید.

در حقیقت تمرینات ایزومتریک با جدا کردن هر گام، عضله‌های اطراف تارهای صوتی را تقویت می‌کنند. بدین ترتیب، می‌توانید بدون کمترین فشار، نت‌های پائین(اصوات بم) تا بالا(اصوات زیر) را به‌راحتی و آرامی تولید کنید. در واقع می‌توان این‌طور گفت که با قوی کردن عضلات، وسعت و دامنه صوتی شما افزایش می‌یابد.

در این مقاله، با انواع تمرینات مربوط به تقویت صدا مانند ISO ، Siren و… آشنا خواهید شد. امید که با انجام این تمرینات وسعت صدایتان را افزایش داده و از آن برای ضبط قطعات جذاب و منحصربه‌فردتان بهره ببرید. همراه‌مان باشید…

شروع…

Jaime Vendera در خاطراتش می‌گوید: “داستان من از سال ۱۹۸۶ آغاز می‌شود. آن زمان، من دبیرستان بودم و هم‌زمان با تحصیلم، در یک گروه موسیقی، به نوازندگی کیبورد و خوانندگی بعضی قطعات می‌پرداختم. همه ما نیک می‌دانیم که بهترین گروه‌های راک دنیا، در دهه ۸۰ میلادی به اوج خود رسیده بودند و این دهه را می‌توان نقطه عطف راک دانست.

البته وسعت صدای من به‌حدی نبود که بتوانم از پس اجرای تمام قطعات راک دهه ۸۰ بر آیم اما با این حال، ما باز هم آن‌ها را به لیست پخش‌مان اضافه می‌کردیم 🙂 یادم می‌آید شب‌های زیادی را سخت تمرین می‌کردم تا بتوانم وسعت صدایم را افزایش دهم و به همین دلیل، روز بعد معمولا با صدای گرفته از خواب بیدار می‌شدم.

در نتیجه اگر انتهای آن روز یا شب بعد اجرا داشتیم، قطعات را در حالت فالستو(Falsetto) اجرا می‌کردم؛ چراکه صدایم اصلا برای اجرا در حالت نرمال یا حالت‌های دیگر، مناسب و آماده نبود. در قطعاتی که به‌شکل فالستو اجرا می‌کردم، صدایم بسیار آرام و ضعیف بود 🙂

فکر کنم بتوانید سختی این مدل زندگی را تاحدودی درک کنید. شرایط واقعا سخت شده بود. برنامه زندگی من به این صورت بود که شب‌ها باید سخت تمرین می‌کردم تا خودم را برای اجرای شب بعد آماده کنم و هنگام اجرای زنده، قطعات را به‌صورت فالستو اجرا می‌کردم. بنابراین تصمیم گرفتم یک استاد آواز(خوانندگی) را استخدام کنم.

وقتی وی برای اولین بار وسعت صدای مرا تست کرد، به من گفت که صدای تو جزو اصوات بم دسته‌بندی می‌شود و اگر بخواهی نت‌های زیر را اجرا کنی، نهایتا می‌توانی نت ‘می’ بالای ‘دو میانی’ را اجرا کنی! البته من به‌واسطه تمرینات سختم، هر آخر هفته می‌توانستم وسعت صدایم را افزایش دهم و نت‌های بالاتر را نیز اجرا کنم.

من از درس‌ها و تمریناتی که استادم برای من تجویز کرده بود، خسته شده بودم و تصمیم گرفتم با یک خواننده حرفه‌ای صحبت کنم. در آن زمان، یکی از خوانندگان محلی را پیدا کردم و مشکلم را با او در میان گذاشتم. او حرف استادم را رد کرد و گفت صدای تو اصلا محدود نیست و تنها چیزی که تو نیاز داری آن است که صدایت را دقیقا مانند یک عضله، پرورش دهی.

در همان لحظه تصمیم گرفتم ‘عضلات صوتی‌ام’ را تقویت کنم. برای این کار، به هالیوود سفر کردم تا با ثبت‌نام در مؤسسه موسیقی این شهر، بیشتر با بحث صدا آشنا شوم و در این رشته، تحصیل کنم. در این مؤسسه، بعضی دروسم را با Jim Gillette برداشتم. بد نیست بدانید او خواننده گروه Nitro و مدرس قدرت صوت(Vocal Power) بود و هر کتابی که در مورد تکنیک‌های خوانندگی منتشر شده بود را مطالعه کرده بود.

