Precision Bass و Jazz Bass: تفاوت در چیست؟

دنیای گیتارهای بیس زیر سلطه ی بیس های Precision و Jazz از کمپانی فندر است. وقتی به فروشگاه های موسیقی مراجعه کنید متوجه حضور پر رنگ این مدل ها خواهید شد.تعداد سازهایی که شکل بدنه، ترکیب پیکاپ، شکل هداستاک یا دیگر المان های طراحی شان را از یکی از این دو مدل وام گرفته اند قابل شمارش نیست. در این مقاله به بررسی توسعه ی ویژگی های منحصر به فرد Precision Bass و Jazz Bass خواهیم پرداخت و به شما خواهیم گفت کدام یک برای چه کاری مناسب تر هستند. امیدواریم با خواندن این مطلب متوجه شوید کدام یک از این دو برای شما مناسب هستند.

Precision Bass

وقتی فندر در سال 1951 اولین گیتار بیس الکتریک را روانه ی بازار کرد، انقلابی در صنعت موسیقی اتفاق افتاد. تا قبل از آن، اگر شما یک بیسیست بودید باید از دابل بیس های آپرایت که سازهایی بزرگ و نه چندان زیبا بودند استفاده می کردید؛ بالا بردن صدای این ساز روی استیج به شکلی که بتواند در کنار گیتارهای الکتریک شنیده شود سخت بود، همچنین این ساز پاسخگوی نیاز افراد فعال در عرصه ی موسقی راک اند رول که به صداهای بلند در اجراهایشان نیاز داشتند نبود.

گیتار بیسی با حمل آسان

پرسیژن سازی بود که یک نوازنده ی بیس می تواند آن را روی دوش بگذارد و به راحتی آن را با خود حمل کند، حتی در ساعات شلوغی متروها. با توسعه ی امپلی فایرهای بیس قدرتمندتر توسط کمپانی هایی مانند Fender و Ampeg، تمام کاری که یک نوازنده ی بیس باید انجام می داد کوک کردن ساز و وصل کردن آن به امپلی فایر بود. همچنین برخلاف بیس های آپرایت، پرسیژن دارای فرت بود، پس دیگر معضل اینتونیشن و تفکیک نت ها وجود نداشت – به همین خاطر است که فندر نام این بیس را پرسیژن (به معنای دقت) گذاشت. بیراه نیست اگر بگوییم Precision Bass المان اصلی موسیقی الکتریک مدرن بود. برای اثبات این مدعا تنها کافیست بدانید که در جلسات استودیویی دهه ی 1970، روی صفحات پارتیتورها بجای کلمه ی بیس از کلمه ی Fender استفاده میشد که منظور از آن بیس پرسیژن بود. اگرچه در سال 1960 مدل Jazz Bass هم توسط فنر عرضه شد، اما این صدای پرسیژن بود که بسیاری از موزیسین ها خواهانش بودند – صدای پرحجم و پانچی با هارمونیک های اصلی قدرتمند. این صدا محصول طراحی ساده ی ساز و پیکاپ اسپلیت کویل آن بود. با وجود تنها یک کنترل تُن و ولوم برای شکل دادن صدا، تغییر زیادی نمیشد روی صدای ساز انجام داد. Precision Bass تُن قابل اطمینان و خوش صدایی را ارائه داد که در میکس ها به خوبی می نشست و تقریبا در هر نوع استایلی از موسیقی قابل استفاده بود.

طراحی Precision Bass از دهه ی 1950 تا به امروز دستخوش تغییراتی شده است، اما با توجه به این که فندر در آن سال ها یک دسته بندی جدید در سازها ایجاد کرده بود، حیرت انگیز است که همان بار اول چقدر طراحی محصول به حالت ایده آل نزدیک بوده است. فندر طول اسکیل 34 اینچی و نِک/فینگر بُرد یک تکه از چوب میپل را برای این ساز در نظر گرفت که با چهار پیچ به بدنه متصل میشد. حتی کمپانی های تولید کننده ی سیم گیتار باید سیم های جدیدی را برای این ساز تولید می کردند. در سال 1954 بادی بزرگ پرسیژن که دارای طراحی double-cutaway بود، با طراحی محلی برای قرارگیری ساعد نوازنده و انحنایی در پشت بدنه (که موجب راحت تر شدن نگه داشتن ساز شده است) تقویت شد؛ این زبان طراحی شبیه به گیتارهای استراتوکستر بود که یک سال قبل معرفی شده بودند. در سال 1957 پیکاپ سینگل کویل پرسیژن به طراحی آشنای اسپلیت کویل تغییر کرد و تا امروز هم از همین پیکاپ ها استفاده می شود. این پیکاپ جدید نه تنها صدای بهتری داشت، بلکه نویزهای اضافه را نیز حذف می کرد! همچنین یک پیک گارد یک تکه ی جدید هم به پرسیژن اضافه شد که قطعات الکترونیکی روی آن قرار می گرفتند. هداستاک با استایل تلکستر برای این ساز تغییر پیدا کرد، انهنای بیشتری به آن داده شده و بیشتر به هداستاک گیتارهای استراتوکستر نزدیک شد. با انجام این تغییرات، پرسیژن بیسی که امروزه می شناسیم ساخته شد.

