اهمیت مونو در میکس استریو

امروزه بیشتر موزیک هایی که در دسترس ما قرار می گیرد میکس استریو دارند.

البته موارد استثنا هم وجود دارند، مثل قطعه ی Californication از گروه Red Hot Chili Peppers که به صورت مونو میکس شده است. به عنوان یک مهندس صدا ضروری است بدانید چه مواقعی در میکس باید از صداهای مونو یا استریو استفاده کرد.

یکی از مهمترین مفاهیمی که وجود دارد، کنتراست بین مونو و استریو در میکس است.

اگر در میکس، بعضی از صداها را به صورت مونو داشته باشید باعث می شود صداهای دیگر واید و گسترده تر به نظر برسند و استفاده ی مناسب از میدان استریو می تواند پانچ و وضوح بیشتری به ترک هایی که در مرکز استریو ایمیج قرار دارند بدهد. معمولا در میکس المان هایی که در مرکز استریو ایمیج قرار می گیرند پارت های مهمی هستند، مانند بیس، کیک درام و لید وکال.

در این بحث موضوعات مهم دیگری هم وجود دارد، مثل آگاه بودن از مشکلات احتمالی phase و این که در هر میکس فضای محدودی وجود دارد و شما نباید بیش از آن حد را استفاده کنید.

Phase

وقتی امواج صوتی، به صورت جزئی یا کامل، نسبت به یکدیگر خارج از phase می شوند ممکن است بعضی از فرکانس ها ناپدید شوند. نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که صداهای استریویی که بین کانال های چپ و راست آن ها مشکلات phase زیادی وجود دارد وقتی در سیستم های استریو پلی بک می شوند، صدای بسیار واید و وسیعی دارند اما وقتی به حالت مونو اجرا شوند، بعضی از فرکانس های آن صدا از بین می رود.

بهترین راهکار برای جلوگیری از چنین شرایطی این است که در حین میکس کار را گاهی اوقات به صورت مونو هم گوش کنید. برای این کار می توانید از دکمه ی مونویی که روی میکسر یا کارت صدای تان وجود دارد استفاده کنید، یا دکمه ی مونویی که داخل نرم افزارهای آهنگسازی تان وجود دارد. وقتی میکس را به صورت مونو گوش می دهید باید دنبال صداهایی بگردید که در حالت مونو ناپدید می شوند یا فرکانس های بالای آن ها به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می کند. میکس هایی که در حالت مونو خوب صدا بدهند، معمولا در حالت استریو هم بسیار خوب صدا خواهند داد. قطعات موسیقی مورد علاقه تان را که میکس های خوبی دارند (و همچنین قطعاتی که میکس های خوبی ندارند) را در حالت مونو گوش کنید و به صدای آن ها عادت کنید. سپس میکس های خودتان را با آن ها مقایسه کنید.

نگذارید بیس تمام فضای میکس را اشغال کند

در گذشته که تمام موزیک ها روی صفحات گرامافون عرضه می شدند، صداهای بیس باید مونو می بودند چون اطلاعات استریویی که در بخش فرکانس های بیس وجود داشت باعث پرش سوزن گرامافون می شد.

در عصر دیجیتال (صرف نظر از این که در چند سال اخیر استفاده از گرامافون در کشورهای غربی دوباره رواج زیادی پیدا کرده) باز هم دلایلی وجود دارد که بیس را در حالت مونو قرار دهید:

۱- فرکانس های بیس انرژی زیادی دارند و نسبت به فرکانس های زیر و فرکانس های میانی فضای بیشتری را در میکس اشغال می کنند. قرار دادن بیس در حالت مونو باعث می شود فضای اشغال شده به وسیله ی بیس محدود شود.

۲- بیشتر ساب ووفرها مونو هستند و شما اگر بیس را در حالت مونو قرار دهید کنترل بیشتری روی صدا خواهید داشت.

۳- اطلاعات استریو ممکن است مشکلات phase جدی ایجاد کنند، زمانی که کانال های چپ و راست با هم ترکیب شوند ( در یک اسپیکر مونو یا در مرکز فرضی دو اسپیکر). فرکانس های بیس نسبت به مشکلات phase حساس هستند و وضوح و پانچ آن ها به سادگی از بین می رود.

