آشنایی با انواع اسپیکر مانیتورینگ؛ کدام‌یک برای استودیوهای خانگی مناسب‌تر است؟

همه ما می‌دانیم انتخاب و تهیه اسپیکرهای مانیتورینگ یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مراحل طراحی و تأسیس استودیو به‌شمار می‌آید. فارغ از آکوستیک محیط، اسپیکرهای مانیتورینگ تأثیر به‌سزایی در شنیدن «درست» صدا دارند. استفاده از مانیتورهای نامناسب می‌تواند توانایی شما در ضبط و تولید آثار باکیفیت و «استاندارد» را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند!

به عبارت دیگر، با استفاده از مانیتورینگ‌های نامناسب، شما موسیقی‌تان را بر اساس چیزی که می‌شنوید تنظیم می‌کنید و بعدا می‌بینید موسیقی‌تان کلا به شکل دیگری در سایر سیستم‌های صوتی پخش می‌شود.

این را به‌خاطر داشته باشید که ساده‌ترین راه برای غلبه بر آکوستیک بدِ محیط، انتخاب یک هدفون مانیتورینگ باکیفیت است. همان‌طور که می‌دانید، رفلکت صدا در هدفون‌های مانیتورینگ، تقریبا صفر است. در نتیجه کانال چپ(Left) دقیقا به‌سمت گوش چپ و کانال راست(Right) دقیقا به‌سمت گوش راست پخش می‌شوند.

اسپیکرهای مانیتورینگ با پخش اصوات و ترکیب آن‌ها با آکوستیک محیط، باعث می‌شوند گوش‌های ما صدای متفاوتی را بشنوند. این یک تجربه صوتی کاملا متفاوت و جذاب است.

با توجه به نکته فوق، اسپیکرهای مانیتورینگ هنوز هم مهم و ضروری هستند؛ چراکه بخش نسبتا زیادی از موسیقی، از طریق آن‌ها پخش می‌شود. به هر حال توانایی کار در یک محیط صوتی معمولی و استاندارد، واقعا ارزش‌مند است.

در این مقاله، ابتدا انواع اسپیکرهای مانیتورینگ را مورد بررسی قرار می‌دهیم و سپس به معرفی تعدادی اسپیکر مانیتورینگ مناسب و پرکاربرد می‌پردازیم. با ما همراه باشید 🙂

اسپیکر مانیتورینگ دقیقا چیست؟

قبل از هر چیز، اجازه دهید با بخش‌های تشکیل دهنده اسپیکرهای مانیتورینگ آشنا شویم…

 

همان‌طور که می‌بینید، سیم‌پیچی، مدارها و سایر قطعات تشکیل دهنده اسپیکرهای مانیتورینگ توسط یک بدنه(کاور) کابینتی پوشانده می‌شود. حال این بدنه می‌تواند از متریال مختلفی مانند چوب، پلاستیک، فلز یا ترکیبی از آن‌ها ساخته شده باشد.

اکثر مانیتورینگ‌های امروزی از ۲ درایور(پخش کننده صدا) مجزا ساخته می‌شوند.

درایور بالا با نام Tweeter شناخته می‌شود. این درایور اغلب مخروطی-شکل یا گنبدی-شکل است و می‌توانند از متریال مختلفی ساخته شوند. وظیفه درایور Tweeter پخش اصوات موجود در فرکانس‌های High (عموما ۲ کیلوهرتز به بالا) است.

درایور دیگر که معمولا زیر Tweeter قرار می‌گیرد، Woofer نام دارد. این درایور اغلب مخروطی-شکل بوده و اصوات موجود در فرکانس‌های Low و Mid را پخش می‌کند.

بعضی اسپیکرهای مانیتورینگ، علاوه بر درایورهای بالا، یک درایور مخصوص پخش اصوات موجود در فرکانس‌های میانی(Mid) هم دارند. در این‌گونه مانیتورینگ‌ها، Tweeter اصوات موجود در فرکانس‌های بالا، درایور سوم، اصوات موجود در فرکانس‌های میانی و Woofer اصوات موجود در فرکانس‌های پائین را پخش می‌کنند.

