ترفندهایی برای آهنگسازی: ۱۲ روش برای ایجاد کنتراست

آیا برایتان پیش آمده که در اواسط یک آهنگ از آن خسته شده باشید؟ تابحال به این فکر کرده اید که چه چیز موجب جذابیت موزیک های موفق می شود؟ راز این موفقیت در کنتراست نهفته است. در این مقاله ما به دوازده ترفند در آهنگسازی برای ایجاد کنتراست و خلق لحظات غیر منتظره می پردازیم که باعث جذابیت بیشتر موزیک های شما خواهد شد.

کنتراست چیست و چه اهمیتی دارد؟

در مقوله ی کنتراست، شما دو المان دارید که هر کدام با دیگری به طرز محسوسی تفاوت دارد. مثلا به سیاه و سفید، خیس و خشک یا گرم و سرد فکر کنید. هرکدام از این ها به خودی خود مشکلی ندارند، اما مثلا اگر شما یک هفته گرمای شدید را تجربه کنید از آن خسته خواهید شد. به همین خاطر است که در این شرایط یک روز سرد می تواند تغییر خوشایندی برای شما باشد.
همین مقوله در بحث آهنگسازی هم وجود دارد. اگر کل آهنگ شما بر اساس سه نت که به شکل مشابهی تکرار می شوند چیده شده باشد، مخاطب نهایتا از موزیک شما خسته خواهد شد و آن را قطع خواهد کرد. حوصله ی آدم ها کوتاه است، یعنی این وظیفه ی شماست که موزیکتان را آنقدر جذاب بسازید که مخاطب را میخکوب کند.

چطور می توان در آهنگسازی کنتراست ایجاد کرد؟

یکی از آسان ترین و موثرترین راه ها برای ایجاد کنتراست این است که شما کنتراست را بین بخش های مختلف یک قطعه ایجاد کنید. وقتی کار ساختن یک بخش (مثلا verse یا به قول بعضی ها “بند”) تمام شد، آن را از زوایای مختلف بررسی کنید و سپس قسمت های دیگر قطعه (مثل chorus) را با استفاده از ابزاری که کنتراست ایجاد می کنند بسازید.
در ادامه ی این مقاله به ۱۲ زاویه ی مختلف از آهنگسازی نگاه می کنیم که به شما کمک می کند لحظات غیر منتظره ای را در کارتان خلق کنید.

۱- ایجاد کنتراست در کوک صدا

یکی از مهمترین جاهایی که شما می توانید در آن کنتراست ایجاد کنید، کوک صداهاست. فرض کنید موزیک شما در گام ر ماژور نوشته شده است. به قسمت verse موزیکتان نگاه کنید، اگر این قسمت بیشتر در حوالی نت های “ر” در اکتاو سوم تا “سُل” در اکتاو چهارم می چرخد، سعی کنید قسمت chorus را طوری بنویسید که نت های بالاتری را در بر بگیرد، مثلا از نت “فا” در اکتاو سوم تا نت “ر” در اکتاو چهارم. با این کار شما سعی می کنید که یک تغییر محسوس در کوک صداها به وجود بیاورید که با جابجا شدن موزیک بین بخش های verse و chorus مخاطب آن را می شنود.
در کنار این که به نت ها به صورت مستقل نگاه می کنید، سعی کنید به محدوده ی نت هایی که ملودی شما در بر گرفته است هم دقت کنید. اگر قسمت verse موزیک شما به سه نت محدود شده، سعی کنید نت ها را در قسمت chorus گسترش دهید و مثلا شش یا هفت نت را در این بخش استفاده کنید.
شما در موزیکتان باید یک سفر ملودیک خلق کنید که در حول و حوش قسمت Bridge به نقطه ی اوجش برسد. پس اگر قرار است بالاترین نت ها در این قسمت اتفاق بیوفتند، انتخاب نت ها را بر همین اساس بچینید و برای نوشتن قسمت verse از نت های پایین تر استفاده کنید. در این حالت وقتی موزیک شما به آن لحظه ی قدرتمند میرسد، اولین بار است که شنونده متوجه می شود خواننده آن نت های بالا را می خواند. در نتیجه این کار باعث خاص تر شدن آن لحظه می شود.