بعضی از این کتاب‌ها قبل از سال ۱۹۰۰ نوشته شده بودند! در طول تمام دوران تحصیلم، تکنیک خوانندگی خودم را توسعه دادم و سرانجام وسعت و دامنه صوتی‌ام را افزایش داده و از نت ‘می’ بالای ‘دو میانی’ عبور کردم 🙂

همه من را به‌عنوان یک خواننده‌ای که می‌تواند اصوات زیر را اجرا کند می‌شناختند و من از این بابت، بسیار مسرور بودم. خوش‌بختانه در آن سال‌ها توانستم با گروه‌های بزرگ موسیقی مانند Slaughter و Steelheart همکاری داشته و قطعاتی را بخوانم. یک روز دوستم Troy Gregory با من تماس گرفت و از من درخواست کرد که اصول و نحوه اجرای نت‌های بالا را به او یاد دهم. Troy می‌خواست یکی از قطعات Dream Theater به‌نام Pull Me Under را بخواند. شاید تعجب کنید اگر بگویم صدای او هم دقیقا روی نت ‘می’ بالای ‘دو میانی’ قفل شده بود؛ یعنی نت‌های بالاتر از ‘می’ را نمی‌توانست اجرا کند 🙂

من درخواست Troy را قبول کردم اما نمی‌دانستم چگونه باید این مهارت را به وی آموزش دهم. در نتیجه تصمیم گرفتم از تمرینات Vocal Power جیم برای آموزش Troy استفاده کنم. خوب به یاد دارم که وقتی جیم این تمرینات را انجام می‌داد، صدای وی به‌آرامی از نت‌های پائین(اصوات بم) به نت‌های بالا(اصوات زیر) می‌رفت و صدای آن شبیه به صدای آژیر بود. بنابراین من از نام Siren برای تمرینات جیم استفاده کردم.

سرانجام، من تمرینات Siren را برای تقویت و گسترش وسعت و دامنه صوتی Troy به‌کار بردم. هنگام تمرینات، از یک Pitch Wheel به‌عنوان گام رفرنس استفاده می‌کردیم و تمرینات ما به این‌گونه بود که از نت ‘دو’ اکتاو سوم(C3) شروع می‌کردیم و به‌ترتیب تا نت ‘دو میانی’ یا همان C4 پائین می‌آمدیم و دوباره از نت ‘دو میانی’ به ‘دو’ اکتاو سوم(C3) بر می‌گشتیم. نکته حائز اهمیت این بود که Troy باید تمام نت‌ها را تنها در یک بار نفس گرفتن اجرا می‌کرد.

ما این تمرینات را مدام تکرار کردیم و هر وقت که در یک گام به‌خصوص موفق می‌شدیم، به یک گام بالاتر می‌رفتیم و به این روش سعی می‌کردیم دامنه و وسعت صوتی Troy را گسترش دهیم. در طول انجام تمرینات، متوجه شدیم که Troy نمی‌تواند نت‌های بالاتر از ‘می’ در اکتاو چهارم را اجرا کند. از آن روز، تمرینات قبلی را دوباره تکرار کردیم تا این‌که بعد از مدتی، Troy توانست نت‌های بالاتر از ‘می’ را هم اجرا کند 🙂

هنگامی که وی نت ‘می’ را اجرا کرد، ما تمرینات را با نت‌های بعد از ‘می’ ادامه دادیم. Troy تنها با ۴۵ دقیقه تمرین Siren توانست نت ‘لا’ اکتاو چهارم را هم اجرا کند. واقعا حیرت‌انگیز بود.

من بسیار خوش‌حال بودم. تمرینات Siren واقعا مؤثر و مفید بودند و او در نهایت با یک تمرین ساده توانست وسعت صدایش را افزایش داده و قطعه Pull Me Under را اجرا نماید. همین اتفاق باعث شد که من کارم را در زمینه تدریس آواز شروع کنم.

کار من، تقلید صدای آژیر(Siren) است! من با ادامه این کار، ضمن آموزش و تقویت صدای هنرجویان، سیستم آموزشی خودم را ابداع کردم. من نام ISO را برای سیستم ابداعی‌ام برگزیدم. این سیستم، مبتنی بر یک تکنیک ۳ مرحله‌ای و ۳ تمرین ساده Falsetto ، Transcending Tones و Siren است.