 

پشت هر درایور، یک آهن‌ربای الکتریکی وجود دارد. این آهن‌ربا به‌سرعت خاموش و روشن می‌شود(پالس می‌دهد). این پالس‌ها با حرکت سریع درایور به‌سمت عقب و جلو، سیگنال‌های صوتی را تولید می‌کنند. فی‌الواقع لرزش‌های حاصل از حرکت درایور باعث لرزش مولکول‌های هوای اطراف درایور و تولید امواج صوتی می‌شود.

مانیتورهای اکتیو و پسیو

سیگنال‌های ورودی به اسپیکر، قبل از آن‌که توسط درایور پخش شوند، باید تقویت(آمپلیفای) شوند. به‌کمک ۲ سیستم متفاوت می‌توان این کار را انجام داد: سیستم‌های اکتیو و سیستم‌های پسیو. طبیعتا اسپیکرهایی که از این سیستم‌ها برای تقویت(آمپلیفای) سیگنال‌ها استفاده می‌کنند، اسپیکرهای اکتیو یا پسیو نامیده می‌شوند.

اسپیکرهای پسیو برای تقویت(آمپلیفای) سیگنال‌های ورودی، به یک دستگاه اکسترنال(خارجی) نیاز دارند. در این‌گونه اسپیکرها، سیگنال پس از آمپلیفای شدن، به‌داخل اسپیکر منتقل شده و سپس از بین یک‌سری اجزای الکترونیکی به‌نام شبکه کراس‌اور(Crossover) عبور می‌کند.

شبکه کراس‌اور مانند یک فیلتر عمل کرده و سیگنال ورودی را بر اساس فرکانس‌شان به چند سیگنال مجزا تقسیم می‌کند. بنابراین در یک اسپیکر مانیتورینگ با ۲ درایور Tweeter و Woofer ، شبکه کراس‌اور ۲ سیگنال تولید می‌کند: یک سیگنال با فرکانس‌های بالا و یک سیگنال با فرکانس‌های پائین. پرواضح است که سیگنال‌های با فرکانس بالا به Tweeter و سیگنال‌های با فرکانس پائین به Woofer منتقل می‌شوند.

این سیستم را می‌توان یک سیستم “تک آمپلیفایری” یا “Single-Amp” نامید که در آن سیگنال خروجی آمپلیفایر توسط شبکه کراس‌اور جدا شده و به درایورهای مربوطه فرستاده می‌شود.

همان‌طور که می‌توان حدس زد، مانیتورنیگ‌های اکتیو نیازی به آمپلیفایر اکسترنال ندارند؛ زیرا آمپلیفایر داخل بدنه(کاور) کابینتی اسپیکر تعبیه می‌شود. در اسپیکرهای مانیتورینگ اکتیو، سیگنال ورودی ابتدا توسط شبکه کراس‌اور تقسیم شده و سپس هر بخش به‌صورت مجزا آمپلیفای شده و به درایور مربوطه ارسال می‌شود.

با توجه به توضیحات بالا، در یک اسپیکر مانیتورینگ با ۲ درایور Tweeter و Woofer ، سیگنال‌ها به ۲ دسته تقسیم شده و هر دسته، آمپلیفای اختصاصی خودش را دارد. این سیستم را می‌توان Bi-Amp نامید.

همان‌طور که در پاراگراف‌های قبل اشاره کردیم، بعضی مانیتورینگ‌ها به‌جای ۲ درایور، از ۳ درایور برای پخش سیگنال‌های Low ، Mid و High استفاده می‌کنند. در این اسپیکرها، هر دسته فرکانسی به‌صورت مستقل تقویت(آمپلیفای) می‌شود. بنابراین به سیستم آمپلیفای این‌گونه اسپیکرها را می‌توان Tri-Amp نامید.

