چرا خواننده هایِ مشهوری مثلِ ادل (Adele) صدایِ خود را از دست می دهند؟

در این نوشته، ترجمه ای از نشریۀ گاردین را می خوانید که به بررسیِ آسیب هایِ وارده به تارهایِ صوتیِ خواننده هایِ بزرگی چون ادل پرداخته است. مطالعۀ این مقاله را به افرادی که به کارِ خوانندگی مشغول هستند پیشنهاد می کنیم.

روز به روز بر تعدادِ خواننده هایی که برایِ ترمیمِ تارهایِ صوتیِ خود روانۀ اتاق هایِ عمل می شوند افزوده می شود. تا کنون تعداد زیادی از کنسرت هایِ بزرگ به خاطرِ همین مسئله لغو شده است. چرا این اتفاق می افتد. آیا مشکل از روشِ خوانندگیِ است؟
— برنارد وارنر

ادل (Adele) – خوانندۀ مشهورِ بریتانیایی – در 30 ژوئن 2017 – طی نامه ای به هوادارانش خبرِ لغوِ کنسرتش را داد. او نامه اش را با این جمله آغاز کرد:

«اصلاً نمی دانم از کجا شروع کنم.»

وی شب گذشته دومین برنامه اش که بلیط هایش از قبل به فروش رفته بود را در استادیوم ویمبلیِ انگلستان اجرا کرده بود. او قرار بود با یک اجرایِ بی نظیر در مقابلِ دیدگانِ 98 هزار نفر، موفقیتش را در تورِ 123 روزه به ثمر بنشاند. اما رویِ صحنه مشکلی به وجود آمد و اوضاع وفقِ مراد پیش نرفت.

به گفتۀ او «طیِ این دو شب با صدایم درگیر بودم. نسبت به گذشته خیلی سخت تر می توانستم صدایم را از حنجره خارج کنم. بارها مجبور می شدم گلویم را صاف کنم.» او بعد از اجرایِ دوم پیش دکترش می رود و متوجه می شود که تارهایِ صوتی اش آسیب دیده و هیچ راهی جز لغوِ بقیۀ شوها ندارد. بله؛ به همین سادگی صدایِ جوانِ بازارِ موسیقی در سکوت فرو رفت. او در نامه ای که خطاب به هوادارانش نوشته بود اذعان داشت: «حتی با گفتنِ اینکه قلبم شکسته باز هم نمی توانم احساسم را آنطور که باید به شما منتقل کنم».

البته ادلِ 29 ساله قبلاً هم با این مشکل مواجه شده است. 6 سالِ قبل، بعد از اجرایِ زنده در یک رادیویِ فرانسوی، تارهایِ صوتی او خونریزی کرد. او برای ترمیمِ این جراحت، ناچار به انجامِ یک جراحیِ حساس و پرخطر به نامِ جراحیِ پولیپِ تارهایِ صوتی شد. در این عمل، جراح، چاقوها و انبرک هایِ کوچکی را به سمتِ حنجرۀ بیمار هدایت می کند تا بافتِ آسیب دیده ای که مانع از ارتجاعِ درستِ تارهایِ صوتی می شود و تأثیرِ بدی روی طنین و وسعتِ و شفافیتِ صدا گذاشته را از میان بردارد.

جراحِ ادل، دکتر استیون زیتلز، به دنبالِ پولیپِ بدخیمی بود که زیرِ اپیتلیومِ یا بافتِ پوشانندۀ لایۀ بیرونیِ تارهایِ صوتی او قرار داشت. او به دقت لایه هایِ اضافه را با چاقو برداشت، و با انبرک، بافتِ رویِ پولیپ را عقب راند تا با دومین سری از انبرک ها، تودۀ آلوده را خارج کند. در پایان، سطوحِ جراحت دیده را به منظورِ پیشگیری از عفونت یا خونریزی با لیزر سوزاند. خطا در چنین عملی در حدِ میلیمتر است چرا که نباید ابزارهایِ جراحی با بافت هایِ سالم، هیچ گونه برخوردی داشته باشند.

زیتلز می دانست که برایِ این کار باید شکاف عمیقی ایجاد کند و این موضوع، ریسکِ آسیب دیدنِ لامینا پروپریا را افزایش می داد. لامینا پروپریا یکی از سه لایۀ مخاطِ سیستمِ گوارش است که از حفرۀ دهان تا ناحیۀ مقعد (سرتاسرِ لولۀ گوارش) وجود دارد. او به من گفت که در صورتِ سوراخ شدن این لایه دیگر انعطاف و قدرتِ صدایِ پیشین را نخواهم داشت.

در 12 فوریه 2012، سه ماه بعد از عمل جراحی، ادل موفق به دریافتِ 6 جایزه از مراسمِ گرمی شد که شاملِ آلبومِ سال و ترانۀ سال می شد. وی در سخنرانیِ خود به عنوانِ بهترین اجرایِ پاپِ انفرادی، از زحماتِ دکتر زیتلز برایِ بازگردانیِ صدایش تشکر کرد. بیشترِ شرکت کننده ها به خاطرِ بازگشتِ او خوشحال بودند ولی تعدادِ زیادی از پزشکان که در آن مراسم حضور داشتند این را یک لحظۀ تاریخی برایِ پزشکی می دانستند.

سال ها بود که جراحیِ تارهایِ صوتی کاری خطرناک تصور می شد (در سال 1997 یک جراحی ناموفق باعث شد صدایِ جولی اندروز بیش از پیش خراب شود.) خواننده ها وقتی این تجربۀ ناموفق را می شنیدند بیشتر از سلامتی شان نگرانِ آسیبی که به حرفۀ آن ها وارد می شد بودند. هر خواننده ای آرزویش این است که به جایِ یک صدایِ ترمیم شده با یک صدای سالم و جوان به روی صحنه برود.

