استودیوی خانگی؛ نحوه نصب و قرارگیری اسپیکرهای مانیتورینگ
در این قسمت از سری مقالات “ساخت استودیوی خانگی” می‌خواهیم در مورد اصول و ضوابط نصب اسپیکرهای مانیتورینگ در اتاق کنترل صحبت کنیم. همان‌طور که می‌دانید، اتاق کنترل باید آکوستیک خوبی داشته باشد و بالا بودن دقت و کیفیت پخش اصوات در این محیط، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در مقاله قبلی از سری مقالات “ساخت استودیوی خانگی” در مورد حذف نویز صحبت کردیم و در این مطلب، قصد داریم در مورد اصول و ضوابط قرارگیری اسپیکرهای مانیتورینگ در استودیو صحبت کنیم.
معمولا هرگاه صحبت از اسپیکرهای مانیتورینگ به میان می‌آید، عده‌ای می‌گویند که اسپیکرها باید به گونه‌ای تنظیم شوند که توییترها دقیقا در راستای گوش صدابردار قرار داشته باشد و ووفرها هم به هیچ عنوان ‘دقیقا’ بین کف و سقف اتاق نباشد. خلاصه این‌که اسپیکرها باید به گونه‌ای قرار بگیرند که یک مثلث متساوی‌الاضلاع فرضی را دقیقا پشت سر شما شکل دهند.
امروزه هنگام نصب و راه‌اندازی تجهیزات استودیویی، از قانون ۳۸ درصد استفاده می‌شود. طبق این قانون، اسپیکرهای مانیتورینگ باید به گونه‌ای قرار بگیرند که هم توازن فیزیکی (تصویرسازی استریو) و هم پاسخ فرکانسی باس به بهترین شکل ممکن با یک‌دیگر هماهنگ باشند.
برای اطمینان از صحت عملکرد این قانون، هنگام نصب و قرارگیری اسپیکرها، دقیقا در مرکز آن‌ها بنشینید و از خواننده بخواهید که قطعه‌ای را پشت میکروفن برای شما اجرا کند. اگر صدای اسپیکرها دقیقا به صورت هم‌زمان به گوش چپ و راست شما برسند، یعنی مکان آن‌ها درست است و اگر شدت اصوات، گوش شما را اذیت نکند، یعنی تجهیزات به‌درستی نصب و راه‌اندازی شده‌اند و دیگر نباید نگران موضوع خاصی باشید.
به یاد داشته باشید که هرچه اسپیکر و پایه‌های آن محکم‌تر باشد، صدای باکیفیت‌تر و دقیق‌تری را ارائه خواهد داد. از آن‌جا که پایه‌های فلزی توخالی رزونانس اکتاوهای پایین را از بین می‌برند، حتی‌المقدور از نوع پایه‌ها استفاده نکنید.
اما اگر به هر دلیل، این پایه‌ها را خریداری کرده‌اید و دیگر نمی‌توانید آن‌ها را تعویض کنید، دست‌کم داخل حفره‌های آن را با شن و ماسه خشک پر کنید. بهترین متریال برای استفاده به عنوان پایه اسپیکرهای مانیتورینگ، بلوک‌ها و متریال مشبک هستند. این متریال در کنار فواید و مزایای بسیاری که دارند، یک نقطه ضعف بزرگ دارند و آن هم جذب گرد و خاک است.
برای برطرف کردن این مشکل، توصیه می‌کنیم یک لایه پلاستیک، چسب یا پارچه دور آن‌ها بپیچید.
اسپیکرهای مانیتورینگ به گونه‌ای طراحی شده‌اند که برای ارائه یک صدای عالی و دقیق، به هیچ عنوان نباید تکان بخورند. در این بین، بعضی تکنسین‌ها بر حسب تجربه‌ای که دارند، یک لایه فوم زیر اسپیکرها قرار می‌دهند! این کار اصلا منطقی و معقول نیست و نه‌تنها مشکلی را برطرف نمی‌کند، بلکه باعث افت دقت اسپیکر خواهد شد!
اگر بخواهیم این موضوع را به صورت فنی مورد بررسی قرار دهیم، باید بگوییم که حرکت سریع سیم‌پیچ داخل اسپیکر باعث حرکت کل قطعات و بدنه اسپیکر می‌شوند؛ بنابراین برای دستیابی به یک صدای دقیق، باید اسپیکر را کاملا ثابت نگه داریم. این فوم‌ها نه‌تنها اسپیکر را ثابت نگه نمی‌دارند، بلکه در اغلب موارد باعث تشدید حرکت و جابه‌جایی اسپیکر می‌شوند!
اصلاح پاسخ فرکانسی اصوات باس
متأسفانه اکثر استودیوهای خانگی [به واسطه فضای کوچکی که دارند] همیشه با فرکانس‌های پایین‌تر از ۶۰ هرتز و کمی بالاتر از ۱۵۰ هرتز مشکل دارند. یکی از بهترین راه‌ها برای برطرف کردن این مشکل، استفاده از محصولات MelaTech است.