به طور کلی درایورهایی که به‌شکل جداگانه و مستقل تغذیه می‌شوند، صدای بهتر و دقیق‌تری تولید می‌کنند. در نتیجه، سیستم‌های Bi-Amp و Tri-Amp صدای به‌مراتب بهتری نسبت به سیستم‌های تک‌آمپلیفایری(Single-Amp) خواهند داشت.

وب‌سایت مدیوم تفاوت‌های بین اسپیکرهای مانیتورینگ اکتیو و پسیو را در قالب یک دیاگرام بسیار عالی طراحی کرده و شما می‌توانید این دیاگرام را از طریق این لینک مشاهده کرده و بهتر متوجه نحوه کار و تفاوت‌های این ۲ سیستم شوید.

کدام مانیتور برای شما مناسب‌تر است؟ اکتیو یا پسیو؟

در استودیوهای خانگی، مانیتورینگ‌های اکتیو، کارآمدتر از مانیتورینگ‌های پسیو هستند. با تهیه این اسپیکرها، دیگر نیازی به خرید آمپلیفایر اکسترنال یا نگرانی بابت کالیبر کردن شبکه کراس‌اور نخواهید داشت. علاوه بر این، وقتی بودجه و فضای شما محدود باشد، خرید اسپیکرهای اکتیو بسیار بهتر از خرید اسپیکرهای پسیو است.

از این گذشته، در سیستم‌های پسیو باید آمپلیفایر را بر اساس درایورهای اسپیکر کالیبر کنید. خوش‌بختانه اسپیکرهای اکتیو به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که آمپلیفایر داخلی‌شان به‌صورت اتوماتیک با درایورها تطابق داشته باشد.

نکته حائز اهمیت این است که هیچ‌یک از این ۲ نوع سیستم، لزوما عالی نیستند؛ چراکه امروزه کمپانی‌های بسیاری اسپیکرهای مانیتورینگ را با کیفیت‌های مختلف تولید می‌کنند. به هر حال بیشتر اسپیکرهای مانیتورینگ مدرن، از نوع اکتیو هستند و این روزها استودیوهای حرفه‌ای و مجهز معمولا از مانیتورهای اکتیو استفاده می‌کنند. بنابراین با تهیه اسپیکرهای مانیتورینگ اکتیو، هرگز اشتباه نخواهید کرد و جزئیات صوتی را از دست نخواهید داد 🙂

مانیتورهای نزدیک(Near-Field) و دور(Far-Field)

صدای اسپیکرهای مانیتورینگ بر اساس فاصله‌ای که با آن‌ها دارید می‌تواند کاملا متفاوت به‌نظر برسد. به همین دلیل امروزه مانیتورها در ۲ قالب Near-Field و Far-Field طراحی و عرضه می‌شوند و مسلما هر یک، مزایای خاص خود را دارد.

 

همان‌طور که در تصویر می‌بینید، مانیتورهای Near-Field درایورهای کوچک‌تری نسبت به مانیتورهای Far-Field دارند و همچنین در فاصله نزدیک‌تری(حدود ۶۰ الی ۹۰ سانتی‌متری) نسبت به شنونده قرار می‌گیرند. با نزدیک بودن مانیتورها به گوش شنونده، اصوات به‌جای برخورد به سطوح مختلف اتاق(رفلکت) ، مستقیما به گوش شنونده می‌رسند.

نزدیکی اسپیکرها، با کاهش تأثیرگذاری آکوستیک محیط باعث می‌شوند صدا را با جزئیات بالا بشنویم و اشکالات احتمالی آن مانند نویزها، پاپ‌ها و کلیک‌ها را برطرف کنیم. علاوه بر این، مانیتورهای Near-Field به‌دلیل بهره‌مندی پاسخ فرکانسی Narrow-Band (دامنه فرکانسی وسیع) ، بهتر از مانیتورهای Far-Field هستند.

بنابراین به‌نظر می‌رسد برای مشتری نهایی، اسپیکرهای Near-Field مناسب‌تر از اسپیکرهای بزرگ، سنگین و گران‌قیمت Far-Field باشند. به هر حال شنیدن پروژه میکس شده با این اسپیکرها، درک نسبتا خوبی از آن‌چه شنونده نهایی می‌شنود به شما می‌دهد.