اکنون، ادل از علایمِ و عوارضِ این بیماری خلاصی یافته و در این سال ها کارِ آقایِ زیتلز و همکارانِ او رونق گرفته است. آن ها کمبودِ بیمار ندارند. این عارضه در بینِ افرادی که اجرایِ زنده دارند یک موضوعِ همه گیر است و مختصِ ادل نیست.

زیتلز، مسئولِ بخشِ عمومیِ جراحی حنجره و توانبخشیِ صدا در بیمارستانِ ماساچوست، علاوه بر جراحیِ تارهایِ صوتیِ ادل، حنجرۀ بیش از 700 خوانندۀ دیگر را هم ترمیم کرده است. از جمله این افراد می توان به سم اسمیت، لایونل ریچی، مایکل بوبلی، مگان ترینر، کیت آربان و سلن دیون که کنسرت هایشان به خاطرِ جراحی لغو شده اشاره کرد. به نشانۀ اینکه تا چه حد نگرش به جراحی تغییر کرده، سم اسمیت و بوبلی اخبارِ مربوط به جراحیشان را از طریقِ اینستاگرام به هوادارانِ خود رساندند.

در حالِ حاضرِ آمارِ دقیقی از تعدادِ خواننده هایی که طیِ این سالها زیر تیغ جراحی رفته اند وجود ندارد. ولی برخی از جراحان تخمین می زنند که جراحیِ تارهایِ صوتی تاکنون بر روی هزاران خوانندۀ پاپ، راک و کلاسیک صورت گرفته و حتی ستاره هایِ تئاتر موزیکال نیز از این عمل محروم نمانده اند. این روزها بازتابِ خبریِ رسانه ها در موردِ لغوِ اجرایِ کنسرت ها در شبکه هایِ اجتماعی به شدت به صنعتِ در حالِ رشدِ موسیقی ضربه می زند. وقتی ادل از دو اجرایِ باقی مانده در ومبلی بازماند 200 هزار بلیط باید بازپس داده می شد. هنوز هم مشخص نیست که آیا او می تواند مجددا کنسرت برگزار کند یا نه.

زیتلر پس از جراحی ادل در سالِ 2011 بسیار شهرت یافت و به یک سلبریتی تبدیل شد. خبرنگاران مدام از وضعیتِ درمان ادل می پرسیدند و او هیچ وقت جوابِ سرراست و دقیقی نمی داد. وی بالاخره در برنامۀ جان استو که از شبکۀ 4 پخش می شد اعلام کرد: «صدایِ ادل پس از جراحی نسبت به قبل اندکی نرم تر به گوش می رسد».

در حالی که رسانه ها این عملِ شکوهمندانه را جشن گرفته بودند، خانمی در صنعتِ موسیقی، مخالفتِ خود را اعلام کرد. لیزا پگلین، خوانندۀ سابقِ اپرا و مربیِ صدا، معتقد بود که زیتلز فقط یک درمانِ سادۀ موقتی را برایِ درمانِ بیماران خود در پیش گرفته است. او می گفت، ادل نیز دیر یا زود دوباره از صحنه بیرون خواهد آمد و ناچار به تکرارِ عملِ جراحی می شود. پگلین و ماریانا، هر دو حتی بر سرِ ادعایِ خود حاضر بودند اعتبارِ خود را زیرِ سوال ببرند. به اعتقادِ آن ها زخم هایِ ناشی از آسیب دیدگی هایِ صدا بزرگتر از آن است که با یک جراحیِ ساده و کوچک ترمیم یابد.

پگلین در نشریۀ تجاریِ کوچکی تحتِ عنوان «اینترومتزو» نوشته است: «دکتر زیتلز چه تعداد جراحی می خواهد روی ادل یا افرادِ دیگر انجام دهد؟ مگر جز این است که خواننده با تغییراتِ بارزی مجدداً به رویِ صحنه می رود. همان چیزی که برای اولین بار او را به تختِ بیمارستان کشاند؟ کنسرت، آسیب، عمل جراحی، استراحت، کنسرت، آسیب، عمل جراحی …. آیا این زندگیِ یک خوانندۀ حرفه ای است؟»

گرچه لغوِ آخرین شب هایِ تورِ اخیرِ ادل باعثِ تأسفِ پگلین و بریلا شد ولی حرفشان به کرسی نشست. بیش از یک دهه است که آن ها دنبال یک روشِ انقلابی برای استفادۀ درست از صدا هستند. آن ها اکنون بعد از سال ها تحقیق و پژوهش در آرشیوهایِ صوتی، مجله های علمی، اذعان دارند که قادر به ارائۀ روشی هستند که علمِ پزشکی نتوانسته به آن دست پیدا کند؛ یک راهکارِ دائمی برای ترمیمِ صدا.

راهکار آنان نیازمندِ یک شیوۀ جدیدِ آوازخوانی است که منطبق بر یک روشِ تقریباً فراموش شده است؛ راهکاری که نه تنها صدا را گوش نواز تر می سازد بلکه حتی برای سلامتیِ حنجره و تارهایِ صوتی نیز مفید است. تعدادی از مراجعینِ آن ها، این روش را اکسیرِ جوانی قلمداد کرده اند. اما راهکارِ آنان بدون سروصدا هم نبوده؛ زیرا مبتنی بر این حقیقت است که همهِ ما اشتباه می کنیم حتی ادل!