استودیوی خانگی؛ ساخت استودیو و حذف نویز
در این قسمت از سری مقالات “ساخت استودیوی خانگی” می‌خواهیم در مورد سروکله‌زدن با نویز و حذف سروصدای اضافی از اتاق ضبط صحبت کنیم. همان‌طور که می‌دانید، مهم‌ترین کاری که بعد از آماده‌سازی اتاق کنترل باید انجام دهید، راه‌اندازی اتاق ضبط است.
خوش‌بختانه بیش‌تر نکاتی که هنگام حذف نویز از اتاق کنترل باید انجام دهید، در اتاق ضبط هم قابل انجام است. اگر بخواهیم صادقانه صحبت کنیم، اکثر ما به خانه یا اتاق‌های بزرگ دسترسی نداریم. به همین دلیل، بهتر است به جای آکوستیک کردن اتاق و ضبط صدای طبیعی آن، محیط ضبط را به طور کامل ایزوله کرده و اصوات را به صورت کاملا Dry ضبط کنیم.
معمولا اولین چیزی که هنگام راه‌اندازی استودیوی خانگی به ذهن‌مان می‌رسد، ضد صدا یا ایزوله کردن محیط ضبط است. از آن‌جا که خانه‌های امروزی بسیار کوچک هستند و عملا نمی‌توان فضای زیادی را به کارهای این‌چنینی اختصاص داد، متأسفانه امکان ساخت اتاق‌های مجزا برای ضبط و مانیتورینگ صدا و بهره‌گیری از متدهای مختلف جهت ایزوله‌سازی اتاق‌ها را نداریم.
البته به لطف شیشه‌های ۲ جداره یا بعضی متریال خاص می‌توان نویز صدا را تا حد خیلی خوبی کاهش داد اما مادامی که اتاق/خانه شما به صورت فیزیکی از هم‌سایه‌هایتان فاصله نداشته باشد، نمی‌توانید نویز داخلی (اصواتی مزاحمی که از داخل اتاق ضبط به خارج منتقل می‌شوند) و نویز خارجی (اصواتی که از خارج اتاق ضبط به داخل اتاق منتقل می‌شوند) را به طور کامل از بین ببرید.
به همه این‌ها، فرکانس‌های پائین حاصل از حرکت اعضای خانواده یا همسایهها را نمی‌توان با هیچ متریال و ابزار خاصی از بین برد و کسی که قصد راه‌اندازی استودیوی خانگی را دارد، باید همه این موارد را مد نظر قرار دهد.
کسانی که در طبقات هم‌کف یا خانه‌های تراس‌دار زندگی می‌کنند، باید مسئله ایزوله‌سازی را بیش از دیگران جدی بگیرند. در واحدهای مسکونی این‌چنینی، با تهیه هدفون مانیتورینگ و کارت صدا نمی‌توان موسیقی استاندارد و باکیفیتی ساخت 🙂
به یاد داشته باشید که حتی کوچک‌ترین صداها مانند صدای پیانو، کیبورد، گیتار آکوستیک و… هم می‌تواند آرامش افرادی که در طبقات پائین‌تر سکونت دارند را دچار اختلال کند. فقط با تجربه می‌توانید به اهمیت این موضوع پی ببرید.
گفته‌می‌شود پنجره‌ها یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف استودیوها هستند. پس بهترین راه حل برای خانه/اتاق‌های پنجره‌دار، پوشاندن پنجره‌هاست! شاید کمی عجیب به نظر برسد اما باور کنید یا نه، بهترین راه برای جلوگیری از ورود و خروج اصوات مزاحم، پوشاندن پنجره‌ها به وسیله شیشه‌های فوق ضخیم یا درزگیرهای باکیفیت و مقاوم است.