MelaTech [که توسط گروه H&H در انگلستان طراحی و تولید می‌شود] یک فوم ملامین با چگالی بالا است که اصوات موجود در فرکانس‌های بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هرتز را به بهترین شکل ممکن جذب می‌کند.
بلوک‌های ۱۰۰ میلی‌متری MelaTech به دلیل کاربرد فراوان و اندازه مناسبی که دارند، پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین محصول این کمپانی انگلیسی به شمار می‌آیند. خوش‌بختانه علاوه بر بلوک‌های ۱۰۰ میلی‌متری، بلوک‌های دیگری هم با ابعاد مختلف وجود دارد که با توجه به متراژ استودیوتان می‌توانید آن‌ها را خریداری کرده و در ابعاد مورد نظرتان برش دهید.
توجه داشته باشید که برای اصلاح پاسخ فرکانسی اصوات باس همچنین به تعدادی ورق فولادی با ضخامت ۲ میلی‌متر و تعدادی ورق پلاستیکی با ضخامت ۳ میلی‌متر نیاز خواهید داشت. این متریال به شما کمک می‌کنند تا نویز حاصل از پخش اصوات باس را تا حد زیادی از بین ببرید اما همچنان برای حذف رفلکت‌های صوتی ناخواسته، به پنل‌های MelaTech نیاز خواهید داشت.
البته با خرید کتابخانه‌های چوبی یا بعضی شلف‌های MDF هم می‌توانید رفلکت‌های صوتی را از بین ببرید اما این روش‌ها معمولا بسیار پرهزینه هستند و هنوز هم بهترین راه، استفاده از پنل‌های آماده یا محصولات MelaTech است.
تعبیه محصولات MelaTech روی سقف و چسباندن پنل‌های Absorber روی دیوارهای طرفین(فاصله بین صدابردار و اسپیکرها) به شکل مؤثری رفلکت‌های صوتی حاصل از پخش فرکانس‌های بالا را از بین می‌برد.
تهیه و نصب پنل‌های اصلاح فرکانس‌های باس در استودیو
مرحله اول: همان‌طور که می‌دانید، پنل‌های مورد نیاز ما وزن نسبتا زیادی دارند و قبل از هر چیز، باید به دنبال راهی برای اتصال آن‌ها روی دیوار باشیم. هنگام اتصال تجهیزات و پنل‌ها روی دیوار باید به این نکته توجه داشته باشید که پشت دیوار، چه چیزی است.
اگر آن طرف دیوار، یک فضای خالی و بدون استفاده است، می‌توانید هر کاری که می‌خواهید انجام دهید اما اگر خانه شما دقیقا در کنار خانه هم‌سایه‌تان قرار گرفته یا پشت دیوار اتاق‌تان، پذیرایی یا اتاق اعضای خانواده‌تان قرار دارد، باید پنل‌ها را به گونه‌ای روی دیوار قرار دهید که برای آن‌ها مزاحمت ایجاد نکند.
از آن‌جا که اتصال مستقیم تجهیزات روی دیوار می‌تواند باعث لرزش و انتقال صدا به آن طرف دیوار شود، بهترین روش برای اتصال پنل‌ها روی دیوار، استفاده از میخ یا گیره‌های مخصوص است.
مرحله دوم: برای اتصال پنل‌های 1200x600x2 میلی‌متری روی گیره‌های تعبیه‌شده روی دیوار، حفره‌های لازم را روی آن‌ها ایجاد کنید. بعد از اتصال پنل‌ها، آن‌ها را به سمت عقب فشار دهید تا از فشار بیش از حد روی پیچ‌ها کاسته شود. اکنون برای ثابت کردن ورقه‌های فولادی، ورقه‌های پلاستیکی را به اندازه لازم برش داده و روی ورقه‌های فولادی را به طور کامل بپوشانید. برای جلوگیری از لغزش و پیچ خوردن قطعات پلاستیکی می‌توانید تکه‌های چوب را با چسب روی آن‌ها بچسبانید. اکنون صفحات فولادی هنگام مواجهه با اصوات باس، لرزش اندکی از خود نشان می‌دهند و بدین‌طریق صدای باس ‘اضافی’ را از بین می‌برند.
مرحله سوم: اگر دقت کرده باشید، ورقه‌های پلاستیکی که روی ورقه‌های فولادی قرار دادیم، ظاهر نامناسبی را به وجود آورده‌اند و گاهی اوقات در عملکرد کلی پنل‌ها هم تداخل ایجاد می‌کنند. برای حل این مشکل، توصیه می‌کنیم پنل‌های MelaTech را به اندازه ۱۰۰ میلی‌متر برش دهید و روی ورقه‌های پلاستیکی بچسبانید.