من با استفاده از همین تمرینات توانستم وسعت صدایم را از نت ‘لا’ اکتاو پنجم به نت ‘دو دیز’ اکتاو ششم افزایش دهم. این تمرینات به من کمک کرد تا با افزایش قدرت صوتی‌ام بتوانم با استفاده از صدایم، لیوان‌های شیشه‌ای را بشکنم!

من تمرینات ISO را به تمرینات سنتی ترجیح می‌دهم چراکه عقیده دارم با استفاده از تمرینات ISO ، سریع‌تر می‌توانید دامنه صوتی‌تان را گسترش دهید. از این گذشته، تمرینات ISO به شما کمک می‌کنند تا عضلاتی که در تولید اصوات نقش دارند را نیز تقویت کنید. به‌عنوان مثال، تمرینات Siren به شما این امکان را می‌دهند که صدایتان را به‌شکلی آرام و آهسته از یک گام به گام دیگر(و حتی فرکانس‌های بین آن‌ها) تغییر دهید.

در واقع تمرینات Siren عضلات شما را تقویت می‌کند و شما به‌کمک عضلات‌تان می‌توانید اصوات گام‌های مختلف را تولید کنید. این در حالی‌ست که روش‌های سنتی و قدیمی، تنها روی نت‌ها متمرکز هستند و با انجام تمرینات سنتی، شما فقط می‌توانید گام صدایتان را نت‌به‌نت افزایش یا کاهش دهید!”

تکنیک خود را توسعه دهید.

قبل از آن‌که در مورد تمرینات Siren صحبت کنیم، لازم است با مراحلی که برای این تمرینات انجام می‌دهم، آشنا شوید. این مراحل عبارت‌اند از:

• تنفس
• پشتیبانی
• قرارگیری

تنفس(Breathing)

جلوی آینه نفس بکشید. چه اتفاقی افتاد؟ آیا شانه‌های شما بالا آمد و قفسه سینه‌تان پف کرد؟ اگر جواب شما به این سوالات “بله” است، تبریک می‌گوئیم؛ چراکه این کار را اشتباه انجام دادید!

دراز بکشید و یک کتاب زیر شکم‌تان قرار دهید. در این حالت، با عمل دم، شکم شما بالا می‌آید و با عمل بازدم، شکم شما به‌سمت پائین می‌رود. اگر دقت کرده باشید، نوزادان به این صورت تنفس می‌کنند. در حقیقت، این روشِ درستِ تنفس کردن است و ما این را از بدو تولد بلدیم اما به مرور زمان، آن را فراموش می‌کنیم!

حال بایستید و دوباره تنفس کنید. خوش‌بختانه این بار شانه‌ها آرام هستند و شکم منبسط و منقبض می‌شود. ما نام این روشِ تنفس را “تنفس تحتانی شکم” می‌نامیم اما نام اصلی آن، “تنفس دیافراگمی” است. برخلاف باور عموم مردم، خوانندگان با استفاده از دیافراگم‌شان آواز نمی‌خوانند! دیافراگم در واقع نوعی عضله تنفسی است. ما به‌کمک این عضله عمل دم و سپس به‌کمک عضلات شکم، عمل بازدم را انجام می‌دهیم. بنابراین خوانندگان با استفاده از شکم‌شان آواز می‌خوانند نه با دیافراگم‌شان!

با منبسط شدن دیافراگم، شش‌ها خالی می‌شوند و همین امر سبب فشار به شکم، دنده‌ها و پشت می‌شود و این قسمت‌های بدن را به سمت بیرون فشار می‌دهد و در نتیجه، موقع بازدم، این اندام پف می‌کنند.

Jaime Vendera ادامه می‌دهد: “اکنون من Hinder و هنرجویم Marshall Dutton روی صحنه هستیم. من و Marshall در حال تنفس صحیح هستیم و هر کس که این را نداند فکر می‌کند ما مست شده‌ایم!

هر کس از شما که به من بگوید: ‘Jaime من نمی‌خواهم موقع تنفس کردن، چاق به نظر برسم’ به او می‌گویم قید خوانندگی و اپرا را بزند! آیا ترجیح می‌دهید سال‌ها در صنعت موسیقی فعالیت کنید یا آن‌که بعد از اولین تور، صدایتان را از دست بدهید؟! کدام بهتر است؟

تنفس درست، به سلامت عمومی و طول عمر صدای شما کمک بزرگی می‌کند.”

