چرا کلاکینگ اهمیت دارد؟

در موسیقی زمان بندی و هماهنگ شدن با آن اهمیت زیادی دارد. یک مترونوم را تصور کنید، یا یک درامر یا هر چیزی که نبض موسیقی را می سازد و همه چیز را باهم هماهنگ می کند و تمپو را نگه می دارد. چنین چیزی را می توان نوعی کلاکینگ (زمان بندی) در واحدی درشت یا ماکرو در نظر گرفت.

اما اگر با صدای دیجیتال کار می کنید، نوع دیگری از کلاکینگ وجود دارد که در واحد بسیار ریزتری عمل می کند. در حقیقت تمام مفهوم صدای دیجیتال بر اساس ساعتی شکل گرفته که در پس زمینه اجرا می شود و همه چیز را در واحدهای کوچکتر از میکرو هماهنگ می کند و قطعات مختلف سخت افزار صدای دیجیتال را با یکدیگر همراه می سازد. با یک ساعت خوب، همه چیز هماهنگ و سینک خواهد بود و صدایی خالص، باز، پر از جزئیات و دقیق تولید خواهد شد. با یک ساعت بد، صدا کدر و تیره می شود، جزئیات محو می شوند و کیفیت استریو ایمیج کاهش پیدا می کند؛ حتی شاید ناهنجاری هایی مانند پاپ ها، کلیک ها و دیگر نویزها هم در صدا پدیدار شوند.

تیک تاک، تیک تاک

برای درک اهمیت کلاکینگ، یک قدم به عقب بر می داریم: در صدای دیجیتال، ما amplitude (لِول یا بلندی صدا) را در یک موج آنالوگ در یک لحظه ی مشخص اندازه گیری می کنیم – مانند یک تصویر – و آن را به صورت صفر و یک نمایش می دهیم. این تصاویر همان سمپل ها هستند.

با داشتن جریانی از این تصاویر در طول زمان و ذخیره سازی آن ها، می توانیم یک موج صوتی را ضبط کنیم. سپس می توان سمپل ها را به صورت توالی اجرا کرد تا در حین پلی بک، سیگنال آنالوگ را با دقت کمتر یا بیشتر بازسازی کنیم.

کلاک (ساعت) – که همچنین با نام word clock هم شناخته می شود – دو کار انجام می دهد: اول این که به سیستم می گوید چه زمانی باید به سراغ سمپل بعدی برود. دومین کاری که انجام می دهد این است که نرحی که در آن سمپل دریافت می شود را تعیین می کند – که با نام سمپل ریت یا نرخ نمونه برداری شناخته می شود. این نرخ از آن جهت اهمیت دارد که محدوده ی فرکانسی موجود برای نمایش موج آنالوگ را تعیین می کند.

اهمیت زمان بندی

تمام این کارها در سرعت بسیار بالایی رخ می دهند – سمپل ریت برای صدای با کیفیت سی دی 44,100 سمپل بر ثانیه است. صدای با رزولوشن بالا در سیستم های تک بیت به 96,000، 192,000، 384,000 یا حتی میلیون ها سمپل در هر ثانیه هم می رسد. برای این که بتوانید در چنین سرعتی دقت و فاصله گذاری بین سمپل ها داشته باشید، نیاز به یک کلاک پایدار است! مقدار انحراف پایداری کلاک jitter نامیده می شود. هرچه jitter بالاتر باشد، دقت تبدیل دیجیتال کاهش پیدا می کند.

چرا باید به چنین چیزی اهمیت بدهید؟

با توجه به این سرعت بسیار بالای کلاک، آیا می شود jitter را شنید؟ بله در حقیقت این اتفاق می افتد. Jitter موجب phase distortion می شود که معمولا در فرکانس های بالا پدیدار خواهد شد، جایی که جزئیات و درخشندگی صدا وجود دارد. پس در این حالت اتک ترنزینت ها از دست خواهد رفت و با کاهش جزئیات، استریو ایمیج یا ستاپ های چند کاناله نیز تحت تاثیر قرار می گیرند. پس حتما صدای شما آسیب خواهد دید.

آیا باید نگران چنین چیزی باشید؟

اگر به دنبال بهترین کیفیت صدا هستید (که همه ی ما همینطور هستیم)، پس باید کیفیت کلاکی که استفاده می کنید را در نظر بگیرید. در کارت های صدای مستقل، شما به کلاک اینترنال تکیه می کنید. اکثر این کلاک ها عملکرد بسیار خوبی دارند، اما کیفیت آن ها متفاوت است. در کارت های صدای رده بالاتر و گران قیمت تر – چیزی مانند کارت های صدای Burl Audio، Apogee یا یکی از کارت های صدای جدید RME که از تکنولوژی SteadyClock FS بهره می برند – کلاک داخلی دستگاه می تواند کیفیت خارق العاده ای داشته باشد و jitter بسیار پایینی را به شما ارائه بدهد.

برای بالا بردن کیفیت، می توانید اضافه کردن یک کلاک اکسترنال و مستقل را در نظر بگیرید، مانند محصولاتی از Mutec، TASCAM و Drawmer. کلاک اکسترنال با استفاده از کانکشن های word clock به کارت صدای شما (یا تجهیزات دیجیتال دیگر) متصل می شود، معمولا با کابل های BNC؛ کلاک اکسترنال به “master” تبدیل می شود و سیگنال کلاک را به وسیله ی خروجی word clock ارسال می کند، در حالی که کارت صدا (برای مثال) به “slave”و به وسیله ی ورودی word clock، کلاک را دریافت می کند.

یک کلاک مستر برای همه ی تجهیزات

در هر سیستم دیجیتال تنها یک کلاک مستر می تواند وجود داشته باشد. اگر چند دستگاه سعی داشته باشند که کلاک مستر بشوند یا هرکدام از کلاک داخلی خودشان استفاده کنند، جریان های دیتای دیجیتال با یکدیگر هماهنگ نخواهند شد؛ در این حالت شما کلیک ها، پاپ ها و دیگر ناهنجاری ها را در صدا خواهید شنید. پس اگر از دو یا چند دستگاه دیجیتال استفاده می کنید که با کانکشن های ADAT، S/PDIF یا AES به یکدیگر متصل شده اند، مطمئن شوید که یک دستگاه (دستگاهی که بهترین کلاک را دارد، یا یک کلاک اکسترنال مستقل) مستر باشد و هر چیز دیگر نسبت به آن دستگاه slave شود.

دیجیتال کلاکینگ یکی از آن چیزهایی است که هیچ کس نمی خواهد نگران آن باشد – اگر نگران این هستید که آیا کلاکی که در حال حاضر از آن استفاده می کنید به حد کافی خوب است یا نه، وقت آن رسیده که از دستگاه باکیفیت تری استفاده کنید و این نگرانی را برطرف نمایید. از یک کلاک فوق العاده برای سیستم تان استفاده کنید – چه یک کلاکی اینترنال چه یک کلاکی سخت افزاری اکسترنال – و سیستم را به شکلی تنظیم کنید که تمام اجزای آن با یکدیگر هماهنگ شوند.

با وجود یک کلاک خوب در سیستم، خیالتان آسوده خواهد شد و یکی از موانع در دستیابی به صدایی با کیفیت بالا را از پیش رو برخواهید داشت.