اگر پنجره اتاق شما روی طاقچه یا گودال دیوار قرارگرفته، می‌توانید از متریال MelaTech برای پوشاندن آن استفاده کنید اما با انجام همه این کارها، نهایتا اصوات اضافی موجود در محیط به اندازه ۱ الی ۲ دسی‌بل کاهش می‌یابد 🙁 برای افزایش این عدد (ایزوله‌سازی حداکثری اتاق ضبط) باید سعی کنید تمام منافذ اتاق مانند فضای خالی بالا، پائین و طرفین درب اتاق، دریچه‌های کولر، پریزهای برق، درب‌های کمد دیواری و… را با مواد عایق بپوشانید.
ممکن است بعضی افراد از روی مهربانی و دلسوزی به شما پیشنهاد کنند که برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها و ایزوله‌سازی سریع اتاق، از بعضی متریال خاص استفاده کنید اما فارغ از پیشنهاد آن‌ها، توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از مشکلات تنفسی و بیماری‌های عجیب، هرگز از موادِ بی‌فایده زیر استفاده نکنید:
- شانه تخم مرغ 🙂
- چسباندن فرش یا موکت روی دیوار!
- چسباندن فوم یا تشک مبل روی دیوار!
- عایق‌هایی مورد استفاده جهت پر کردن حفره دیوار
- چسباندن پنل‌های عایق فایبرگلس روی دیوار
- MDF ، نئوپان، تخته چندلایی و سایر قطعات چوبی
- روکش‌ها یا متریال پلاستیکی برای کف
- رنگ‌های ضد صدا(!!!)
نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای حذف نویز برای استودیوی خانگی
با افزایش تعداد استودیوی خانگی در دنیا و استقبال مردم عادی و پرودیوسرهای بزرگ از آن‌ها، شاهد بهبود چشم‌گیر و حیرت‌انگیزی در فناوری‌های نرم‌افزاری حذف نویز بوده‌ایم.
برای مثال، بعضی ابزارها مانند Waves X-Noise و Waves Z-Noise به طور خاص نویز حاصل از تجهیزات سخت‌افزاری نظیر فن کامپیوترها و… را حذف می‌کنند و بعضی دیگر مانند iZotope RX و Accussonus Era تقریبا هر نوع صدای اضافی مانند شکستن صندلی، ضربات ناخواسته به پایه میکروفن، صدای هواپیما، پرنده و… را می‌توانند به طور کامل حذف کنند 🙂 اگر با دقت و احتیاط از این ابزارها استفاده کنید، می‌توانید نویزهای این چنینی را تا حد زیادی از بین ببرید.
در صورتی که خانه یا مکان مورد نظرتان به حدی کوچک است که به جای ۲ اتاق مجزا برای ضبط و کنترل صدا، فقط ۱ اتاق برای کنترل، میکس و تنظیم در اختیار دارید، نمی‌توانید صدای وکال یا سازهایی مانند گیتار آکوستیک را تمیز و بدون نویز ضبط کنید. در چنین محیط‌هایی، توصیه می‌شود حتی المکان کامپیوتر و تجهیزاتی که مستعد ایجاد نویز هستند را به اتاق دیگر منتقل کنید.
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که در این شرایط، چگونه تجهیزات سخت‌افزاری ضروری مانند ماوس، کیبورد، میدی کنترلر و… را به کیس کامپیوتر متصل کنیم. پاسخ بسیار ساده است؛ تهیه مبدل‌ها و کابل‌های USB ارزان‌قیمت و مقرون‌به‌صرفه 🙂
روش دیگر برای کاهش و از بین بردن نویز حاصل از فن کامپیوتر در استودیوی خانگی، تهیه کامپیوترهای قدرت‌مند مانند iMac و… است. ناگفته نماند که کامپیوترهای اپل ذاتا محصولات کم‌صدایی هستند اما به هر حال اگر احساس کردید فن کامپیوترتان بیش از حد معمول کار می‌کند، برنامه‌های اضافی و [بعضا] سنگینی که در بک‌گراند سیستم عامل در حال اجرا هستند را ببندید.
خوش‌بختانه برطرف کردن این مشکل در PC بسیار راحت‌تر از All In One یا لپ‌تاپ است؛ در PCها اگر قطعه‌ای مشکل‌ساز باشد، خیلی راحت می‌توانید آن را با یک قطعه بهینه‌تر و مرغوب‌تر جایگزین کنید.
