با نحوه میکروفن‌گذاری ویولن، ویولا و سل در خانه یا استودیو آشنا شوید
امروزه برای ضبط صدایی بهتر و دقیق‌تر، از میکروفن‌گذاری متفاوتی برای هر ساز استفاده می‌کنند. متدها و تکنیک‌های میکروفن‌گذاری، تقریبا بی‌انتها هستند و هر موزیسین با توجه به سلیقه و نیازش، از تکنیک خاصی استفاده می‌کند.
در این بین، تکنیک‌های مربوط به میکروفن‌گذاری سازهای زهی ارکسترال(ویولن، ویولا و سل) از یک قانون کلی تبعیت می‌کنند: هر چه فاصله میکروفن تا ساز کمتر باشد، صدای حجیم‌تر و شفاف‌تری خواهیم داشت و در مقابل، هر چه این فاصله بیشتر باشد، صدای ساز کمتر و Reverb(پیچش صدا در محیط) بیشتر خواهد شد.
خوش‌بختانه در حال حاضر، توصیه‌ها و تکنیک‌های بسیار خوبی برای انتخاب و جای‌گذاری میکروفن وجود دارند و شما با پیروی از آن‌ها می‌توانید صدای ساز را دقیقا به همان شکلی که در ذهن‌تان متصور بودید، ضبط کنید.
همان‌طور که از توضیحات بالا بر می‌آید، در این مقاله قصد داریم نکاتی را در مورد ضبط درست و تمیز صدای سازهای زهی ارکسترال مانند ویولن، ویولا و سل با شما در میان بگذاریم. با ما همراه باشید…
دستورالعمل‌های کلی برای میکروفن‌گذاری سازهای زهی ارکسترال، در زیر آمده‌اند:
- میکروفن را در فاصله ۳۰ الی ۹۰ سانتی‌متری ساز قرار دهید.
- سعی کنید میکروفن حدودا رو به مرکز ساز تنظیم شده باشد. نه خیلی بالا و نه خیلی پائین.
- برای داشتن صدایی طبیعی‌تر، میکروفن را در جهت حرکت آرشه تنظیم نمائید.
- میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ با الگوی کاردیود معمولا در ضبط سازهای ویولن، ویولا و سل، عملکرد بهتری نسبت به سایر میکروفن‌ها دارند.
- صدابرداران کشف کرده‌اند که ترکیب میکروفن‌های ریبون و کاندنسر با دیافراگم بزرگ یا کوچک، صدای بسیار منحصر به فردی را ضبط خواهد کرد.
- برای ضبط سولو، بهتر است از یک سالن یا اتاق نسبتا بزرگ استفاده کنید. در واقع در ضبط سولو، اتاق‌های بزرگ آکوستیک به مراتب واقعی‌تری نسبت به اتاق‌های کوچک دارند و بنابراین اصوات بسیار طبیعی‌تری را هم تولید می‌کنند.
این دستورالعمل‌ها بسیار جامع هستند و قطعا برای دستیابی به صدایی شفاف‌تر، گرم‌تر و زنده‌تر، باید به جزئیات هم توجه ویژه‌ای داشته باشید.
اتاق
اگر استودیو خانگی دارید یا فضای محیط کارتان محدود است، استفاده از ۱ یا ۲ میکروفن در فاصله نزدیک می‌تواند بهترین صدای ممکن را ضبط کند.
به طور کلی، استودیوها یا اتاق‌های کوچک برای ضبط سازهای زهی ارکسترال مناسب نیستند. یکی از دلایل آن، این است که سازهایی مانند ویولن، ویولا و سل، در فضاهای بزرگ، صدایی پر و حجیم‌تری تولید می‌کنند.
اما دلیل اصلی آن، این است که اصولا نوازندگان سازهای زهی برای حرکت آزادانه آرشه و ارائه یک اجرای تأثیرگذار، به فضای نسبتا زیادی نیاز دارند.
به هر حال وقتی صحبت از سازهایی مانند ویولن، ویولا و سل به میان می‌آید، عموما توصیه می‌شود از اتاق‌های بزرگ مانند اتاق نشیمن یا اتاق انتظار استودیو به جای ددروم استفاده کنید.
البته ضبط در سالن یا اتاق‌های بزرگ هم به این راحتی نیست و در این محیط‌ها، ضبط استریو حرف اول را می‌زند. به طور کلی، ضبط موسیقی کلاسیک در سالن‌های بزرگ با ضبط صدا در استودیو یا اتاق‌های کوچک، کاملا متفاوت است.
