چه چیزی باعث می شود Pro Tools یک نرم افزار فوق العاده باشد؟

اگر در طول سه دهه ی گذشته به استودیوهای ضبط رفت و آمد داشته اید، یا اگر در کل به آهنگسازی و تنظیم علاقمند هستید، به احتمال قوی نام Pro Tools را شنیده اید.

نرم افزار Pro Tools زمانی آنقدر یکه تاز بود که نامش با معنای نرم افزار آهنگسازی مترادف شده بود.

برای پرودوسرهای جدیدتر که این روزها با نرم افزارهای آهنگسازی فراوانی روبرو هستند شاید جای سوال باشد که چرا تا این حد از Pro Tools تعریف و تمجید می شود. در این مطلب نگاه کوتاهی به تاریخچه ی Pro Tools خواهیم داشت، راجع به موارد استفاده ی منحصر به فرد آن سخن خواهیم گفت و نگاهی اجمالی به خود نرم افزار خواهیم انداخت.

تاریخچه ی Pro Tools

Pro Tools اوایل دهه ی 1980 کارش را به عنوانی نرم افزاری با نام Sound Designer آغاز کرد؛ یک نرم افزار ادیت سمپل برای سیستم های مک که از آن برای ادیت کردن سمپل ها به منظور استفاده در سمپلرهای سخت افزاری کمپانی هایی مانند E-MU، Akai و Roland استفاده می شد.

Sound Designer بعدا به Sound Tools تبدیل شد که یک سیستم ادیت و ضبط دیجیتال دو ترکه بود و با مبدل های اکسترنالی برای ادیت کردن ترک های DAT همراه شده بود. این نرم افزار فرمت فایل SDII را معرفی کرد که برای نزدیک به یک دهه به فرمت فایل استاندارد صنعت ضبط تبدیل شد.

در دهه ی 1990 نرم افزار Pro Tools معرفی شد که برای اولین بار ضبط دیجیتال چند ترکه، امکان ادیت کردن، میکس و استفاده از DSP را در اختیار کاربران قرار دارد. اولین ورژن این نرم افزار قادر بود بین 4 تا 16 کانال را ساپورت کند و قیمت آن شش هزار دلار بود.

در سال های بعد، پلتفرم Pro Tools با دریافت آپدیت های نرم افزاری و سخت افزارهای جدیدی که توسط کمپانی معرفی شد، گسترش پیدا کرد. سیستم TDM به پلاگین ها اجازه می داد روی سخت افزارهای اختصاصی به صورت real-time اجرا شوند. به این ترتیب تحولی در عرصه ی دیجیتال ایجاد شد.

بعده ها سیستم HD با یونیت های سخت افزاری نقره ای و آبی رنگی که در همه جا دیده می شدند، مرزها را جابجا کردند و بسیاری از محدودیت هایی که در حوزه ی صدای دیجیتال وجود داشت را از میان برداشتند.

هسته ی اصلی سیستم HD یک کارت هسته ی HD بود که روی یک اسلات PCI (و بعدا PCI-e) در کامپیوترها قرار می گرفت. با گسترده تر شدن نیاز کاربران در طول زمان، آن ها می توانستند ستاپ خود را با اضافه کردن ورودی های بیشتر ارتقا دهند و یا تعداد ترک ها یا پلاگین ها را با نصب کارت های اضافه بیشتر کنند.

قطعا چنین چیزی هزینه بر بود و یک سیستم کامل Pro Tools ده ها هزار دلار هزینه روی دست کاربر می گذاشت.

اگرچه کاربران برای استفاده از این اکوسیستم باید هزینه ی زیادی پرداخت می کردند، اما در عوض می توانستند به پرفورمنسی پایدار و با تاخیر (latency) فوق العاده پایین دسترسی داشته باشند و در عین حال در پروژه هایشان از تعداد ترک هایی استفاده کنند که تا پیش از آن در سیستم هایی مانند Logic Pro و Cubase ممکن نبود. با این حال، با قدرتمندتر شدن کامپیوترها، نیاز به استفاده از سخت افزارها کم کم برای کاربران کمرنگ شد. اما علیرغم رقابت شدیدی که نرم افزارهای آهنگسازی ایجاد کردند، Pro Tools کماکان یکی از سیستم های مطرح و همیشگی در صنعت صدا می باشد.

موسیقی فیلم

افرادی که کار آهنگسازی فیلم انجام می دهند معمولا سیستم ثانویه ای برای اکسپورت گرفتن از استم ها از روی نرم افزار آهنگسازی شان، مانند Cubase، Logic Pro یا Digital Performer دارند. از آنجایی که بیشتر مراحل میکس در Pro Tools انجام می شود، داشتن یک سیستم ثانویه ی اختصاصی برای استم ها، در وقت آهنگسازان صرفه جویی می کند.

