مترهای phase چگونه می توانند به میکس های شما کمک کنند؟

حتما این جمله را زیاد شنیده اید که نباید با چشم هایتان پروسه ی میکس را انجام دهید. اما شکی نیست که تمام افرادی که این حرف را می زنند خودشان به مترهای مختلف نگاه می کنند. شاید صحیح تر این باشد که بگوییم “در حین میکس، هرگاه خواستید از چشم هایتان استفاده کنید”. گرفتن یک تایید بصری از آنچه که گوش هایتان می شنوند هم می تواند به شما کمک کند، هم می تواند بار آموزشی داشته باشد و هم می تواند به شما کمک کند میکس های بهتری بسازید.

قطعا مترهایی که لِول ها را نشان می دهند مفید هستند، اما نباید از اهمیت مترهای phase و correlation که خصیصه های استریو (یا surround) را می سنجند غافل شد. هر دوی این مترها به بسیاری از سوال ها راجع به استریو ایمیج، سازگاری با حالت مونو و… پاسخ می دهند.

Correlation Meter (که با حاشیه ی قرمز در تصویر بالا نمایش داده شده)، معمولا حالتی میله مانند دارد که از 1- در سمت چپ (یا اگر متر حالت عمودی داشته باشد، از پایین) تا 0 در مرکز، تا 1+ در سمت راست (یا بالا) کالیبره می شود. کار اصلی این متر نمایش سازگاری سیگنال استریو در حالت مونو است. میله ی این متر بر اساس متریال صوتی دریافتی، بین درجات مختلف تکان می خورد. در این متر 1- یعنی کانال های چپ و راست نسبت به یکدیگر به مقدار 180 درجه out of phase هستند، در حالی که 1+ نشان می دهد کانال های چپ و راست یکسان هستند (یعنی صدای مونو). نمایش عدد صفر در این متر به این معناست که کانال های چپ و راست uncorrelated (نامربوط) هستند – به بیان دیگر یعنی سیگنال های چپ و راست هیچ اشتراکی با یکدیگر ندارند. در صدایی که مشکلات phase نداشته باشد، این متر بین مقادیر 0 و 1+ جابجا می شود. اگر گهگداری متر به اعداد منفی برسد مشکلی نیست، اما نباید صدا به شکلی باشد که متر مدام اعداد منفی را نشان دهد، چرا که هرچه متر زمان بیشتری اعداد منفی را نشان دهد به این معناست که سازگاری مونوی صدای شما بدتر است.

Phase Meter (که در تصویر 1 با حاشیه ی نارنجی نمایش داده شده) به شما نشان می دهد که یک سیگنال چقدر استریو است، و این که انرژی چطور در میدان استریو پخش می شود؛ این اطلاعات به وسیله ی منحنی لیساژو نمایش داده می شوند. در یک سیگنال استریو، منحنی از بالا به پایین لِول صدا را نشان می دهد و از چپ به راست وسعت استریوی صدا نمایش داده می شود.

هرچه تمرکز انرژی از چپ به راست باریک تر باشد، صدای شما حالت مونوی بیشتری دارد. برای مثال در تصویر 2 (که پلاگین phase meter در نرم افزار Studio One را نشان می دهد)، استریو ایمیج قطعه ای نمایش داده شده که میکس خوبی دارد. متر Correlation مقدار 0.47 را نشان می دهد که یعنی صدا در لحظه ی ثبت تصویر به شکلی منتشر شده که تقریبا نیمی از انرژی آن در مرکز استریو متمرکز است و نیم دیگر انرژی در قسمت راست و چپ قرار دارند.

بسیاری از نرم افزارهای آهنگسازی هر دو یا حداقل یکی از این مترها را دارند. اگر چنین نبود پلاگین های phase metering مانند (Waves (PAZ و (iZotope (Ozone 8 نیز در دسترس می باشند.

مترهای phase برای مسترینگ

از قدیم مترهای phase برای مسترینگ و چک کردن میکس های دو کاناله استفاده می شده اند. مترهای phase برای مسترینگ صفحات گرامافون ضروری بودند، چرا که المان های out-of-phase در کانال های چپ و راست می توانستند موجب پرش سوزن گرامافون شوند. در حال حاضر که افراد کمتری برای گوش دادن به موسیقی از صفحات گرامافون استفاده می کنند، شاید چک کردن phase غیر عادی به نظر برسد. با این وجود سازگاری صدا با حالت مونو هنوز هم هنگام گوش دادن به موسیقی با اسپیکرها اهمیت دارد، چرا که صدا تا حدی با هوا میکس می شود. همچنین بسیاری از لپ تاپ ها، تلویزیون ها و اسپیکرهای هوشمند مونو هستند. قطعا شما هم نمی خواهید که بخش هایی از موزیکتان به خاطر مشکلات phase در این سیستم ها ناپدید شود.

Phase meter ها در میکس

Phase meter علاوه بر مسترینگ برای میکس هم کاربرد دارند. من معمولا متر phase را روی باس مستر قرار می دهم و ترک ها را به صورت جداگانه سولو می کنم تا دید بهتری نسبت به وضعیت استریوی آن ها پیدا کنم. البته روش های دیگری هم برای انجام این کار وجود دارد – شما می توانید ترک ها را سولو کنید، باس خروجی را به حالت مونو تغییر دهید، پات های pan را بررسی کنید و… اما برای این که نگاه سریعی به وضعیت میکس داشته باشید، چک کردن هر ترک با یک متر phase می تواند شما را از مشکلات احتمالی آگاه کند. در ادامه چند مثال را توضیح می دهیم.