از این رو، تکنیک‌ها و نکاتی که در این مقاله ارائه داده‌ایم، بیشتر روی ضبط استودیویی در اتاق‌های نسبتا کوچک متمرکز هستند.
انواع میکروفن
به طور معمول، تنها میکروفنی که برای ضبط ویولن، ویولا و سل عملکرد خیلی خوبی دارد و اصطلاحا صدای خوبی می‌دهد، میکروفن‌های کاندنسر است.
در بین انواع مختلف میکروفن‌ها، بهترین پاسخ فرکانسی متعلق به میکروفن‌های کاندنسر است. به عبارت دیگر، اگر از تکنیک میکروفن‌گذاری خوبی استفاده کنید، میکروفن‌های کاندنسر می‌توانند فرکانس‌های خیلی پائین و خیلی بالا را به خوبی فرکانس‌های میانی ضبط کنند.
این نوع میکروفن‌ها به دقت بالا و دقیق بودن‌شان شهره هستند. بنابراین در ضبط اصواتی مانند گیتار، ویولن، پیانو و… ، تمام جزئیات صدا مانند رزونانس ساز، کشیده شدن ناخن‌ها روی سیم‌ها، حرکات آرشه و… را به بهترین شکل ممکن ضبط می‌کنند. به همین دلیل، میکروفن‌های کاندنسر، رنگ و شخصیت صوتی منحصر به فردی دارند که دیگر میکروفن‌ها از آن بی‌بهره‌اند.
البته این میزان دقت، گاهی اوقات مفید است و گاهی اوقات می‌تواند مشکلات جدی را به وجود آورد. به عنوان مثال اگر فاصله میکروفن تا ساز، کمتر از حد مناسب‌اش باشد، می‌تواند ضمن ضبط جزئیات صوتی گوش‌نواز، اصوات مزاحم مانند نفس‌های نوازنده، تکان خوردن ساعت مچی، گردن‌بند و حتی لباس نوازنده را هم ضبط کنند.
بگذارید روی نوازندگان سازهای زهی ارکسترال تمرکز کنیم. هنگام ضبط این قبیل سازها، دکمه آستین نوازندگان سل یا گوشواره و جواهرآلات نوازندگان ویولن نویز و اصوات ناخواسته زیادی را تولید می‌کند و همه این‌ها می‌تواند مشکلات جدی را در ضبط به وجود آورند. بگذریم 🙂
میکروفن‌های کاندنسر به ۲ دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- میکروفن‌های دیافراگم کوچک: این میکروفن‌ها حساسیت بالایی دارند و می‌توانند اصواتی که در فرکانس‌های بالا و فراتر از محدوده شنوایی انسان قرار دارند را به خوبی ضبط کنند.
- میکروفن‌های دیافراگم بزرگ: این میکروفن‌ها به واسطه توانایی خارق‌العاده‌شان در ضبط اصوات موجود در فرکانس‌های خیلی پائین مشهور هستند و پاسخ فرکانسی خیلی خوبی در فرکانس‌های پائین می‌دهند.
به طور کلی تمام میکروفن‌ها از نظر الگوی ضبط، به ۳ دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
- الگوی Omni یا Polar : ضبط ۳۶۰ درجه یا دورتادور میکروفن
- الگوی کاردیود: اصواتی که در قسمت جلویی میکروفن قرار دارند را بیشتر و واضح‌تر از اصواتی که در طرفین و پشت وجود دارند ضبط می‌کند.
- الگوی Bi یا Figure 8 : اصوات جلو و عقب میکروفن را به خوبی ضبط می‌کنند و در مقابل، اصواتی که در طرفین میکروفن قرار دارند، یا اصلا ضبط نمی‌شوند یا بسیار ضعیف ضبط می‌شوند.
شاید جالب باشد اگر بدانید که الگوی Polar در بعضی میکروفن‌های کاندنسر به کمک یک دکمه سوئیچ یا کپسول‌های جایگزین، قابل تغییر است.
در ضبط سازهای زهی ، معمولا الگوی کاردیود بهترین صدا را می‌دهد اما باز هم یادآوری می‌کنیم که همه چیز به اتاق شما بستگی دارد. بنابراین بسته به نوع و اندازه اتاق‌تان، شاید نیاز باشد از الگوهای Sub Cardioid ، Hyper Cardioid یا حتی Omni استفاده کنید.
میکروفن‌های ریبون به «سکوت» و «گرمای صوتی» شهرت دارند. این نوع میکروفن‌ها به واسطه ساختار و طراحی خیره‌کننده‌شان، اصوات را دقیق، گرم و طبیعی ضبط می‌کنند. از این گذشته، میکروفن‌های ریبون، پاسخ فرکانسی Flat و یکسان ندارند و قدرت ضبط آن‌ها در فرکانس‌های بالا، کاهش می‌یابد.