همچنین در سراسر دنیا، بیشتر مراحل ساخت و ضبط موسیقی متن با ارکسترهای بزرگ به وسیله ی Pro Tools انجام می شود، چرا که وقتی ضبط تعداد ترک های بالا با سخت افزار HDX انجام می شود، پرفورمنسی پایدار و تاخیر فوق العاده پایینی مهیا خواهد شد.

تدوین

تدوین صدا برای تلویزیون و مخصوصا فیلم های بلند، هنوز هم یکی از مواردیست که Pro Tools در آن یک سر و گردن از رقیبانش بالاتر است.

پشتیبانی از فرمت های چند کاناله مانند 5.1 و 7.1 تا Atmos، باعث شده تا Pro Tools برای تدوین و مراحل پس از تولید فیلم های سینمایی ایده آل باشد. یکپارچگی با کنترل سرفیس های بزرگ و چند اپراتوری، شبکه ها و پشتیبانی از چندین فایل ویدیو در یک timeline از دیگر ویژگی هاییست که باعث می شود Pro Tools برای تدوین فیلم گزینه ی ایده آلی باشد.

نسخه های مختلف Pro Tools

Pro Tools First (رایگان)

نسخه ی رایگان Pro Tools first می تواند برای آشنایی با نرم افزار بدون این که هزینه ای صرف کنید مناسب باشد، اگرچه این نسخه برای کارهای روزمره ی ساخت موزیک ناکافی است. از جمله محدودیت های این نسخه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ذخیره سازی تنها در فضای ابری ممکن است (همراه با یک گیگابایت فضای آزاد)
• امکان ذخیره سازی حداکثر سه پروژه به صورت رایگان
• محدودیت سمپل ریت تا 96Khz
• این نسخه نسبت به نسخه های پولی، پلاگین ها، اینسترومنت های نرم افزاری و لوپ کمتری (500 مگابایت در برابر دو گیگابایت در نسخه های پولی) دارد. همچنین شما تنها می توانید تنها از 16 ترک و چهار ورودی به صورت همزمان استفاده کنید.

Pro Tools (هزینه ی 29 دلار در ماه/299 دلار در سال/599 دلار لایسنس دائمی)

• 32 ورودی همزمان
• 128 ترک audio
• حداکثر رزولوشن سمپل ریت 192khz
• 115 پلاگین
• میکس مونو و استریو

Pro Tools Ultimate (هزینه ی 79 دلار ماهانه/799 دلار سالانه)

• 192 ورودی (با سخت افزار HDX)
• 384 ترک (786 ترک با HDX یا voice pack ها)
• رزولوشن سمپل ریت تا 192khz
• 115 پلاگین
• میکس مونو، استریو، Surround، Immersive

کدام ورژن Pro Tools برای شما مناسب است؟

برای بیشتر پرودوسرهایی که در حالت استریو کار می کنند و کار آن ها ساخت موسیقی برای فیلم ها و بازی های ویدیویی نیست، نسخه ی استاندارد Pro Tools کافی خواهد بود. هزینه ی خرید این نسخه نسبتا پایین است و برای استفاده از آن نیازی به سخت افزار اضافه نخواهید داشت و می توانید تجهیزاتی که از پیش داشته اید را همراه این نرم افزار استفاده کنید.

افرادی که موسیقی فیلم می سازند یا کار تدوین انجام می دهند، مخصوصا افرادی که با صدای surround سر و کار دارند، بهتر است از نسخه ی Pro Tools Ultimate استفاده کنند. این نسخه را می توان هم با کارت های HDX استفاده کرد و هم بدون آن ها. همچنین این نسخه برای کارهای پس از تولید تدوین ویژگی های مناسب تری دارد.

Mac یا PC؟

درست است که زمانی Pro Tools تنها برای مک عرضه شده بود، اما حالا زمان زیادی از آن دوران می گذرد. نسخه های فعلی Pro Tools هم با WIndows 10 و هم با macOS سازگار هستند.

به لحاظ سخت افزار، کمپانی Avid در وبسایت خود لیستی از دستگاه های Mac و PC را مهیا کرده که به صورت رسمی برای کار با Pro Tools تایید شده اند. سازگاری با دستگاه های مک به اندازه ی کافی مشخص است، و اگرچه در این لیست تنها تعدادی از دستگاه های HP نام برده شده اند، اما در عمل شما می توانید این نرم افزار را با هر کامپیوتر ویندوزی که قدرت پردازشی کافی داشته باشد استفاده کنید.

