مفاهیم اولیه تئوری موسیقی؛ نتها، فواصل، گامها و آکوردها
بعضی افراد بر این باورند که موسیقی، هنر بسیار پیچیدهای است در حالی که واقعا اینطور نیست. به طور کلی، داشتن دانش فنی در مورد نحوه کار موسیقی و قوانین آن میتواند به شما در تولید اثری خلاقانه و باکیفیت کمک شایانی کند. علاوه بر این، اگر با تئوری موسیقی آشنایی نسبی داشته باشید، میتوانید پروژههای صوتی را به شکل حرفهایتری ویرایش نمائید.
در این مطلب کوتاه، مفاهیم اولیه تئوری موسیقی یعنی نتها، فواصل، گامها و آکوردها را بهاختصار توضیح دادهایم. همچنین سعی کردیم این مفاهیم را بهحدی ساده توضیح دهیم که همه بهسادگی بتوانند آن را درک کنند. پس با ما همراه باشید…
نتها
نتها را میتوان مواد و متریال خام موسیقی در نظر گرفت. به عبارت دیگر، همه چیز مثل آکورد، ملودی و… توسط نتها به وجود میآیند.
هر نت دارای ‘کشش’ و زیروبمی’ خاص خود است. اگر بخواهیم تئوری موسیقی را روی ساز پیانو برای شما توضیح دهیم، میتوانیم اینگونه بگوئیم که کشش در واقع میزان زمان نگهداری انگشتان روی یک کلاویه است. یعنی هر چقدر انگشتانتان را مدت بیشتری روی یک کلاویه نگه دارید، آن نت کشش بیشتری دارد. زیروبمی هم به مکان قرارگیری کلاویه بستگی دارد. در ادامه، بیشتر در مورد این مفهوم صحبت میکنیم.
در موسیقی غربی، هر اکتاو شامل ۱۲ نت موسیقی است که در زیر، آنها را بهترتیب نگاشتهایم:
A, A#, B, C, C#, D, D#, E, F, F#, G و G#
توجه داشته باشید نتهایی که کنارشان علامت # قرار گرفته، همان کلاویههای مشکی و نتهایی که هیچ علامتی ندارند، همان کلاویههای سفید پیانو هستند.
نکته مهمی که باید مد نظر قرار دهید این است که برای اشاره به یک کلاویه مشکی میتوانیم به جای # از b یا همان flat نیز استفاده کنیم. برای نمونه، به نتهای زیر توجه کنید:
Bb, Db, Eb, Gb و Ab
حالا اینکه چه زمانی باید از # استفاده کنیم و چه زمانی از b ، کاملا به گام مورد نظر ما و سرکلید قطعه بستگی دارد.
فواصل
در پیانو، ‘فاصله’ بین ۲ کلید کنار هم، دقیقا ۱ نیمپرده است. بنابراین به فاصله بین ۲ نت، Interval یا همان فاصله گفته میشود. از طرفی، هر یک از این فواصل با توجه به اندازهشان، نام بهخصوصی دارند. برای مثال، فاصله ۱ نیمپرده، ‘دوم کاسته’ نامیده میشود. یا مثلا فاصله ۷ نیمپرده، ‘پنجم درست’ نام دارد.
در شکل زیر میتوانید نام تمام فواصل در یک اکتاو را ببینید. همچنین این فواصل میتوانند ملودیک یا هارمونیک باشند. فواصل ملودیک در واقع به فاصله بین نتهای متوالی و پشت سر هم گفته میشود و فواصل هارمونیک به فاصله بین نتهای آکورد. اگر ۲ نت، زیروبمی یکسانی داشته باشند – مثلا F یا E# – همصدا یا Unision نامیده میشوند.
گامها
هر گام از تعدادی نت تشکیل شده. در واقع فاصله بین نتها باعث متمایز شدن گامها نسبت به یکدیگر میشود. این فواصل، وابستگی زیادی به نوع گام دارند. اولین گامی که هنرجویان موسیقی با آن آشنا میشوند، گام ماژور است. فاصله بین نتهای یک گام ماژور به شکل زیر است:
نیمپرده – تمامپرده – تمامپرده – تمامپرده – نیمپرده – تمامپرده – تمامپرده
همانطور که اشاره کردیم، نیمپرده کوچکترین فاصله در موسیقی است و تمامپرده از ۲ نیمپرده تشکیل میشود. یکی از نکات جالب این است که گام دو ماژور هیچ کلید مشکی ندارد و میتوان گفت از تمام کلیدهای سفید روی پیانو تشکیل شده 🙂 اما در عین حال، بعضی از گامهای ماژور علاوه بر کلیدهای سفید، کلید مشکی هم دارند. برای مثال، در گام سل ماژور، نت فا، دیز یا همان # دارد یا مثلا در گام فا ماژور، نت سی، بمل یا همان b دارد.
گام دیگری که بسیار معروف است، مینور نام دارد. الگوی فاصله بین نتهای این گام به صورت زیر است:
تمامپرده – تمامپرده – نیمپرده – تمامپرده – تمامپرده – نیمپرده – تمامپرده
آکوردها
آکورد در لغت بهمعنای نواختن همزمان ۲ یا چند است اما در تئوری موسیقی، مقصود ما از آکورد، نواختن همزمان ۳ نت یا همان آکوردهای سهگانه است. در موسیقی غربی، آکورد به صورت نتهای یکدرمیان اجرا میشود؛ یعنی بعضی نتها اجرا میشوند و بعضی دیگر اجرا نمیشوند.
تصویر بالا آکورد دو ماژور را نشان میدهد. به طور کلی میتوانیم آکوردها را به ۳ دسته ماژور، مینور و کاسته یا همان Diminished تقسیم کنیم. آکوردهای ماژور از ۴+۳ نیمپرده، آکوردهای مینور از ۳+۴ نیمپرده و در نهایت آکوردهای Diminished از ۳+۳ نیمپرده تشکیل شدهاند. به بیان ساده، در آکوردهای ماژور، فاصله اولین نت تا نت دوم ۴ نیمپرده و فاصله نت دوم تا نت سوم ۳ نیمپرده است. در آکوردهای مینور، فاصله اولین نت تا نت دوم ۳ نیمپرده و فاصله نت دوم تا نت سوم ۴ نیمپرده است. همچنین در آکوردهای Diminished فاصله نت اول تا نت دوم ۳ نیمپرده و فاصله نت دوم تا نت سوم هم ۳ نیمپرده است.
سلام یک چیزی هم من اضافه میکنم:
برای ساخت کورد هایی با رنگ و روی بیشتر و احساسات ( از این کورد ها بیشتر در سبک Jazz استفاده میشه) میتونین از کورد های seventh هم استفاده بکنین. برای ساخت کورد های seventh باید به triad یک نوت اضافه بکنین که از روت فاصلش seventh interval باشه اگه اینتروال seventh رو ماینور یا میجور بکنین کورد اسمش فرق میکنه (کلا چند نمونه seventh chrod وجود داره که در اینترنت میتونین در موردش تحقیق بکنین)