تاکتیک‌ها و تکنیک‌های حذف نویز
چه خوش‌مان بیاید و چه خوش‌مان نیاید، تولید موسیقی در آپارتمان‌ها و خانه‌های مسکونی کار بسیار سختی است و حین ضبط و اجرای موسیقی در استودیوی خانگی، مدام باید نگران حفظ آرامش همسایهها یا اعضای خانواده باشیم.
از طرف دیگر، اغلب گروه‌های موسیقی برای بهره‌مندی از سکوت شب، آهنگ‌هایشان را در طول شب اجرا و ضبط می‌کنند اما بعضا فراموش می‌کنند که در سکوت شب، صدای موسیقی خیلی راحت می‌تواند منتقل شود و آرامش همسایهها یا اعضای خانواده را به هم بزند. البته امروزه با پیش‌رفت برنامه‌های کامپیوتری و افزایش استقبال موزیسین‌ها از استودیوی خانگی، ابزارهای نرم‌افزاری زیادی برای حذف نویز محیط ضبط تولید شده‌اند.
به هر حال اگر به یک مکان ساکت و ایزوله‌شده دسترسی ندارید و در عین حال می‌خواهید صدای درام، گیتار یا باس خوبی داشته باشید، توصیه می‌کنیم از پلاگین‌های قدرت‌مند نرم‌افزاری مانند Native Instruments Guitar Rig ، IK Multimedia AmpliTube و… برای این منظور استفاده کنید.
یکی از مزایای Logic Pro X نسبت به ورک‌استیشن‌های مشابه، ارائه ابزارهای حرفه‌ای و پیشرفته مانند Amp Designer ، Bass Amp Designer و… است. با استفاده از این ابزارها، دیگر نیازی به تهیه پلاگین‌های Native Instrument یا IK Multimedia نخواهید داشت.
خلاصه خیلی فرقی نمی‌کند که از کدام ابزار برای شبیه‌سازی صدای آمپ‌های گیتار استفاده می‌کنید. نکته مهم این است که ابزار مورد نظرتان صدای خوبی داشته باشد. به بیان دیگر، اگر صدای پلاگین‌تان خوب باشد، نوازندگان دیگر نگرانی بابت این موضوع ندارند و با خیال راحت می‌توانند روی اجرای قطعات تمرکز کرده و قطعه را به بهترین شکل ممکن اجرا کنند.
از این گذشته، با استفاده از این ابزارها، هر موقع که احساس کردید صدای آمپ‌تان خوب نیست، با چند کلیک ساده می‌توانید صدای آن را تغییر دهید یا از یک پلاگین دیگر استفاده کنید.
یکی دیگر از تجهیزاتی که می‌تواند نویز داخلی محیط را تا حد خوبی از بین ببرد، درام‌های مبتنی بر MIDI هستند. این درام‌ها عموما صدای بلندی ندارند و به غیر از Cymbals یا Hi-Hats – که به شکل واقعی طراحی می‌شوند – بقیه اجزا از جنس پلاستیک و سیلیکون هستند. بهترین مزیت استفاده از این درام‌ها، امکان انتخاب صدای هر یک از اجزای درام است؛ چیزی که در درام‌های آکوستیک به هیچ عنوان قابل تغییر نیست.
ممکن است هنگام کار با این تجهیزات، حس چندان خوبی نداشته باشید اما به این فکر کنید که آپارتمان شما کوچک است و همه این‌ها کارها را برای ضبط یک صدای طبیعی و خوب انجام می‌دهید. بی‌شک با تولید قطعات مختلف، اجرای زنده آن‌ها و رسیدن به درآمدزایی، خیلی سریع می‌توانید یک آپارتمان بزرگ‌تر اجاره کرده و از تجهیزات کاملا آکوستیک و واقعی برای ضبط موسیقی‌تان استفاده کنید.