پشتیبانی(Support)

ساپورت و پشتیبانی با عمل دم کارشان را شروع می‌کنند. این کار، عضلات شکم را درگیر می‌کند.

بگذارید به شکلی دیگر در مورد حمایت و پشتیبانی اعضای بدن صحبت کنیم. بیائید آن را مانند فشردن پدال گاز در نظر بگیریم! هدف ما این است که هنگام خوانندگی، پایمان را روی پدال گاز فشار دهیم. ساپورت کمک می‌کند تا هنگام عمل دم، عضلات شکم درگیر شده و در نهایت، دیافراگم باز بماند.

با آرام(شل) شدن دیافراگم، با استفاده از هوای کمتری می‌توانید جریان هوای داخل بدن‌تان را آزاد کنید(هوا را به‌مدت بیشتری درون بدن‌تان نگه دارید). هوای کمتر به‌معنای فشار کمتر روی تارهای صوتی است. بنابراین با انجام این کار، هنگام خوانندگی فشار زیادی را روی حنجره و تارهای صوتی‌تان حس نخواهید کرد.

زین‌پس هرگاه تصمیم گرفتید آواز بخوانید، حتما موارد بالا را رعایت کنید.

قرارگیری(Placement)

مقصود ما از Placement ، احساس کردن لرزش حاصل از تولید صدا در قسمت بالایی دهان(سقف) است. این لرزش، نشانه آزاد بودن صداست. اگر نمی‌توانید این لرزش را حس کنید، شاید هنگام اجرای نت‌های بالا، گلوی شما کمی اذیت شود.

خیلی اوقات ما می‌بینیم که خوانندگان، برای اجرای نت‌های بالا(اصوات زیر) فشار زیادی روی حنجره‌شان وارد می‌کنند. این کار در درازمدت باعث از بین رفتن صدا می‌شود. با تمرکز روی قسمت بالایی دهان(سقف) دیگر لازم نیست روی حنجره و گلو تمرکز کنید. رعایت این مورد ساده باعث رفع تنش‌های احتمالی در قسمت حنجره و گلو می‌شود.

این را به‌خاطر داشته باشید که هدف ما، ایجاد این لرزش‌ها نیست. فی‌الواقع این لرزش‌ها وجود دارند و هدف ما، دقت و تمرکز روی آن‌هاست.

برای درک بهتر این موضوع باید با توجه به کارهایی که در بخش قبل(ساپورت) گفتیم، بخندید. خنده‌ههای شما باید چیزی شبیه ها-ها-ها-ها باشد. اگر عمل ساپورت را به‌درستی انجام داده باشید، باید لرزش‌های حاصل از ادای “ها” را در قسمت بالایی دهان(سقف) حس کنید. اگر این لرزش‌ها را حس نکردید، سعی کنید خمیازه یا نفس عمیق بکشید. این کار باعث بالا آمدن Soft Plate در دهان می‌شود. حالت خمیازه را حفظ کنید و مجددا اصواتی مانند ها-ها-ها-ها را ادا کنید.

با انجام موارد بالا، قطعا لرزش حاصل از ادای این نواها را در قسمت بالایی دهان(سقف) حس خواهید کرد. اما اگر هنوز موفق نشدید این لرزش‌ها را تشخیص دهید، سعی کنید سرتان را به‌نشانه تأسف و اعتراض تکان دهید و به‌صورت هم‌زمان، بخندید(ها-ها-ها-ها). ثابت ماندن سر گاها باعث از بین رفتن کشش عضله‌های گردن می‌شود. این مشکل معمولا هنگام اجرای نت‌های بالا رخ می‌دهد.

به هر حال، این مورد را بارها و بارها تمرین کنید.

تمرینات Siren

برای شروع، به‌شکل صحیح تنفس کنید و سپس کارهایی که در قسمت ساپورت به آن‌ها اشاره کردیم را انجام دهید. اکنون آقایان باید با نت ‘دو’ یک اکتاو پائین‌تر از نت ‘دو میانی’ و خانم‌ها با نت ‘فا’ یک اکتاو پائین‌تر از نت ‘دو میانی’ شروع کنند. صدای شما باید بلند و قوی باشد.

سعی کنید تک‌به‌تک نت‌ها را با آوایی مانند “Yay” اجرا کنید و در هر مرحله، یک اکتاو بالا بروید و دوباره همان اکتاو را پائین بیائید. همیشه تمرینات Siren را با آواهایی که با حرف “Y” شروع می‌شوند آغاز کنید؛ چراکه ما می‌خواهیم یک صدای ملایم و یک‌نواخت داشته باشیم. ما هرگز در تمرینات Siren به‌دنبال اصوات ناگهانی یا استکاتو نیستیم.