اگر صدای بیس در حالت استریو را دوست داشته باشید چطور؟ نگران نباشید، چرا که مغز انسان نمی تواند مکان فرکانس هایی که پایین تر از ۸۰ هرتز هستند را تشخیص دهد و با قرار دادن فرکانس های پایین تر از ۸۰ هرتز در حالت استریو، مغز شما باز هم آن را به صورت مونو تشخیص خواهد داد. این یعنی هیچ مزیتی در استریو کردن فرکانس های بیس وجود ندارد و شما با تمرکز روی فرکانس های بالاتر است که می توانید حالت استریو را به بیس بدهید. چند روش برای انجام این کار وجود دارد که عبارت اند از:

– اگر صدای بیس مورد استفاده ی شما حاوی اطلاعات استریو است، ترک را کپی کنید و روی هر کدام از ترک ها یک اکولایزر یا فیلتر قرار دهید. روی ترک اول یک فیلتر low pass در فرکانس ۸۰ هرتز بگذارید. برای این کار از با کیفیت ترین اکولایزری که دارید استفاده کنید تا از دیستورت شدن phase جلوگیری شود. حالا این ترک را مونو کنید؛ برای این کار هم می توانید کانال های چپ و راست را با هم تلفیق کنید و یک ترک مونو بسازید و هم می توانید کانال های چپ و راست را از هم جدا کنید و دو ترک مونو از آن ها بدست بیاورید. با انجام این کار شما سه ترک مونو خواهید داشت، از بین آن ها ترکی را انتخاب کنید که پانچ و وضوح بهتری دارد. روی ترک کپی، یک فیلتر high pass در فرکانس ۸۰ هرتز قرار دهید. حالا فرکانس این فیلتر را تا جایی بالا ببرید که صدای مطلوبی از آن بگیرید و حس کنید کدر بودن صدا در حال از بین رفتن است اما همچنان حس کنید که صدای بیس به صورت یک صدای واحد به گوش شما می رسد.

– وقتی سورس صدا مونو است شما باید وسعت صدای استریو را ایجاد کنید. دقیقا کارهایی که در مرحله ی قبل توضیح داده شد را انجام دهید اما به جای مونو کردن فرکانس های پایین تر، فرکانس های بالاتر را، با اضافه کردن افکت chorus یا دیلی دادن به کانال های چپ و راست و تغییر کوک بسیار جزئی یکی از کانال ها، استریو کنید. مطمئن شوید که این صدا در حالت مونو هم خوب صدا بدهد.

– یک ریورب کوتاه را به بیس مونو اضافه کنید (بیس را به ریورب send کنید) و تمام فرکانس های پایین تر از ۲۰۰ هرتز را روی reverb send حذف کنید.

Delay

اگر می خواهید یک صدا پر حجم تر شود، می توانید از یک دیلی استریو استفاده کنید (با زمان های دیلی کوتاه).

وقتی می خواهید به صدا عمق بیشتری بدهید یا آن را در استریو ایمیج به عقب ببرید، از یک دیلی مونو با زمان های دیلی طولانی استفاده کنید.

Reverb

بیشتر ریورب های دیجیتال به صورت پیش فرض استریو هستند، پس لازم نیست نگران استریو کردن ریورب ها باشید، مگر این که بخواهید از ریورب های plate ،spring یا chamber استفاده کنید.

با این حال ریورب های مونو در میکس چند کاربرد فوق العاده دارند.

اولین سوالی که باید از خودتان بپرسید این است که آیا می خواهید صدای سازی که در یک فضا و اتاق واقعی اجرا شده است را شبیه سازی کنید؟

اگر جواب شما مثبت است، راه منطقی این است که از یک ریورب استریو استفاده کنید چون اکثر آدم ها صدای فضاهای واقعی را این طور می شنوند.

برای سورس های مونو مثل وکال، گیتار و بعضی وقت ها درامز، استفاده از یک ریورب مونو مثل ریورب های plate یا spring می تواند عمق زیادی به صدا بدهد و در عین حال فضای زیادی را در میکس اشغال نکند.

دو روش برای واید کردن صدا با استفاده از ریورب مونو یا استریو عبارت است از:

– از یک ریورب مونو استفاده کنید و سیگنال اصلی و ریوب را در سمت های مخالف همدیگر pan کنید.

– اگر صدای مد نظر شما باید در مرکز یا نزدیک مرکز استریو ایمیج باشد، از یک ریورب استریو استفاده کنید که تایم آن کمتر از یک ثانیه باشد.

شما همچنین می توانید از یک ریورب مونو روی یک منبع صدای استریوی واید استفاده کنید. این کار حس این را می دهد که صدا از کناره ها به عمق مرکز می رود، انگار که صدا وارد یک قیف می شود.