۲- ایجاد کنتراست در ریتم

به کشش نت ها دقت کنید. آیا در ملودی قسمت verse موزیک شما بیشتر از نت های کوتاه استفاده شده است؟ اگر این طور بود در قسمت بعدی آهنگ از نت های بلندتر استفاده کنید. مخصوصا سعی کنید قسمت بعدی را با کشش نت هایی شروع کنید که نسبت به کشش نت های قسمت قبل کنتراست ایجاد کنند، این کار باعث محسوس تر شدن این تغییر خواهد شد. پس از تمام شدن یک verse که در آن از ریتم های کوتاهی استفاده شده، شنیدن یک نت طولانی مانند نت سفید قطعا توجه مخاطب را به خود جلب خواهد کرد.
در موزیک “I Won’t Give Up” از Jason Mraz این تکنیک به صورت برعکس استفاده شده است. تمام خط هایی که او در قسمت verse این آهنگ می خواند به نت های بلند ختم می شود. وقتی که موزیک به قسمت chorus می رسد نت ها کوتاه تر می شوند. البته استفاده از این تکنیک با مفهوم شعری که او در قسمت chorus می خواند هم بسیار همخوانی دارد.

۳- ایجاد کنتراست در حرکت

حرکت دو رکن دارد:
نوع حرکت
جهتی که حرکت در آن راستا انجام می شود

ما سه نوع حرکت داریم:

۱- هیچ حرکتی اتفاق نمی افتد (در این حالت نت هایی با کوک یکسان تکرار می شوند)

۲- حرکت پله ای (در این حالت حرکت از یک نت به نزدیکترین نت انجام می شود)

۳- حرکت جهشی (در این حالت حرکت از یک نت به نت دیگری انجام می شود که فاصله ی بین این دو نت می تواند چندین نیم پرده باشد)

به لحاظ جهت حرکت، می توان گفت که حرکات در جهت بالا، پایین، بالا و پایین، پایین و بالا، زیگزاگی و… اتفاق می افتد.
موزیک (I Wanna Dance With Somebody (Who Loves Me از ویتنی هیوستُن مثال بسیار خوبی از تغییر جهت در حرکت است. به verse اول این آهنگ گوش کنید. متوجه خواهید شد که ملودی از یک حرکت به سمت بالا (یعنی حرکت به سمت نت های بالاتر) تشکیل شده که از یک نت پایین شروع می شود و بیشتر به صورت پله ای به سمت نت های بالاتر حرکت می کند. حالا به قسمت pre-chorus که بعد از قسمت verse قرار گرفته توجه کنید. اگرچه نوع حرکت همچنان به صورت پله ای انجام می شود، اما جهت حرکت تغییر کرده است. قسمت pre-chorus به شکل کاملا محسوسی با یک نت بالاتر شروع می شود و از آن به بعد به سمت پایین حرکت می کند. این تغییر بازگشت زیبایی را در نوع حرکت ملودی رقم می زند.
موزیک “Try” از Pink هم نکته ی آموزشی فوق العاده ای در کنتراست حرکت به ما نشان می دهد. قسمت verse در این آهنگ یک ملودی تقریبا بدون حرکت دارد که فقط یک نت در آن شنیده می شود. اما در قسمت chorus ملودی به بالا جهش می کند و یک حرکت پله ای زیبا به سمت پایین با چند جهش در اواخر این قسمت را تجربه می کند. این کنتراست به خوبی موجب شده تا قسمت chorus یک حس کاملا زنده به خود بگیرد.