چپ، راست و مرکز

کانال های مونو در میکسر نرم افزارهای آهنگسازی، با استفاده از پات های pan پوزیشن سیگنال در میدان استریو را مشخص می کنند. با یک متر phase به راحتی می توان فهمید که سیگنال، مونو است یا استریو و اگر سیگنال مونو باشد متر phase پوزیشن آن را به شما نشان خواهد داد.

سیگنال های مونو در متر Phase به صورت یک خط راست نمایش داده می شوند. خط عمودی به این معناست که سیگنال در مرکز استریو قرار گرفته و در این حالت متر Correlation مقدار 1.00 را نشان خواهد داد، چرا که کانال های چپ و راست یکسان هستند. اگر این خط به صورت مورب باشد و 45 درجه به سمت چپ متمایل شده باشد، در این حالت تمام انرژی سیگنال در کانال چپ قرار دارد. اگر این خط مورب بود و 45 درجه به سمت راست کشیده شده بود، تمام انرژی در کانال راست قرار دارد.

در کل نباید سیگنال ها کاملا در سمت چپ یا راست قرار داشته باشند (مخصوصا سیگنال های استریو، چون به مونو تبدیل خواهند شد). هدف استریو این است که صدا از دو نقطه منتشر شود، حتی اگر لِول یکی از کانال ها پایین تر از دیگری باشد.

اگر در یک سیگنال استریو خط افقی می بینید، نشانه ی خوبی نیست – در این حالت یکی از کانال ها out of phase شده است.

دیجیتال دیلی و phase

دیلی دادن کانال های چپ و راست به مقدار بسیار کوتاه باعث ایجاد حس استریو در سیگنال مونو می شود، اما صداهای دیلی داده شده گاهی اوقات نسبت به یکدیگر out of phase می شوند. متر phase تنظیم دیلی تایم را برای شما آسان می کند تا هم سیگنال وایدی داشته باشید و هم صداها با حالت مونو سازگار باشند.

به خاطر داشته باشید که اختلاف phase در مرکز خیلی چشمگیر نیست، پس شاید گاهی وقت ها لازم باشد در ازای کمی از دست رفتن سازگاری با حالت مونو، وسعت استریو را بیشتر کنید. اما اگر اختلاف phase بین ترک های زیادی پیش آمد، بهتر است وسعت استریوی برخی ترک ها را کمتر کنید تا میکس قوی تری داشته باشید.

استریو ایمیج وایدتر

حالا فرض کنید یک bus دارید که حاوی انبوهی از وکال های کُر مانند است. شما می خواهید استریو ایمیج را به شکلی گسترده کنید که صداها بیشتر گوشه های استریو ایمیج را پر کنند و همچنین فضای بیشتری در مرکز استریو ایمیج برای لید وکال باقی بگذارند. اما از طرفی باید به شکلی این کار را انجام دهید که سازگاری صداها با حالت مونو از بین نرود، چرا که کُر بخش مهمی از قطعه است. یکی از راه حل های مناسب برای این کار استفاده از پردازش mid-side است (تصویر 5).

اما گاهی وقت ها تلاش برای دستیابی به صدای واید از حد می گذرد. تصویر 6 سیگنالی را از یک پدال بُرد گیتار نشان می دهد که در پروژه قرار گرفته است. افکت کورسی که استفاده شده در حالت لایو خوب صدا می دهد، اما واضح است که حالت شدیدی از out-of-phase در آن اتفاق افتاده است – همانطور که در تصویر زیر دیده می شود، ایمیج وایدی در محور افقی ایجاد شده که ارتفاع چندانی ندارد. چنین چیزی نشان از out-of-phase شدن صدا دارد.

پس از کمی بررسی معلوم شد کورس یکی از آن افکت هایی بوده که استریو ایمیج وسیعی را با out of phase کردن یکی از کانال ها ایجاد کرده است. غیر فعال کردن کورس روی پدال بِرد و در عوض استفاده از یک پلاگین کورس، این مشکل را حل کرد. این دقیقا همان الگویی است که در برنامه هایی که کانال مرکز را که وکال در آن قرار گرفته برای کارائوکه تخریب می کند؛ این الگو همچنین در سیگنال های استریویی که از کابل های XLR استفاده می کنند دیده می شود وقتی یکی از کابل ها سیم کشی نامناسبی دارد و قطبیت یکی از کانال ها معکوس شده است.

تبدیل مونو به استریو

حالا ببینیم آیا پلاگین ها می توانند در تبدیل مونو به استریو تاثیر گذار باشند یا نه (تصویر 7).

متر phase سمت چپ خروجی پیکاپ یک گیتار آکوستیک Gibson J-45 که به طرف چپ pan شده است را نمایش می دهد. متر phase سمت راست نشان می دهد که پس از استفاده از پلاگین Waves CLA Guitars چه اتفاقی می افتد. بیشتر انرژی به همان سمت چپ کشیده شده اما حالا سیگنال وایدتر شده و حدود دو سوم آن uncorrelated است. با این کار توانسته ایم یک گیتار مونو را وایدتر کنیم، اما کماکان pan شدن سیگنال به سمت چپ احساس می شود.

جمع بندی

متر phase چیزی نیست که شما همیشه به آن نگاه کنید، اما بد نیست کانال های میکسر را گاه به گاه با متر phase چک کنید تا ببینید وضعیت phase و panning به چه شکل است. برای مثال یک pan pot می تواند پوزیشن سیگنال در میدان استریو را نشان دهد، اما به شما نخواهد گفت که آیا این سیگنال کاملا مونو است یا استریو ایمیج وایدتری دارد. اگرچه شما همیشه می توانید Phase باس خروجی اصلی را مونو کنید و کانال های مجزا را سولو نمایید، اما کارتان سریع تر پیش خواهد رفت اگر به یک متر phase نگاه کنید. مترهای phase و correlation به شما کمک می کنند میکس های بهتری بسازید.