اسپیکرهای Near-Field می‌توانند روی استند یا میز قرار گیرند. البته قرار گرفتن مانیتورها روی میز می‌تواند باعث رزونانس میز شود. در نتیجه هنگام میکس، رزونانسی را می‌شنوید که واقعا وجود ندارد و همین امر می‌تواند دقت و کیفیت موسیقی شما را کاهش دهد.

برای کاهش میزان رزونانس میز می‌توانید پدهای عایق صوت را روی میز چسبانده و اسپیکرها روی آن قرار دهید. هرچند با انجام این کار، بازهم رزونانس میز به‌طور کامل از بین نمی‌رود؛ بلکه فقط از شدت آن کاسته می‌شود. به همین دلیل، بهتر است مانیتورهای Near-Field را روی استند قرار دهید.

اسپیکرهای Far-Field دقیقا مقابل اسپیکرهای Near-Field قرار دارند. به عبارت دیگر، در این‌گونه مانیتورها ما شاهد درایور بزرگ‌تر و فاصله بیشتر(حدودا ۳ متری) تا شنونده هستیم. اسپیکرهای مانیتورینگ Far-Field معمولا روی میز یا دیوار پشت میز «چسبانده» می‌شوند.

همان‌طور که گفتیم، مانیتورهای Far-Field دقیقا برعکس مانیتورهای Near-Field عمل می‌کنند. بنابراین اسپیکرهای مانیتورینگ Far-Field با پخش اصوات در فضای اتاق، تلاش می‌کنند از آکوستیک اتاق برای ارائه صدایی بهتر و زیباتر بهره ببرند. همه ما نیک می‌دانیم که اصوات بم، طول موج طولانی‌تری دارند.

به همین دلیل، فضای اتاق می‌تواند باعث توسعه و ماندگاری اصوات موجود در فرکانس‌های پائین شود. اسپیکرهای مانیتورینگ Far-Field با پخش اصوات بم به ما این امکان را می‌دهند تا فرکانس‌های بیشتری را بشنویم و در نتیجه، تعادل خوبی بین اصوات بم و زیر برقرار نمائیم.

البته این را فراموش نکنید که صدای رفلکت شده، پتانسیل بیشتری برای ایجاد رزونانس در تجهیزات و ساختار اتاق دارد. به همین دلیل، استودیوهایی که از مانیتورهای Far-Field استفاده می‌کنند، با نصب پدهای Diffusers به دیوارهای اتاق تلاش می‌کنند که میزان رزونانس اتاق را تا حد امکان کاهش داده و آن را از بین ببرند.

کدام مانیتور برای شما مناسب‌تر است؟ Near-Field یا Far-Field؟

هنگام طراحی و تأسیس استودیو، شاید فضای شما به‌حدی بزرگ نباشد که بتوانید از اسپیکرهای Far-Field استفاده کنید. از این گذشته، مانیتورهای Far-Field وابستگی زیادی به آکوستیک محیط دارند. بنابراین اگر به اسپیکرهای Far-Field علاقه‌مند هستید، شاید بهتر باشد قبل از خرید آن‌ها، مبلغی را بابت آکوستیک کردن اتاق، هزینه/سرمایه‌گذاری کنید.

با توجه به دلایل ذکر شده، مانیتورهای Near-Field گزینه بهتری به‌شمار می‌روند و امروزه اغلب استودیوهای مجهز و حرفه‌ای از این نوع اسپیکرها(مانند Yamaha NS-10) استفاده می‌کنند. همان‌طور که در پاراگراف قبل اشاره کردیم، مانیتورهای Near-Field برای فضاهای کوچک، مناسب‌تراند. به بیان دیگر، با تهیه این اسپیکرها، دیگر نیاز نیست نگران آکوستیک اتاق باشید 🙂

مانیتورهای Ported و UnPorted

حتما شما هم متوجه شده‌اید که بعضی اسپیکرهای مانیتورینگ، یک یا چند حفره روی بدنه‌شان دارند. نام این حفره‌ها، Port است.