با این کار، ما نه‌تنها اصوات باس اضافی را از بین می‌بریم، بلکه نویزهای حاصل از پخش فرکانس‌های میانی و بالایی را هم تا حد خوبی برطرف می‌کنیم. اکنون [مطابق تصویر] یک صفحه آلومینیومی سوراخ‌شده را روی MelaTech بچسبانید. البته اگر سیستم تهویه خانه/اتاق‌تان خوب عمل می‌کند، می‌توانید از محصولات Evo-Stik نیز استفاده کنید.
مرحله چهارم: در این مرحله(تصویر فوق) می‌توانید پنلی که ساختیم را ببینید. اگر پنل شما هم مانند شکل بالاست، کارتان را خوب انجام داده‌اید. ما این پنل را برای دفع اصوات باس ‘مزاحم’ طراحی کردیم اما شاید این پنل نتواند اصوات باس اضافی موسیقی شما را برطرف کند.
برای اطمینان از صحت عملکرد این پنل، پیشنهاد می‌کنیم ضخامت آن را ۲ برابر کنید. به هر حال این پنل‌ها برای ایزوله‌سازی نسبی اتاق کنترل، کاملا ایده‌آل هستند. از این‌ها گذشته، برای افزایش زیبایی و جذابیت این پنل‌ها می‌توانید آن‌ها را با پارچه یا فیبر بپوشانید.
از بین بردن رفلکت‌های صوتی سقف و کف
مرحله اول: استفاده از پنل‌های MelaTech اما این بار در ابعاد بزرگ‌تر و با ضخامت بیش‌تر. اگر می‌خواهید فوم‌های ملامینِ Open-Cell را خریداری کنید، بهتر است سراغ محصولات آماده و از-پیش-برش‌خورده بروید. البته برش دستی آن‌ها هیچ اشکالی ندارد اما برای پوشاندن آن‌ها و زیباسازی استودیو، بهتر است پنل‌ها به صورت مرتب و یک‌دست برش خورده باشند.
به تصویر فوق نگاه کنید. پیشنهاد ما این است که پنل‌ها مانند شکل برش دهید. این پنل‌ها به شکل حیرت‌انگیزی فضای استریو اتاق را کاهش می‌دهند. در ادامه در مورد نحوه نصب آن‌ها توضیحاتی را ارائه داده‌ایم…
مرحله دوم: برای اتصال آهن‌رباهای قدرت‌مند نئودیمیوم روی سقف، از یک تخته‌گچ استفاده کنید. استفاده از تخته‌گچ به شما کمک می‌کند تا پنل‌ها را به‌راحتی جابه‌جا کنید. یکی دیگر از مزایای استفاده از این متریال آن است که اگر به صورت اتفاقی دست‌تان به پنل‌ها بخورد، دیگر شاهد کنده شدن آن‌ها نخواهیم بود 🙂 با تعبیه مگنت‌ها، به‌راحتی می‌توانید پنل‌ها را به هر طرف که صلاح دانستید(نزدیک در، پنجره و…) جابه‌جا کنید.
مرحله سوم: برای نصب و ثابت نگه‌داشتن مگنت‌ها از ورقه‌های فولادی با ابعاد ۲۰۰ در ۱۰۰ میلی‌متر استفاده کنید. در این‌جا هم می‌توانید از محصولات Evo-Stik استفاده کنید اما برای افزایش استحکام آن، توصیه می‌کنیم از چسب و اتوی داغ استفاده کنید و سپس برای آن‌که چسب خشک شود، پنل را به مدت ۱ شبانه‌روز در معرض هوا قرار دهید.
اگر سقف خانه/اتاق‌تان بلند است، از یک پیچ بلند استفاده کرده و یک فضای خالی ۲۰۰ میلی‌متری را بین پنل MelaTech و سقف ایجاد کنید. با انجام این کار، اصوات ابتدا به پنل MelaTech برخورد کرده و از آن عبور می‌کنند و به سقف برخورد می‌کنند. در این حالت، سقف صدای موجود را رفلکت می‌کند و صدای رفلکت‌شده دوباره به پنل‌های MelaTech برخورد خواهد کرد. پرواضح است که این روش باعث افزایش کارایی پنل‌ها می‌شود.
مرحله چهارم: آخرین و مهم‌ترین بخش، پوشاندن کف اتاق/خانه است. در صورت امکان، کف خانه/اتاق را با موکت و فرش‌های پشمی بپوشانید. با این کار، نه‌تنها اصوات اضافه جذب می‌شوند، بلکه اتاق، گرم و نرم خواهد شد 🙂
علاوه بر همه این‌ها، توصیه می‌کنیم یک لایه موکت/فرش اضافه زیر صندلی‌ها [یا تجهیزاتی که فکر می‌کنید ممکن است صدایشان به طبقه پائین منتقل شود] قرار دهید. به هر حال خانه‌ها محل سکونت و زندگی هستند و به طور پیش‌فرض، آکوستیک چندان مناسبی ندارند. به همین دلیل، ما به عنوان موزیسین باید تمام تلاش‌مان را به خرج دهیم تا نویزها و رفلکت‌های صوتی را تا جای ممکن از بین ببریم.