به همین دلیل به آن‌ها میکروفن‌های ساکت گفته می‌شود. به لطف این ویژگی مسحورکننده می‌توانید بدون نگرانی بابت ضبط نویز و اصوات ناخواسته، میکروفن را با خیال راحت به منبع صوتی نزدیک کنید. گفته می‌شود میکروفن‌های ریبون در ضبط سازهای زهی ارکسترال عملکرد کم‌نظیری دارند و به‌خوبی می‌توانند گرما و حجم اصوات این سازها را ضبط نمایند.
یکی از متداول‌ترین مشکلات میکروفن‌های ریبون، خروجی پائین آن‌هاست. بنابراین برای تقویت خروجی و از دست ندادن کیفیت اولیه صدا، باید از یک پری‌امپ خوب استفاده کنید و این می‌تواند هزینه‌بر باشد.
علاوه بر این، میکروفن‌های ریبون عموما در اتاق‌های کوچک، عملکرد راضی‌کننده‌ای ندارند. دلیل آن، به الگوی ضبط این میکروفن‌ها بر می‌گردد؛ الگوی Bi یا همان Figure 8. در نتیجه ممکن است Reverb اتاق طبق انتظار و تصور شما ضبط نشود.
امروزه میکروفن‌های ریبون یک کمپانی با کمپانی دیگر متفاوت است. این تفاوت بیشتر در ضبط جزئیات و شخصیت صوتی خودش را نمایان می‌سازد. به هر حال متأسفانه میکروفن‌های ریبون ارزان‌قیمت، کیفیت خیلی خوبی ندارند.
بنابراین چنان‌چه می‌خواهید از این نوع میکروفن‌ها برای ضبط موسیقی‌تان استفاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم میکروفن‌تان را از یک کمپانی صاحب‌نام و معتبر تهیه نمائید. طبیعتا میکروفن‌های خوب، ارزان نیستند اما به نظر ما، هزینه کردن برای خرید میکروفن ریبون، ارزشش را دارد.
به عنوان جمع‌بندی، در زیر، میکروفن‌هایی که عملکرد خوبی در ضبط سازهای زهی ارکسترال دارند را لیست کرده‌ایم:
- میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم بزرگ: Rode NT1 ، Shure KSM32 ، Neumann TLM103 ، AKG414 و Neumann U87
- میکروفن‌های کاندنسر دیافراگم کوچک: Rode NT5 ، AKG C451 ، KM184 و KSM137 یا 141
- میکروفن‌های ریبون: AEA R92 – R84 و Royer R-121
میکروفن‌گذاری
بالاخره به مهم‌ترین و البته جذاب‌ترین بخش مقاله رسیدیم. مبحث جالب و چالش‌برانگیز میکروفن‌گذاری. این بخش، خود به دو زیر مجموعه تقسیم می‌شود:
میکروفن‌گذاری تکی به وسیله یک میکروفن کاندنسر:
همان‌طور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، در صورت میکروفن‌گذاری صحیح و مناسب، میکروفن‌های کاندنسر به تنهایی عملکرد خیلی خوبی در ضبط سازهای ویولن، ویولا و سل دارند. در لیست زیر، بهترین مکان‌های قرارگیری میکروفن‌های کاندنسر را درج کرده‌ایم:
- فاصله ۶۰ الی ۹۰ سانتی‌متری تا ساز
- قرار دادن میکروفن روبه‌روی مرکز ساز. در واقع میکروفن نه باید خیلی بالا باشد و نه خیلی پائین.
- قرار دادن جهت میکروفن به سمت جهت حرکت آرشه. فاصله مابین انتهای فینگربورد و Bridge ، یک فاصله ایده‌آل و مناسب به حساب می‌آید.
میکروفن‌گذاری دوگانه به وسیله یک میکروفن کاندنسر دیافراگم کوچک و یک میکروفن ریبون:
یکی از بهترین ترکیب‌ها، قرار دادن میکروفن ریبون در نزدیکی ساز(با فاصله تقریبی ۳۰ الی ۶۰ سانتی‌متر) و میکروفن کاندنسر پشت آن(با فاصله حداقل ۳۰ سانتی‌متر) است. جهت میکروفن کاندنسر باید عینا در جهت میکروفن ریبون باشد.
تنها قانونی که باید در این تکنیک میکروفن‌گذاری رعایت کنید، قرار دادن میکروفن روبه‌روی مرکز ساز است. به‌نحوی که نه خیلی بالا باشد و نه خیلی پائین.