 

مانیتورهایی که این حفره‌ها را دارند، Ported و مانیتورهایی که فاقد این حفره‌ها هستند، UnPored نامیده می‌شوند. فعلا در این حد بدانید که وقتی درایور حرکت می‌کند، حرکت روبه‌عقب آن باعث ایجاد فشار هوا درون بدنه کابینتی می‌شود.

درست متوجه شدید… پورت‌ها این هوا را از داخل باکس به خارج منتقل می‌کنند. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید ساختار پورت‌ها به‌گونه‌ای است که موجب رزونانس هوا در خارج از محدوده فرکانسی اسپیکر می‌شود. این رزونانس با گسترش دامنه فرکانسی(پاسخ فرکانسی) به اسپیکر این امکان را می‌دهد که فرکانس‌های پائین(اصوات بم) بیشتری را نسبت به اسپیکرهای بدون حفره(UnPorted) پخش کند.

البته مانیتورهای بدون حفره که به‌شکل دقیق با درایورها کالیبر شده‌اند، در محدوده فرکانس‌های پائین(اصوات باس) پاسخ بهتر و قوی‌تری را ارائه می‌دهند. ناگفته نماند که مانیتورهای Ported ارزان‌قیمت، معمولا در قسمت Port یا همان حفره، رزونانس زیادی دارند. به هر حال تصمیم‌گیری با خودتان است.

کدام مانیتور برای شما مناسب‌تر است؟ Ported یا UnPorted؟

تصمیم‌گیری در مورد خرید مانیتورهای Ported به «شکل» اتاق شما بستگی دارد. این را هم بگوئیم که معمولا اسپیکرهایی که Port آن‌ها در قسمت پشتی باکس تعبیه می‌شود، صدای دقیق‌تر و واضح‌تری را ارائه می‌دهند.

در مورد این‌گونه مانیتورها، مشکل اصلی هنگامی به‌وجود می‌آید که بخواهید اسپیکر را نزدیک دیوار قرار دهید. در این‌صورت، اگر پورت در قسمت پشتی باکس تعبیه شده باشد، هوای خروجی به دیوار برخورد کرده و رزونانس جدیدی را ایجاد می‌کند! در اتاق‌های کوچک، اسپیکرها اغلب نزدیک دیوارها قرار می‌گیرند. در نتیجه این موضوع می‌تواند کمی نگران کننده و مشکل‌زا باشد.

هرچند برای حل این مشکل، راه‌حل‌هایی ارائه شده که در این بخش، چند مورد از آن‌ها را بیان می‌کنیم:

تهیه پنل‌های آکوستیک و نصب آن‌ها روی دیوار پشت اسپیکر. این کار می‌تواند رزونانس تولید شده توسط اسپیکر را تا حد چشم‌گیری کاهش دهد.

خرید اسپیکرهای مانیتورینگی که پورت آن‌ها در قسمت جلویی باکس تعبیه شده.

استفاده از مانیتورهای UnPorted برای دستیابی به صدایی دقیق‌تر.

نحوه قرارگیری اسپیکرهای مانیتورینگ

شاید باور نکنید اما نحوه قرارگیری مانیتورینگ‌ها تأثیر بسیار زیادی روی دقت شنوایی ما دارند. به عبارت دیگر، اگر اسپیکرها درست قرار گرفته باشند، ما اصوات را دقیق و درست می‌شنویم اما اگر آن‌ها به‌شکل نامناسب قرار گیرند، طبیعتا ما هم اصوات را با دقت کمتری خواهیم شنید. خوش‌بختانه روش‌های ساده‌ای وجود دارند که با به‌کارگیری آن‌ها می‌توانید متوجه شوید که آیا مانیتورها درست قرار گرفته‌اند یا خیر.

اول از همه، ارتفاع مانیتورها باید با ارتفاع گوش‌های شما برابر باشد. به بیان دیگر، اسپیکرها باید در راستای گوش شما قرار گرفته باشند. امروزه اکثر استندها قابلیت تنظیم ارتفاع دارند. بنابراین تنظیم آن باید نسبتا ساده و آسان باشد.

