چطور در خانه صداهای ارکسترال طبیعی بسازیم

بیشتر مواقع آهنگسازان امروزی با استفاده از کامپیوتر به آهنگسازی می پردازند. اگر قرار باشد برای یک فیلم سینمایی با بودجه‌ی بالا آهنگسازی عظیمی انجام دهند، ابتدا کارشان را با اینسترومنت های نرم افزاری شروع می کنند و در نهایت آن را با سازهای واقعی جایگزین می نمایند. اما در بسیاری از موارد، در برنامه های تلویزیونی و فیلم های مستقل که با بودجه ی محدودتری ساخته می شوند، چیزی که شما می شنوید در حقیقت صدای همان پلاگین هاست. تکنولوژی سمپلینگ در دهه ی گذشته پیشرفته چشمگیری کرده است. و اینسترومنت های نرم افزاری امروزی به شکل خیره کننده ای طبیعی صدا می دهند (اگر به خوبی از آن ها استفاده شود). در این مقاله برخی تکنیک ها را به شما معرفی خواهیم کرد تا بتوانید طبیعی ترین نتایج را از ستاپ استودیوی خانگی (یا هر استودیویی) بگیرید.

مبانی ارکستراسیون را یاد بگیرید

اگر با سازهای ارکسترال آشنایی ندارید (صدای سازها، گستره ی نت های آن ها، نوع صدادهی آن ها و …) داشتن تعداد زیادی از بهترین و جدیدترین اینسترومنت های نرم افزاری به شما کمک زیادی نخواهد کرد. پس برای افرادی که به تازگی می خواهند به آهنگسازی ارکسترال بپردازند پیشنهاد می کنیم نگاهی به تکنیک های ارکستراسیون خلاقانه داشته باشند. این کار با کسب اطلاعات کلی در مورد هر سازی که در هر یک از چهار بخش ارکستر قرار می گیرد شروع می شود؛ این بخش ها عبارتند از سازهای زهی، بادی برنجی، بادی چوبی و پرکاشن. کسب اطلاعات در مورد محدوده ی تُنال هر ساز، تکنیک های نوازندگی، محدودیت ها و خصوصیات ویژه ی هر ساز در انتخاب محدوده ی نت ها برای هر پارت و اختصاص آرتیکولاسیون ها به نت ها یا پارت های موسیقایی در نرم افزار به شما کمک می کند. این موارد همچنین تاثیر بسزایی در دستیابی به صدای ارکسترالی که به دنبالش هستید دارد و به شما کمک می کند با استفاده از کامپیوتر به صدای دلخواهتان برسید.

سازها را بشناسید

وقتی با سازهای ارکستر آشنا شدید، باید مطمئن شوید که سازها در محدوده ی ایده آلشان اجرا شوند. برای مثال، اگر ساز بادی برنجی شما نت های خیلی بالایی را اجرا کند، ممکن است صدای گوش خراشی پیدا کند و از قدرت دیگر سازهای حاضر در تنظیم بکاهد. با این وجود هیچوقت از شکستن قوانین برای دستیابی به یک تاثیر خاص نترسید. مثلا ساز توبا یا فاگوت (باسون) که با نت های میانی یا بالای گستره ی نت های این سازها نواخته شود می تواند خاتمه ای بر حس تعلیق ایجاد کند. قواعد تنها به این دلیل وجود دارند که همیشه قابل اتکا هستند. چلستا و ویولن در کنار یکدیگر می توانند حس راز آلود و مبهمی را القا کنند. ترومپتی که به نرمی نواخته می شود در کنار ساز ابوا قرار می گیرد. آرپژهای ویولن سل با هارپ چنگ ها می تواند حس حیرت زدگی را القا کند، همین اتفاق با قرار گرفتن فلوت در کنار پیکولو هم اتفاق می افتد. گذاشتن ملودی بر عهده ی کلارینت و استفاده از فلوت برای تقویت ملودی، راهی دلنشین و زیبا برای طرح کردن تِم قطعه است. برای ایجاد نشاط در قطعات، بسیاری از آهنگسازان از سازهایی مانند ابوا، پیکولو و پیتزیکاتو در سازهای زهی استفاده می کنند. این ها تنها چند نمونه از تکنیک های موثر ارکستراسیون هستند که به طور معمول توسط آهنگسازان حرفه ای استفاده می شوند. تکنیک های بسیار زیادی وجود دارد، اما نکته ی اصلی این است که سازها را به خوبی بشناسید. شما با صدا نقاشی می کشید و این سازها پالت رنگ های شما را شکل می دهند.