شروع به کار با Pro Tools

اجازه ندهید نام Pro Tools شما را بترساند؛ علیرغم این که Pro Tools به عنوان وسیله ای برای افراد حرفه ای شناخته می شود، اما شروع به کار کردن با آن به حد کافی ساده است.

وقتی Pro Tools نصب شد، برنامه را باز کنید. سپس باکسی به شما نمایش داده می شود که گزینه هایی برای ایجاد پروژه ی جدید را در اختیار شما قرار می دهد. در این پنجره شما می توانید به پروژه تان اسم بدهید، فرمت ضبط را تعیین کنید (WAV، AIFF و…)، و همچنین سمپل ریت، bit depth و لوکیشن پروژه را مشخص نمایید.

اگر از یک کارت صدای اکسترنال استفاده می کنید، کار بعدی که باید انجام دهید این است که مطمئن شوید تنظمیات مربوط به آن به درستی انجام شوند.

از منوی Setup، گزینه ی Playback Engine را انتخاب کنید. در این منو شما قادر هستید از بین دیوایس های audio که روی سیستم دارید انتخاب کنید و مقدار buffer size را تعیین کنید.

سپس در منوی Setup تنظیمات ورودی/خروجی ها ( I/O) را انجام دهید. در این جا تب های مجزایی برای ورودی ها، خروجی ها و باس ها وجود دارد. در این منو شما تمام ورودی/خروجی های موجود سیستم را خواهید دید و می توانید ورودی ها را نام گذاری کنید و تنظیماتی که انجام می دهید را ذخیره کنید تا بعدا به راحتی بتوانید آن ها را لود کنید.

اضافه کردن ترک ها

اضافه کردن ترک ها به پروژه هم از طریق انتخاب Track>New و هم به وسیله ی فشار دادن همزمان دکمه های shift+command+N روی مک یا shift+ctrl+N روی ویندوز قابل انجام است.

در پنجره ای که باز می شود شما می توانید بین ترک های audio، MIDI و virtual instrument انتخاب کنید. نوع ترکی که در نظر دارید را انتخاب کنید، سپس تعداد ترک هایی که می خواهید را مشخص کنید و در نهایت دکمه ی create را بزنید.

حالا که چند ترک در پروژه تان ایجاد کرده اید، احتمالا بخواهید شروع به ضبط کنید، اما پیش از انجام این کار شاید بخواهید یک ترک click (مترونوم) هم اضافه کنید. نحوه ای که ترک های مترونوم در Pro Tools عمل می کنند کمی پیچیده اس، پس بد نیست نگاهی به آن داشته باشیم.

این کار را با ساختن یک ترک جدید virtual instrument شروع کنید و سپس instrument Click II را در آن معرفی کنید. در پنجره ی Click 1 از منوی source یک صدا را انتخاب کنید – این صدا، صدای مترونوم شما برای بیت های سر ضرب خواهد بود.

اگر می خواهید بیت های مترونوم فاقد آکسان باشند، همان صدایی که برای Click 1 انتخاب کرده اید را برای Click 2 هم انتخاب کنید و ولوم هر دو را در یک سطح قرار دهید.

انتخاب ورودی ها و آماده ی به ضبط کردن ترک ها

ورودی و خروجی های ترک را انتخاب کنید و پیش از ضبط دکمه ی Record Enable را فشار دهید.

MIDI

اگر بجای audio می خواهید اینسترومنت نرم افزاری ضبط کنید، ابتدا باید به منوی Setup>MIDI>MIDI Input Devices رفته و یک دیوایس MIDI را فعال کنید. دیوایس مورد نظرتان را از این منو انتخاب کنید و دکمه ی OK را فشار دهید.

در پنجره ی Mix روی یک ترک virtual instrument، اینسترومنت نرم افزاری مورد نظرتان را قرار دهید (Cmd + در مک یا Ctrl+ روی ویندوز).

ضبط و ادیت

حالا که ترک مترونوم را آماده کرده اید، ترک ها را برای ضبط آماده کنید و روی مک Command+Spacebar یا روی ویندوز Ctrl+Spacebar را فشار دهید تا ضبط شروع شود.

قطعا چیزهای بسیار بیشتری وجود دارد که راجع به Pro Tools باید بدانید و در یک مقاله نمی توان به تمام آن ها پرداخت، اما امیدواریم که حالا درک بهتری از این داشته باشید که کدام ورژن Pro Tools برای شما مناسب است و برای شروع کار با این نرم افزار باید چه کارهایی انجام دهید.