فارغ از همه این موارد، امروزه بسیاری از گروه‌های بزرگ موسیقی، ترجیح می‌دهند به جای استفاده از تجهیزات آکوستیک و واقعی، از ابزارها و پلاگین‌های شبیه‌ساز استفاده کنند؛ چرا که این تجهیزات، دست موزیسین را برای انتخاب/تغییر اصوات کاملا باز می‌گذارند.
الگوی قطبی لوبار چگونه شکل می‌گیرد؟
نمی‌دانیم تا حالا با سیگنال‌های صوتی، الکتریکی و… کار کرده‌اید یا نه اما این را بدانید که به محض شروع کار با سیگنال‌های مختلف، متوجه تداخل آن‌ها و خرابی بخشی از داده‌ها خواهید شد. بهترین راه برای برطرف کردن این قبیل مشکلات، بهره‌مندی از اتصال زمین (Earthing) است.
شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که در یک استودیو استاندارد، ‘تمام’ اتصالات باید در نهایت به زمین برسند. به عبارت دیگر، هیچ سیگنال و جریان اضافه‌ای نباید در سیم‌ها، پوشش سیم‌ها، مدارات و… باقی بماند.
اتصال زمین به‌حدی مهم و ضروری است که حتی خانه‌های امروزی هم از این اتصال استفاده می‌کنند. البته در خانه‌ها می‌توان از این اتصال به صورت مجزا (اتصالِ جداگانه‌ی هر سیم به زمین) یا اشتراکی(اتصال بخشی از سیم‌ها به زمین) استفاده کرد. البته راه‌اندازی این اتصال چندان کار ساده‌ای نیست و اگر این کار به‌درستی انجام نشود، مشکلات متعددی را به وجود خواهد آورد. بنابراین برای انجام این کار حتما از یک تکنسین کمک بگیرید.
بهترین راه برای بهره‌مندی از سیگنال‌های باکیفیت و صدای تمیز، استفاده از اتصالات متعادل است. برای مثال، اتصال میکروفن به کارت صدا با استفاده از کابل‌های XLR-to-mono-jack اصلا مناسب نیست؛ چرا که این کابل‌ها برای اتصال گیتارها، پدال‌ها، آمپ‌ها یا سازهایی که خروجی غیرمتعادلی دارند(مانند سینتی‌سایزرهای قدیمی) ساخته شده‌اند. اگر می‌خواهید اصواتی که ضبط می‌کنید کاملا استاندارد و تمیز باشند، باید این قوانین اصلی را به طور جدی رعایت کنید.
برای اتصال میکروفن‌ها باید حتما از کابل‌ها و اتصالات XLR بالانس‌شده استفاده کنید. اتصالات بالانس‌شده از ۳ سیم Hot ، Cold و Ground تشکیل شده‌اند. سیم Cold هیچ جریانی را از خود عبور نمی‌دهد اما تداخل‌های احتمالی سیم Hot را جذب می‌کند. وقتی فاز یکی از آن‌ها به صورت الکترونیکی معکوس می‌شود، نویز به صورت اتوماتیک از بین می‌رود و سیگنال تمیز و سالم باقی می‌ماند. از این‌ها گذشته، در اتصال XLR ، تعداد ۳ پین با شماره‌های ۲ ، ۳ و ۱ وجود دارد در حالی که در جک‌های TRS ، ما با Tip ، Ring و Sleeve روبه‌رو هستیم.
در بین تمام تجهیزات سخت‌افزاری موجود در استودیوهای موسیقی، گیتارها، پدال‌ها و آمپ‌ها به دلیل آن‌که از اتصالات بالانس‌شده پشتیبانی نمی‌کنند، همیشه مشکل‌زاترین قطعات هستند و برای استفاده از آن‌ها نمی‌توان از کابل‌های بلند یا اتصال زمین استفاده کرد! در ادامه این مقاله، راه حلی را معرفی کرده‌ایم که با استفاده از آن، می‌توانید این قبیل مشکلات را تا حد زیادی برطرف سازید.