قطعه را جذاب نگه دارید

یک آهنگسازی خوب باید برای شنونده جذاب باشد؛ چه در یک استودیوی بزرگ هالیوودی ضبط شده باشد چه در نرم افزار آهنگسازی شما. به این منظور، شما باید تنظیم هایتان را جذاب نگه دارید و در آن تحرک ایجاد کنید. این کار با استفاده ی مدام از امکاناتی مانند ایجاد بافت های صوتی مختلف با سازها، تغییر در گام قطعه و ایجاد تغییرات مُدال، ایجاد تمپوی داینامیک و کادانس ها، وُیسینگ های باز و بسته، ایجاد تعلیق با آکوردها، ایجاد حرکت های موازی یا معکوس در ملودی و دیگر تکنیک ها انجام می گیرد. با استفاده از این امکانات می توانید حس قطعه را حتی در مدتی کوتاه از نشاط به رازآلودگی و حتی به تعلیق تغییر دهید.

صدای خودتان را پیدا کنید

یک تم قابل شناسایی و تکرار شونده ی ساده که معمولا با یک کاراکتر ارتباط پیدا می کند و در سراسر یک موسیقی متن فیلم درهم آمیخته می شود، استراتژی ثابت شده ای برای جلب توجه شنونده به یک نشانه ی صوتی است که می تواند سکوی پرتابی به تم های دیگر باشد. شما به عنوان یک آهنگساز چه چیزی برای گفتن دارید؟ آگاه بودن به چیزهایی که رایج است به شما آزادی این را می دهد که خودتان به آزمون و خطا بپردازید و استایل منحصر به فرد خودتان را پیدا کنید. با انجام این آزمون و خطاها به مرور زمان می فهمید چه چیزی جواب می دهد و چه چیزی نمی دهد و مهم تر از همه می فهمید که چه چیزی را دوست دارید.

طرح اولیه را پیاده کنید و بعدا به ارکستراسیون بپردازید

پیش نت نویسی یک قطعه برای ارکستر شاید بهتر باشد طرح آن را روی پیانو اجرا کنید. قطععا وقتی این کار را انجام می دهید ایده هایی در مورد ارکستراسیون نهایی در ذهن شما شکل می گیرد، اما این که لازم نباشد در حین آهنگسازی به ارکستراسیون آن فکر کنید بسیار خوب است و به شما آزادی می دهد. پیش از آن که کامپیوترها به بخشی جدا ناشدنی از پروسه ی ساخت موزیک تبدیل شوند، کارها به این صورت انجام می شد. حقیقتا بسیاری از آهنگسازها کاماکان به همین صورت کار می کنند و طرح یک قطعه ی کامل را روی یک پَچ پیانو در نرم افزار آهنگسازی شان پیاده می کنند و سپس ارکستراسیون آن را انجام می دهند. اگر قرار است برای ارکستر آهنگسازی کنید، مهم است که میدی کنترلر شما 88 کلاویه ای باشد تا کلاویه های آن تمام محدوده ی نت های ارکستر را پوشش دهد؛ انتخاب کیبوردهای کوچک تر توصیه نمی شود، چرا که قطعا هنگام انجام تنظیم ارکستر نمی خواهید مدام دکمه ی تغییر اکتاو را فشار دهید!

پارت های سازی را با حس اجرا کنید

یکی از نکات منفی متُد ارکستراسیون پس از پیاده سازی طرح اولیه روی پیانو اسن است که اجرای حسی برخی سازها مانند فرنچ هورن روی پیانو نیاز به تاچ متفاوتی از جانب نوانزهد (یعنی شما) دارد و حقیقت این است که شما تنها یک نفر هستید که این سازها را روی یک کیبورد اجرا می کنید. یک تنظیم ارکسترال که مستقیما از دیتای MIDI ساخته شده از اجرای پیانو به وجود آمده، برای طبیعی صدا دادن نیاز به تنظیمات زیادی دارد و شما احتمالا نیاز پیدا می کنید که برخی پارت های سازی را دوباره ضبط کنید و تنظیمات پلی بک سمپلر را برای پارامترهای مختلف بهینه کنید.