۴- کنتراست در فاصله ی بین عبارات

زمان هایی که خواننده مشغول خواندن نیست نیز به اندازه ی لحظاتی که خواننده می خواند مهم هستند. دقت کنید و ببینید ملودی شما چقدر فضای خالی دارد؟ آیا عباراتی که خواننده می خواند پشت سر هم قرار دارند؟ اگر اینطور است سعی کنید در قسمت بعدی آهنگ فضای بیشتری بین عبارات قرار بدهید و به این وسیله کنتراست ایجاد کنید.
در آهنگ Sound of Silence از Dami Im به شکل موثری از این تکنیک استفاده شده است. در این موزیک در قسمت verse دو میزان وکال وجود دارد که بعد از آن دو میزان سکوت قرار می گیرد. این موضوع باعث شده تا زمانی که قسمت pre chorus و chorus شروع می شود تغییر محسوسی شنیده شود. در آهنگ Try از Pink هم از این تکنیک استفاده شده است: در قسمت verse فضای زیادی وجود دارد و در قسمت chorus وجود کنتراست را احساس می کنیم.

۵- ایجاد کنتراست در نقطه ی شروع جمله ها

نکته ی دیگری که باید به آن توجه کنید جاگذاری ریتمیک عبارات است؛ این یعنی هر کدام از عبارات کجا شروع می شوند. آیا سر اولین ضرب میزان شروع می شوند؟ یا بعد از آن؟ یا پیش از آن؟
آهنگ Ashes از Celine Dion این تکنیک را در بالاترین سطح به ما نشان می دهد. هرکدام از عبارت های قسمت verse در ضرب دوم میزان شروع می شوند. وقتی به قسمت pre chorus می رسیم عبارات روی اولین ضرب میزان شروع می شوند. زمانی هم که به قسمت chorus می رسیم هر کدام از عبارات پیش از اولین ضرب میزان شروع می شوند. البته این تنها کنتراست ملودی این آهنگ نیست. در کنار این کنتراست ما شاهد تغییرات محدوده ی نت ها، کشش نت ها، حرکت و فاصله ی بین عبارات نیز هستیم.

۶- کنتراست در طول (درازای) جمله ها

درست مانند مکالمه ای که در زندگی واقعی اتفاق می افتد، هر عبارتی (یا جمله ای) که خواننده اجرا می کند ممکن است کوتاه یا بلند باشد. هرکدام از این دو حالت هم تاثیر متفاوتی را ایجاد می کنند. اگر به دنبال ایجاد کنتراست بیشتر در موزیکتان هستید، به طول عبارت هایی که در قسمت های مختلف آهنگ استفاده کرده اید نگاه کنید. اگر قسمت verse آهنگ شما از مصرع های بلند تشکیل شده که هرکدام چندین میزان را پوشش می دهند، سعی کنید قسمت chorus را طوری بنویسید که مصرع های کوتاه تری داشته باشد؛ یا برعکس.
آهنگ Illusion از گروه One Direction مثال فوق العاده ای از ایجاد کنتراست به وسیله ی طول خط های شعر است. در این آهنگ قسمت های verse و pre chorus دارای خط های بسیار طولانی هستند که هر کدام چهار میزان را در بر می گیرند. اما وقتی موزیک به قسمت chorus می رسد، هر کدام از خط ها نصف خط های قسمت قبل می شوند و هر خط تنها دو میزان را در بر می گیرد. این تکنیک باعث شده تا شنونده حس کند در قسمت chorus سرعت بالاتر رفته و حرکت و جنبش بیشتری نسبت به قسمت های قبل در موزیک احساس می شود.