همان‌طور که در بخش‌های قبل گفته شد، هدف تمرینات Siren ، اجرای یک‌نواخت و ملایم نت‌ها اکتاوهای مختلف است. به عبارت دیگر، شما باید بتوانید از یک اکتاو شروع کرده و نت‌های آن را به‌ترتیب اجرا کنید و به اکتاو بعدی بروید و در آخر، همین اکتاو را به‌سمت پائین برگردید و نت‌ها را با ترتیب معکوس اجرا کنید. اگر این کار را درست انجام داده باشید، حتما لرزش حاصل از ادای نت‌ها را روی قسمت بالایی دهان(سقف) حس خواهید کرد.

گاهی اوقات صدا پرش می‌کند یا اصطلاحا شکسته می‌شود. در این مواقع، سرعت تمرینات را کاهش دهید تا کنترل بیشتری روی صدا و ادای نت‌ها داشته باشید.

در ادامه تمرینات، سعی کنید فواصل نیم‌پرده را هم اجرا کنید. بنابراین از یک اکتاو شروع کنید و تا جایی که راحت بودید، نت‌های بالاتر را اجرا نمائید. در هر مرحله از تمرینات، اگر احساس کردید صدایتان خراب شده یا برای ادای نت‌ها فشار بیشتری به بدن‌تان وارد می‌کنید، سریعا تمرین را متوقف کرده و مراحل سه‌گانه Breathing ، Support و Placement را مجددا بررسی کنید.

اگر همه مراحل به‌درستی انجام شده بودند، زین‌پس هنگام ادای نت‌های بالاتر، تمرکز و دقت بیشتری روی اجرای درست مرحله دوم(ساپورت) به‌خرج دهید و همچنین برای جلوگیری از تنش عضله‌های گردن، سرتان را کمی جابه‌جا کنید.

آیا تمرینات Siren واقعا کارآمد هستند و می‌توانند وسعت و دامنه صوتی را گسترش دهند؟

Jaime Vendera خاطرنشان می‌کند: “این روش از سال ۱۹۹۶ تاکنون روی هزاران هنرجو تست شده و خوش‌بختانه نتیجه‌بخش بوده. نتایج این تمرینات را می‌توانید از Brian Burkheiser که اکنون عضو رسمی گروه موسیقی I Prevail است بپرسید. بد نیست بدانید قبل از آن‌که من و Brian یک‌دیگر را ملاقات کنیم، او یک عمل جراحی حنجره را پشت‌سر گذاشته بود.

وی مدام نگران این بود که صدایش برای همیشه از دست برود و نتواند آن را بهبود دهد. او در تلاش بود تا بتواند اصوات موجود تا نت ‘لا’ اکتاو چهارم یا همان A4 را اجرا کند. یک روز که مشغول تمرین بودیم، Brian به‌راحتی توانست ۲ نت بالاتر از A4 یعنی B4 را هم اجرا کند! شایان ذکر است که صدای او در حال حاضر در محدوده Tenor C یا همان C5 قرار دارد و وی همواره در حال تلاش برای گسترش وسعت صدایش است. به هر حال Brian یک نمونه عالی است که ثابت می‌کند هر کسی می‌تواند وسعت صوتی‌اش را افزایش دهد.

اگر شما نتوانستید در یک روز ۵ نت(مانند Troy) یا ۲ نت(مانند Brian) پیشرفت کنید، اصلا نگران نباشید و بد به دل‌تان راه ندهید 🙂 به جای آن، سعی کنید ۵ الی ۶ روز در هفته تمرین کنید. به شما قول می‌دهم که پس از چند هفته تمرین، نتایج تمرینات Siren را به‌وضوح خواهید دید.

البته این را به‌خاطر داشته باشید که تمرینات Siren تنها بخشی از تمرینات سه‌گانه ISO هستند. به این فکر کنید که با انجام تمام تمرینات ISO چقدر هیجان‌زده خواهید شد. با این حال، تمرینات Siren برای شروع، عالی‌اند.

در آخر، برای اطمینان از اجرای صحیح تمرینات Siren توصیه می‌کنم فایل صوتی زیر را به‌دقت گوش دهید.”