نُت های کوتاه و طولانی

در حینی که یک پارت را اجرا می کنید، تغییر داینامیک ها در زمان واقعی به شما کمک می کند اجرای حسی تری داشته باشید که به خوبی در میکس بنشیند. کمپانی های سازنده ی سمپل ها معمولا سمپل هایشان را با چندین لایه ی داینامیک ضبط می کنند تا صدای ساز در محدوده ی های مختلف با تمام گستره ی داینامیک رنج ذخیره شود. در سازهایی که ساستین زیادی دارند، مانند سازهای زهی، سازی بادی برنجی و سازهای بادی چوبی، با ایجاد فشار بیشتر بر کلاویه های کیبورد، لایه های داینامیک نُت های کوتاه به ترتیب با velocity های شدیدتر اجرا می شوند. برای دستیابی به صدایی طبیعی تر برای سازهای که ساستین طولانی دارند می توانید در حالی که نُت ها را نگه داشته اید بین این لایه های داینامیک (که تمام آن ها در پس زمینه اجرا می شوند) crossfade ایجاد کنید. اختصاص دادن داینامیک ها به یک فیدر، mod wheel یا پدال اکسپرشن و تغییر دادن داینامیک ها به صورت زمان واقعی به شما اجازه می دهد طنین ساز را در طول بازه ی زمانی هر نُت تغییر دهید. به این ترتیب صدایی بسیار طبیعی تر نسبت به زمانی که تنها روی ولوم automation ایجاد می کنید خواهید داشت. این افکت مخصوصا روی نت های بلند سازهای بادی برنجی که با تکنیک کرشندو اجرا می شوند تاثیر زیادی خواهد داشت.

اثر مطلوبی که با کنترل حسی به صورت زمان واقعی ایجاد می شود شاید باعث شود سوالاتی در رابطه با درست بودن متُد “اجرای طرح اولیه روی پیانو و کامل کردن ارکستراسیون در مرحله ی بعدی” برای شما به وجود آید. پاسخ سوال در توانایی شما به عنوان یک کیبوردیست نهفته است. اگر پیانو ساز اصلی شماست شاید معقول باشد که ایده اهی پیچیده تان را با سرعت و دقت بالا روی پیانو اجرا کنید. اما اگر شما گیتاریستی هستید که توانایی چندانی در اجرای کیبورد ندارید، بهتر است هر پارت را به صورت جداگانه و با صدای ارکسترال مخصوص به خودش اجرا کنید.

مجموعه های tutti را نادیده نگیرید

افرادی که دانش زیادی ندارند شاید تصور کنند که آهنگسازان حرفه ای همیشه برای پارت های مختلف به صورت مجزا نت نویسی می کنند، یعنی مثلا ویولن های اولیه، ویولن های ثانویه، ویولاها، ویولن سل ها، باس ها و… اما بسیار خوب است که از پچ های tutti (یعنی اجرای تمام سازها با هم) استفاده کنید؛ در این پچ ها برای مثال تمام نوازندگان زهی (در نرم افزار) به دقت با کیبورد کنترلر شما تطبیق پیدا می کنند و شما می توانید نتایجی بهتری دریافت کنید. مجموعه های حاوی پچ های tutti که با دقت جمع آوری شده باشند به شما اجازه می دهند تنظیم های سریعی بسازید که بدون نیاز به ارکستراسیون دقیق فوق العاده صدا بدهند. بسیاری از مواقع پچ های tutti می توانند با یکدیگر و به همراه قسمت های مختلف استفاده شوند؛ مثلا شما می توانید یک پد بسازید و در عین حال روی سازهایی که ملودی یا بخش های کنترپوان را اجرا می کنند تاکید کنید.

مانند یک صدابردار باشید

برای دستیابی به صدای طبیعی با اینسترومنت های نرم افزاری ارکسترال، شما باید بتوانید در کنار یک آهنگساز، نقش یک صدابردار را هم ایفا کنید. لِول بندی یک ارکستر سمفونیک کامل چیزی نیست که آهنگسازها به طور غریزی بتوانند آن را انجام دهند. اما با محیط های آهنگسازی بر پایه ی نرم افزار امروزی، این توانایی چیزیست که حتی آهنگسازها باید به خوبی آن را فرا بگیرند. با وجود پلاگین ها و نرم افزارهای میزبانی که پر از قابلیت های گوناگون هستند، ابزار بسیاری زیادی در اختیار شما قرار دارد.