برطرف کردن مشکلات مربوط به اتصال زمین(Earth Lifting)
یکی از راه‌های برطرف کردن مشکلات مربوط به اتصال زمین، قطع کردن اتصال زمین(Ground ، پین شماره ۱ یا Sleeve) از ورودی کارت صداست. این کار را می‌توان با استفاده از یک کابل متمایز انجام داد. حتما حتما حتما کابل‌هایی که اتصال‌شان از زمین را قطع کرده‌اید، علامت بزنید.
در صورت نادیده گرفتن این موضوع، نه‌تنها مشکلی حل نمی‌شود، بلکه ممکن است مشکلات عجیب دیگری هم به وجود آیند.
هنگام قطع کردن اتصال زمین گیتارها و آمپلی‌فایرها بسیار دقت کنید. اگر این کار را با دقت کافی انجام ندهید، ممکن است دچار برق‌گرفتگی شوید! در صورت امکان، حتما از یک متخصص بخواهید که این کار را برایتان انجام دهد. البته اگر بخواهیم به صورت کلی به این موضوع نگاه کنیم، رعایت این موارد در حیطه مهندسی صوت جایگاه چندان ویژه‌ای ندارد اما از لحاظ فنی، برای داشتن صدایی گوش‌نواز و تمیز، باید این نکات را رعایت کنید.
از آن‌جا که همه مردم به تکنسین‌های صدا و برق دسترسی ندارند، در بخش بعد، مراحل مربوط به قطع اتصال زمین در آمپ‌ها و گیتارها را توضیح می‌دهیم.
داشتن سیگنالی تمیز و بدون نویز
مرحله اول: این مرحله را می‌توان سخت‌ترین مرحله کار دانست؛ برخورد با یک دستگاه قدرت‌مند با ورودی‌های امپدانس بالا. اولین کاری که باید انجام دهید این است که گیتار را به ورودی یونیت وصل کنید. اگر گیتاریست گروه در اتاق کنترل حاضر باشد، می‌توانید خروجی DI را به صورت مستقیم به ورک‌استیشن انتقال دهید. با انجام این کار، خیلی راحت می‌توانید از پلاگین مورد نظرتان برای شبیه‌سازی آمپ‌های مختلف استفاده کنید.
مرحله دوم: با استفاده از اتصالات و کابل‌های XLR خیلی راحت می‌توانید سیگنالی کاملا تمیز، بدون نویز و بالانس‌شده را به آمپلی‌فایر انتقال دهید. یکی از نکات جالب در مورد کابل‌های XLR آن است که شما می‌توانید این کابل‌ها را بدون نگرانی بابت تداخل سیگنال‌ها، به یک‌دیگر متصل نمائید. در صورت استفاده از این سیستم، دیگر نمی‌توانید قسمت انتهایی کابل را به ورودی میکروفن یونیت متصل کنید.
مرحله سوم: در این بخش می‌خواهیم در مورد دستگاه‌های دریافت‌کننده سیگنال که در قسمت دیگر خانه کنار آمپ‌ها قرار گرفته‌اند صحبت کنیم. این دستگاه‌ها به شما این امکان را می‌دهند تا بدون نگرانی بابت تداخل سیگنال‌ها و اصوات، خروجی ۲ آمپ را در قالب ۱ سیگنال واحد، جابه‌جا کنید.
مرحله چهارم: یکی دیگر از راه‌های دستیابی به سیگنال‌های تمیز و بدون نویز، استفاده از Gig Rig Humdinger است. فرض کنید گیتاریست گروه تمایلی ندارد که قطعه مورد نظرش را در اتاق کنترل ضبط کند و ترجیح می‌دهد این کار را در کنار سایر نوازندگان انجام دهد. در این شرایط، Humdinger به شما این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی بابت تداخل و از بین رفتن سیگنال‌ها، خروجی حاصل از آمپ‌های واقعی و آمپ‌های نرم‌افزاری را به صورت هم‌زمان ضبط کنید.
شاید راه‌اندازی این سیستم کمی پیچیده و خسته‌کننده به نظر برسد اما برای ساخت استودیوی خانگی خوب و استاندارد، بهترین راه برای داشتن یک سیگنال تمیز و بدون نویز، استفاده از همین تجهیزات است.