۷- کنتراست در ارتباط بین نت ها

این مورد شاید عجیب به نظر برسد اما به این موضوع توجه کنید: بین صدای جریان یک رود و صدای یک قطره ی آب که به یک سطح تخت اصابت می کند تفاوت است. اولی ملایم و دارای صداهایی متصل است و دومی صدایی مستقل و پرخاشگر دارد. ملودی ها هم می توانند به همین شکل اجرا شوند. لگاتو (که در آن نت ها به هم وصل می شوند) باعث ایجاد یک جریان زیبا از نتی به نت دیگر می شود. در طرف دیگر، خواندن نت ها به صورت استکاتو (که در آن نت ها کوتاه هستند و به صورت مقطع اجرا می شوند) حس جدایی و فوریت را ایجاد می کند.
در آهنگ I Won’t Give Up از Jason Mraz از این تکنیک به شکل موثری استفاده شده تا بین قسمت های verse و chorus کنتراست ایجاد شود. تمام عبارات در قسمت verse به صورت لگاتو خوانده شده است که حس زیبایی از گرما، عشق و اهمیت را القا می کند. اما زمانی که به قسمت chorus می رسیم، بیشتر نت ها به صورت جدا از هم اجرا می شوند که حس اراده داشتن و محکم بودن را القا می کند؛ ترانه ی این بخش از آهنگ هم راجع به کم نیاوردن و دست به هرکاری زدن برای رسیدن به اهداف است.

۸- کنتراست در متن ترانه

این بار باید به مفهومی که می رسانید توجه کنید. این تکنیک مخصوصا در هنگام نوشتن قسمت Bridge یا قسمت B در فرمت AABA به کار می آید. این قسمت ها معمولا جدای از تمام چیزهایی که در بخش های دیگر آهنگ می شنویم هستند و با استفاده از متن ترانه شما می توانید به بهترین شکل این تفاوت را ایجاد کنید. اگر در تمام ترانه از احساسات مثبت حرف می زنید، در قسمت Bridge سعی کنید از چیزهای منفی که ممکن است در زندگی اتفاق بیفتد حرف بزنید. یا در این بخش از زاویه ی دیگری به موضوعی که راجع به آن حرف زده اید نگاه کنید به شکلی که نظر مخاطب راجع به کل قضیه را تغییر دهد.
آهنگ معروف Something از گروه بیتلز این تکنیک را بین قسمت های (A (verse و قسمت B refrain پیاده کرده است. در قسمت های A راجع به یک نوع قطعیت و مطمئن بودن از عشق و شور و شعفی که این عشق ایجاد کرده است حرف زده می شود. اما در قسمت B ترانه راجع به شک و این که آیا این رابطه به جایی خواهد رسید یا نه حرف می زند.

۹- کنتراست در آکوردها

این مورد یک مقوله ی وسیع است که با استفاده از آن می توانید تغییرات جذاب زیادی به وجود بیاورید. افراد مبتدی برای ایجاد تغییرات ملایم می توانند آکوردها را تغییر دهند. اگر در قسمت verse از چهار آکورد استفاده کرده اید، در قسمت chorus از آکوردهای دیگری استفاده کنید. حتی تغییر در ترتیب این آکوردها هم می تواند برای ایجاد کنتراست کافی باشد. قسمت های Bridge و pre chorus هم جاهای مناسبی برای استفاده از آکوردهایی که تا بحال استفاده نشده هستند.
شما نه تنها می توانید آکوردهایی که استفاده می کنید را تغییر دهید، بلکه می توانید تناوب زمان هایی که یک آکورد جدید را اضافه می کنید را هم تغییر دهید. مثلا اگر در یک قسمت آهنگتان در هر میزان یک آکورد جدید معرفی کرده اید، در قسمت بعدی سعی کنید در اول و وسط میزان آکوردها را تغییر دهید.
در نهایت هم به پیچیدگی آکوردها دقت کنید. اگر در قسمت verse بیشتر از آکورهای ساده ی سه صدایی استفاده کرده اید، سعی کنید در قسمت chorus آکوردهای ۷، Sus4، Sus9 اضافه کنید یا چند آکورد معکوس معرفی کنید، یا حتی آکوردهای Compound (آکوردهایی که نت تونیک در ساختار آکورد وجود ندارد) را به کار ببرید.
از این تکنیک در آهنگ Nothing like you از Dave Barnes استفاده شده است. او در این آهنگ نه تنها از آکوردهای مختلفی در قسمت verse نسبت به قسمت chorus استفاده کرده است، بلکه سرعت تغییر آکوردها را هم عوض کرده است. در قسمت verse این آهنگ در هر دو میزان یک آکورد جدید معرفی می شود، اما در قسمت pre chorus در هر میزان یک آکورد جدید شنیده می شود و در قسمت chorus تغییر آکوردها در هر میزان دوبار اتفاق می افتد. برای کامل شدن کنتراست در این موزیک، آکوردهایی که در قسمت verse و pre chorus استفاده شده اند بسیار ساده هستند (آکوردهای دو ماژور و فا ماژور در قسمت verse و آکوردهای سل ماژور و فا ماژور در قسمت pre chorus)؛ اما در قسمت chorus از آکوردهای compound استفاده شده (آکوردهای C-Gsus4 و C/F-G/F)