آمبیانس طبیعی محیط

بسیاری از مجموعه های اینسترومنت نرم افزاری امروزی امکان انتخاب پوزیشن میکروفن را به شما می دهند و این قابلیت ها برای ایجاد حس قرار گرفتن ارکستر در یک محیط فیزیکی بسیار با ارزش است. در این شرایط شاید نیازی نباشد ریورب بیشتری به صدا اضافه کنید. معمولا تکنیک میکروفن گذاری Decca tree mics (تکنیک قرار دادن سه میکروفن با الگوی پیکاپ چند جهته روی یک استند بلند که از دهه ی پنجاه میلادی تا به امروز برای ضبط های ارکسترال مورد استفاده قرار می گیرد) به همراه استفاده ی محتاطانه از میکروفن های نزدیک برای تمرکز بیشتر روی برخی از صداها، می تواند حس یک محیط واقعی را ایجاد کند.

با دقت از ریورب استفاده کنید

این طور نیست که تمام پچ های مجموعه های سمپل شما از همان ابتدا خوب صدا بدهند؛ برخی از آن ها برای این که صدای منحصر به فردی پیدا کنند نیاز به کمی پردازش بیشتر دارند. اینجاست که شما باید نقش یک مهندس صدا را بازی و به ابزارهایتان رجوع کنید. در مورد ریورب ها، دنبال پریست های hall بگردید و سپس طول ریورب، pre-delay و دیگر پارامترها را به سلیقه ی خود تغییر دهید. شاید بد نباشد یک پلاگین ریورب را به عنوان افکت اینسرت استفاده کنید تا کمی انعکاس اولیه به صدا بدهد و سپس از یک ریورب send با صدای مشابه و کشش طولانی تر استفاده کنید. برای اضافه کردن آمبیانس از این ترکیب به عنوان سورس اصلی استفاده کنید. اعمال ریورب هایی با صدای متفاوت به سورس های مختلف شاید برای سبک هایی مانند راک، پاپ یا جز مناسب باشد، ولی وقتی با یک ارکستر سروکار دارید این ترکیب ممکن است صدایی غیر طبیعی ایجاد کند؛ شما باید حس اجرای موزیسین ها در یک محیط را شبیه سازی کنید.

اگر موزیسین های بخش هورن همگی و در تمام طول قطعه به صورت فورتیسیمو ساز بزنند صدای بدی خواهید داشت و آن ها را اخراج خواهید کرد. پس مطمئن شوید پروداکشن های شما داینامیک های واقعی داشته باشد. همانطور که پیش تر اشاره کردیم، زمانی که با یک میدی کنترلر پارت ها را اجرا می کنید شاید اجرای بی نقص داینامیک ها دشوار باشد. همچنین وقتی تمام پارت ها تنظیم شده باشند دید کلی بهتری از قطعه خواهید داشت. پس توصیه می کنیم که مرحله ی موقت را به منظور آماده سازی قطعه برای میکس نهایی اجرا کنید. در بخش ادیتور نرم افزار آهنگسازی، می توانید automation هایی برای velocity ایجاد کنید که نتیجه ی بسیار موثرتر و تمیزتری نسبت به ایجاد automation با تغییر دادن فیدرها در زمان واقعی خواهد داشت. بر خلاف تغییرات ساده در ولوم، اعمال تغییر در velocity به شکلی طبیعی روی صدای اینسترومنتی که انتخاب کرده اید تاثیر می گذارد و به شما اجازه می دهد به یک اجرای بی نقص نزدیک شوید.

با این حال گاهی اوقات شاید لازم باشد تنها لِول صدا را تغییر دهید. در این مورد، بجای استفاده از فیدرها شما می توانید ولوم MIDI را تغییر دهید. زمانی هم که می خواهید ولوم MIDI و velocity پارت های مختلف را چک کنید، حواستان به آرتیکولاسیون هایی باشد که ممکن است با تغییر یافتن بهتر شوند. در نهایت، اگر پارت هایی که با کوانتایز کردن ضبط کرده اید کمی مکانیکی صدا می دهند، نرم افزار آهنگسازی شما قابلیت هایی برای طبیعی تر کردن یا اصطلاحا humanize کردن آن ها دارد که در این حالت زمان اجرای نت ها به شکل کنترل شده ای کمی پس و پیش می شود تا شبیه به اجرای یک نوازنده ی واقعی شود. مزیت کاربردی این مرحله ی پروداکشن پیش از میکس این است که شما میکس نهایی خود را با یک بالانس مناسب شروع خواهید کرد، در حین میکس با مشکلات کمتری مواجه خواهید شد و برای شروع میکس نیازی به تغییر دادن فیدرهای کنسول نخواهید داشت. این کار باعث ساده تر شدن پروسه ی میکس می شود و تنها کاری که باید انجام دهید رفع ایرادات جزئی خواهد بود.