علاوه بر مورد قبل، فاصله بین مانیتورها باید با فاصله آن‌ها تا شنونده برابر باشد. سرِ شما و ۲ مانیتور باید یک مثلث متساوی‌الاضلاع را تشکیل دهند. شما رأس مثلث هستید. در نتیجه هر ۲ مانیتور باید دقیقا به‌سمت سرِ شما تنظیم شده باشند.

 

اسپیکرهای مانیتورینگ باید دقیقا مماس با دیوار پشت‌شان قرار گیرند. بنابراین از قرار دادن آن‌ها در گوشه اتاق، بپرهیزید. این نحوه قرارگیری مانیتورها باعث می‌شود اصوات از سطح منعکس شوند. در حقیقت این روش با به‌حداقل رساندن میزان رزونانس‌ها، بهترین و بهینه‌ترین روش قرارگیری اسپیکرهای مانیتورینگ محسوب می‌شود. در حالت ایده‌آل، بهتر است مانیتورها و تجهیزات صوتی‌تان را مماس با دیوار عرضی اتاق قرار دهید.

موقعیت شنیداری(محل پخش و تلاقی اصوات) باید در مرکز اتاق(تقریبا یک سوم دیوار طولی) تنظیم شود. البته اگر اسپیکرها بیش از حد به دیوار یا گوشه‌ها نزدیک باشند، اصوات موجود در فرکانس‌های پائین تشدید می‌شوند.

با استفاده از این روش می‌توانید پاسخ فرکانسی عالی و صدایی کاملا زنده و استریو از مانیتورهایتان بشنوید.

پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آکوستیک و نحوه قرارگیری اسپیکرهای مانیتورینگ، این ویدئو را ببینید.

معرفی تعدادی مانیتور باکیفیت و خوش‌ساخت

با توجه به توضیحاتی که تا این‌جا ارائه دادیم، احتمالا بهترین انتخاب شما هنگام خرید اسپیکر مانیتورینگ برای استودیوهای خانگی، یک جفت اسپیکر اکتیوِ Near-Field است. اسپیکری که انتخاب می‌کنید، می‌تواند Ported یا UnPorted باشد. در زیر، تعدادی اسپیکر مانیتورینگ باکیفیت و خوش‌ساخت را لیست کرده‌ایم. طبیعتا هرچه اسپیکر گران‌تر باشد، پاسخ فرکانسی، صدا و دقت بهتری هم دارد.

با این حال، توصیه می‌کنیم اسپیکری را انتخاب کنید که واقعا با صدای آن آشنا باشید. برای درک صدای مانیتورهای مختلف، یک آهنگ استاندارد را روی چند اسپیکر مختلف پخش کنید و در آخر، اسپیکری که صدا، دقت و پاسخ فرکانسی بهتری داشت را برگزینید. در حقیقت با پخش یک آهنگ استاندارد روی چند سیستم پخش مختلف، شخصیت صوتی هر سیستم را به‌طور دقیق درک خواهید کرد.

 

 

جمع‌بندی

امروزه اسپیکرهای مانیتورینگ در اشکال، ابعاد و کانفیگ‌های مختلف طراحی و تولید می‌شوند و هر یک از آن‌ها عملکرد و کاربرد خاصی دارد. به هر حال فارغ از همه چیز(داشتن/نداشتن منبع تغذیه داخلی، داشتن/نداشتن پورت، Near-Field / Far-Field بودن و…) ، هر اسپیکر مانیتورینگ می‌تواند «برای شما» یک گزینه ایده‌آل به‌شمار آید.

این را به‌خاطر داشته باشید که ضرورتی ندارد حتما «بهترین» اسپیکر مانیتورینگ را تهیه کنید؛ بلکه باید با توجه به محیط و نیازهای خودتان، «مناسب‌ترین» اسپیکر مانیتورینگ را خریداری نمائید.