۱۰- ایجاد کنتراست با قرض گرفتن آکورد از گام های دیگر

اگر می خواهید شدت کنتراست را بیشتر کنید، سعی کنید از آکوردهایی استفاده کنید که در گام اصلی آهنگ شما وجود ندارند. این تکنیک راه فوق العاده ای برای این است که کاری کنید موزیکتان طوری به نظر برسد که انگار گام آن تغییر کرده، در صورتی که شما حقیقتا این کار را انجام نداده اید. این طور برای خودتان تجسم کنید که انگار قرار است همسایه تان را برای چند ثانیه ببینید. شما هنوز نزدیک خانه هستید اما این جابجایی چند ثانیه ای حس جدید و تازه ای به شما می دهد. Hudson Taylor از این تکنیک به خوبی در آهنگ Old Soul استفاده کرده است. در این آهنگ جایی که گام آهنگ آکورد لا ماژور را طلب می کند، از آکورد لا مینور استفاده کرده است. در آهنگ Hero از Mariah Carey در قسمت bridge حتی آکوردهای بیشتری از گامی خارج از گام اصلی استفاده شده است. آهنگ Because You Loved Me از Celine Dion هم وضعیت مشابهی دارد.

۱۱- ایجاد کنتراست به وسیله ی تغییر گام

اگر می خواهید کنتراستی که ایجاد می کنید کاملا محسوس باشد، سعی کنید گام آهنگ را تغییر دهید. لیدی گاگا در آهنگ Paparazzi این تکنیک را به شکل موثری استفاده کرده است؛ قسمت verse این آهنگ در گام دو ماژور نوشته شده اما قسمت chorus در گام لا بمل ماژور است. نمونه ی دیگری از تغییر گام در آهنگ Summer of 69 از برایان آدامز اتفاق می افتد. کل این آهنگ در گام ر ماژور نوشته شده اما قسمت bridge به گام فا ماژور منتقل می شود و سپس به زیبایی دوباره در قسمت chorus به گام ر ماژور منتقل می شود.

۱۲- ایجاد کنتراست در تنظیم آهنگ

شما می توانید در تنظیم موزیک هم کنتراست ایجاد کنید. سعی کنید در قسمت های مختلف سازهایی اضافه کنید که قبلا در آهنگتان شنیده نشده است. همچنین می توانید کاری کنید که سازها در قسمت های مختلف، ریتم های متفاوتی را اجرا کنند. مثلا اگر قسمت verse از آکوردهای کشیده تشکیل شده، سعی کنید در قسمت chorus ریتم شلوغ تری داشته باشید.

حرف پایانی

شما کارهای زیادی را برای جذاب نگه داشتن موزیک هایتان می توانید انجام دهید و ایجاد کنتراست یکی از موثرترین کارها برای ایجاد حس تازه بودن در طول آهنگ است. آنالیز کارهای موزیسین های محبوبتان را هم فراموش نکنید. احتمالا خواهید دید که در بسیاری از موزیک های مورد علاقه تان از چندین مدل کنتراست استفاده شده تا در تمام قسمت ها توجه شنونده به موزیک جلب شود.
کنتراست را هم مانند یکی از ابزارهای آهنگسازی در اختیار داشته باشید؛ با این کار قطعا موزیک های شما سریعا حسی از تازگی به خودشان خواهند گرفت.