فاصله بین ۲ میکروفن را بسیار جدی بگیرید. اگر میکروفن‌ها خیلی به یک‌دیگر نزدیک باشند، هنگام میکس، صدای آن‌ها با تأخیر و نابه‌هنجار پخش خواهد شد!
اگر میکروفن‌ها را با فاصله صحیح و مناسب نسبت به یک‌دیگر قرار دهید، دست‌تان هنگام میکس بازتر خواهد بود؛ چراکه از طرفی، میکروفن ریبون به واسطه نزدیکی‌اش به ساز، صدایی گرم، زنده و طبیعی را ضبط کرده و میزان Reverb صدا در محیط اتاق را کمتر جذب می‌کند.
از طرف دیگر، میکروفن کاندنسر به دلیل فاصله نسبتا زیادش تا ساز، نویزها و اصوات ناخواسته را ضبط نمی‌کند و به جای آن، صدای ساز و Reverb اتاق را کاملا واقعی و شفاف ضبط می‌کند.
برطرف کردن مشکلات رایج صوتی
در صورت مواجه شدن با هر یک از مشکلات زیر، بدانید فاصله میکروفن تا ساز، کمتر از حد مجاز و استاندارد است:
- صدای نابه‌هنجار آرشه مخصوصا در اجرای استکاتو و اسپیکاتو
- اختلاف صدای سیم‌ها. این مشکل وقتی پدید می‌آید که میکروفن به بعضی سیم‌ها نزدیک‌تر از سایر سیم‌ها باشد.
- هر ساز، رزونانس منحصر به فرد خودش را دارد. این رزونانس در هر ساز، متفاوت است. البته نوازندگی در بعضی گام‌ها و Pitch ها می‌تواند میزان رزونانس را تشدید کند. به طور کلی، هر چقدر فاصله میکروفن نسبت به ساز بیشتر باشد، میزان رزونانس کمتر و میزان صدای اصلی ساز، شفاف‌تر و گرم‌تر ضبط خواهد شد. البته این مشکل را می‌توانید با یک پلاگین EQ برطرف کنید اما راحت‌ترین و بهترین راه، ضبط یک صدای سالم و تمیز است.
- همه ما می‌دانیم که اکثر نوازندگان هنگام اجرای یک قطعه، تحرک دارند. این تحرک در بین نوازندگان سازهای زهی ارکسترال، بیشتر از سایر نوازندگان است. بنابراین اگر میکروفن‌ها بیش از حد به نوازنده و ساز نزدیک باشند، احتمال آن‌که نوازنده از محدوده ضبط میکروفن خارج شود، افزایش می‌یابد.
در صورت مواجه شدن با هر یک از مشکلات زیر، بدانید فاصله میکروفن تا ساز، بیش از حد مجاز و استاندارد است:
- صدای اتاق(پیچش صدای ساز یا نویزها) بیش از صدای ساز باشد. گفته می‌شود اگر بتوانید اندازه تقریبی اتاق را حدس بزنید، این یعنی میکروفن فاصله زیادی تا ساز دارد و باید این فاصله را کاهش دهید.
- نویز حاصل از کشیده شدن آرشه روی سیم‌ها، ناچیز یا غیرقابل‌شنیدن باشد. به طور کلی، این‌گونه اصوات نباید خیلی زیاد یا خیلی کم باشند. اگر میکروفن‌ها در فاصله مناسب قرار گرفته باشند، کلیه اصوات به شکل طبیعی ضبط می‌شوند. یعنی هم صدای اصلی ساز و هم نویزهای این‌چنینی.
- صدای ساز، اصطلاحا لاغر باشد. اگر میکروفن فاصله زیادی تا ساز داشته باشد، اصواتی که در فرکانس‌های پائین هستند را ضبط نمی‌کند و بنابراین صدای ساز، سرد، ضعیف و لاغر به نظر خواهد رسید.
- ضبط نامناسب بعضی تحریرها و آرتیکولاسیون‌ها مانند پیزیکاتو، استکاتو و… .
اگر هنگام ضبط، به هر دلیل از صدای میکروفن‌ها راضی نبودید، با تغییر ۱۵ سانتی‌متری میکروفن‌ها در یک جهت به‌خصوص(بالا، پائین، دورتر، نزدیک‌تر و…) ، صدا را دوباره گوش دهید و اگر از صدای جدید راضی بودید که هیچ.
اما اگر باز هم راضی نبودید، دوباره آن‌ها را ۱۵ سانتی‌متر دیگر جابه‌جا نمائید و این کار را آن‌قدر تکرار کنید که به یک نقطه ایده‌آل و اصطلاحا «خوش‌صدا» برسید.
تنظیم دقیق مکان میکروفن‌ها در ضبط‌های خانگی
بهترین راه برای دستیابی به یک مکان مناسب، جابه‌جا کردن میکروفن و افزایش/کاهش فاصله آن تا منبع صوتی است. شما همچنین می‌توانید ارتفاع میکروفن را هم تغییر دهید و صدای خروجی را به‌دقت گوش کنید. بدین ترتیب شما حتی می‌توانید ارتفاع مناسب و ایده‌آل میکروفن را هم به دست آورید.
از خودتان مدام سوال کنید که آیا فرکانس‌های Low ، High و Mid به‌خوبی ضبط می‌شوند؟ آیا نویزها و اصوات ناخواسته، بیش از حد مجاز هستند یا وجود آن‌ها، جلوه صوتی جذابی به صدا اضافه می‌کند؟ همیشه باید از خودتان بپرسید که آیا راهی برای افزایش کیفیت و افزودن رنگ، شخصیت و امضای صوتی به آثارتان وجود دارد یا خیر.
به طور کلی، همه چیز در رنگ و شخصیت صوتی خلاصه می‌شود. فی‌الواقع چیزی که موسیقی شما را از سایر موسیقی‌های دنیا متمایز می‌کند، همین امضا و صاحب‌سبک بودن است.
برای داشتن شخصیت و امضا صوتی منحصر به فرد خودتان باید خلاقیت داشته باشید. یکی از راه‌های ساده برای خلق صدایی تمیز و باکیفیت، استفاده از سیم‌ها و موهای مرغوب در ساز و آرشه است. توجه به همین موارد به ظاهر کوچک و جزئی، تأثیر به‌سزایی در کیفیت موسیقی‌تان خواهد گذاشت.
تنظیم دقیق مکان میکروفن‌ها در ضبط‌های استودیویی
هنگام آماده‌سازی پایه‌های میکروفن، باید آن‌ها را در مکانی قرار دهید که آرشه به آن برخورد نکند. اگر شرایط مهیا بود، از نوازنده بخواهید قطعه‌ای را بنوازد یا خودش بگوید که میکروفن و پایه در مسیر حرکت آرشه هستند یا خیر.
اگر مکان میکروفن مناسب نیست و صدایی که از آن می‌شنوید را دوست ندارید، سعی کنید اول از همه، نقطه ایده‌آل را به کمک گوش‌هایتان پیدا کنید. به گوش‌تان اعتماد کنید. آن‌ها اشتباه نمی‌کنند 🙂
برای انجام کار، بایستی هنگام اجرای یک قطعه، در مکان‌ها و نقاط مختلف اتاق ضبط قدم بزنید و هر نقطه که صدا بهتر از سایر نقاط بود را به عنوان مکان قرارگیری میکروفن، انتخاب نمائید. این نکته را به خاطر بسپارید که نقطه ایده‌آل، برای هر ساز متفاوت است. بنابراین اگر بتوانید با گوش‌هایتان آن را پیدا کنید، می‌توانید خیلی راحت میکروفن را در آن نقطه قرار دهید و طبیعتا صدای ایده‌آلی را نیز ضبط کنید.
یکی از بهترین افرادی که می‌توانند شما را برای رسیدن به یک صدای منحصر به فرد راهنمایی کنند، خود نوازنده‌ها هستند. برای دانستن نظر آن‌ها در مورد صدای میکروفن، ابتدا یک قطعه را به صورت آزمایشی ضبط کنید و از نوازنده بخواهید با گوش کردن به آن، پیشنهادات‌اش برای رسیدن به صدایی بهتر را به شما ارائه دهد. اگر آن‌ها از لغاتی مانند “خشن” ، “پرحجم” و امثالهم استفاده کردند، این به معنای نزدیکی بیش از حد میکروفن به ساز است.
بدیهی است که در این شرایط، باید این فاصله را افزایش دهید. در مقابل، اگر از لغاتی مانند “ضعیف” ، “لاغر” ، “پرنویز” و مانند این‌ها برای توصیف صدا استفاده کردند، باید فاصله میکروفن تا منبع صوتی را کاهش دهید.
اگر از تکنیک‌های میکروفن‌گذاری دوگانه استفاده کردید، بهتر است سراغ ورکستیشن بروید و تمام کارها را در میکس انجام دهید. اول از همه، باید صدای ۲ میکروفن را بالانس کنید. حالا با افزایش یا کاهش ولوم، تغییر Pan ، استفاده از افکت‌هایی مانند Delay ، Reverb و… می‌توانید به صدایی ناب و منحصر به فرد دست یابید.