پای ثابت جلسات استودیویی

فندر پرسیژن در بسیاری از موفق ترین قطعاتی که تابحال ساخته شده حضور دارد. دهه ی 1960 دهه ی پرباری برای این ساز بود و بیسیست های استودیویی مطرحی مانند Carol Kaye، که در موزیک های معروفی مانند California Girls و Good Vibrations از گروه Beach Boys ساز زده است، از پرسیژن استفاده کردند. اسطوره ی گیتار بیس یعنی ames Jamerson هم از بیس های پرسیژن استفاده می کرد که صدای آن را می توان در قطعات معروفی مانند My Girl از The Temptations و قطعه ی What’s Going On از Marvin Gaye شنید. وقتی Bob Babbit برای اولین بار با مدل 61 Jazz Bass در یک جلسه ی استودیویی حاضر شد، مدیریت استودیو به او توصیه کرد که از پرسیژن استفاده کند و او هم همین کار را کرد و تا آخر دوران فعالیت هنری اش هم با پرسیژن بیس ادامه داد. با شروع دهه ی 1970، محصول دیگری از فندر با نام Jazz Bass که تنوع صوتی و حس فوق العاده ای داشت معرفی شد که نه برای رقابت با پرسیژن، بلکه برای تکمیل کردن پرتفولیوی فندر ساخته شده بود. Precision و Jazz Bass در کنار هم موفق شدند در دهه های آتی دنیای گیتارهای بیس را تحت سلطه ی خود درآورند.

Jazz Bass

در سال 1960 وقتی فندر از بیس Deluxe Model رونمایی کرد، این گیتار بیس عضوی از خانواده ی گیتارهای Jazzmaster بود که به تازگی معرفی شده بودند. با این وجود این گیتار بیس خیلی زود نامش به Jazz Bass تغییر پیدا کرد، چرا که فندر حس میکرد این ساز با نِک باریک تر و انعطاف تُنال بیشتری که نسبت به پرسیژن داشت نظر بیسیست های سبک جز را به خود جلب خواهد کرد… و واقعا هم همینطور شد – البته بسیست های سبک های راک، فانک و فیوژن مانند هم طرفدار این مدل شدند؛ افرادی مانند John Paul Jones از گروه لدزپلین، Larry Graham از گروه Sly and the Family Stone و Jaco Pastorius از گروه Weather Report جزو این دسته از بیسیست ها بودند. جالب است بدانید Jaco Pastorius فرت های سازش را برداشت و دسته ی جدیدی برای این ساز به وجود آورد: fretless Jazz Bass. این موزیسین ها همانطور که خودشان مانند موزیک هایشان متفاوت بودند به واسطه ی نِک باریک و سریع و طیف تُنال گسترده ای که دو پیکاپ سینگل کویل Jazz Bass فراهم می کرد، جذب این ساز شدند.

در حالی که Precision Bass تنها یک پیکاپ داشت، Jazz Bassدارای دو پیکاپ بود که نوازنده می توانست تُن این پیکاپ ها را به وسیله ی کنترل های ولوم آن ها با یکدیگر ترکیب کند. در حالتی که ولوم هر دو پیکاپ روی حالت ماکسیمم و کنترل تُن آن کاملا باز باشد، Jazz Bass سیگنال واید-رنج و عاری از نویزی را تولید می کند که نسبت به پرسیژن پیچیده تر است؛ تُنی که فرکانس های پایین برجسته، فرکانس های بالای پرخاشگرانه ی آن با کمی کاهش برجستگی در میدرنج همراه است. این صداست که نوازندگان سبک فانک از آن بهره بردند و توانستند تکنیک های جدیدی را در دهه ی 1970 پدید آورند. یکی از المان های کلیدی این تُن بیس الکتریک، سیم های roundwound بود. سیم های roundwound که در دهه ی 1960 معرفی شدند، نسبت به سیم های flatwound صدای روشن تری داشتند و به انتخاب اول بیسیست هایی مانند John Entwistle از گروه The Who و and Chris Squire از گروه Yes تبدیل شدند. Jaco Pastorius هم که روی گیتار بیس بدون فرت Jazz Bass با تکنیک فینگر استایل اجرا می کرد هم همین سیم ها را انتخب کرده بود. صدای روشن سیم های roundwound پایه و اساس صدای منحصر به فردی که با نام “Jaco sound” شناخته می شود را شکل داد، البته نکته ی دیگری که در این صدای منحصر به فرد نهفته بود این است که Jaco Pastorius تنها از بریج پیکاپ استفاده می کرد و معمولا نزدیک پیکاپ، جایی که سیم ها بیشترین کشش را دارند، به سیم ها ضربه میزد تا بتواند سرعت بالایی در اجرایش داشته باشد. Pastorius که تجربه ی استفاده از بیس های آپرایت را نیز داشت، تکنیک های دابل بیس مانند اسلایدها، هارمونیک های مصنوعی و استفاده از سیم های باز را به گیتار بیس بدون فرت Fender Jazz Bass منتقل کرد.

پرسیژن یا جز: صدا

اگرچه Jazz Bass تنوع تُنال بیشتری دارد، اما صدای پیچیده تر آن یک نکته ی منفی دارد: صدای این بیس را در مقایسه با Precision Bass سخت تر می توان به خوبی در میکس نشاند. همچنین اگر ولوم هر دو پیکاپ روی حالت ماکسیمم قرار نداشته باشند، در سیگنال نویز اضافه (hum) ایجاد خواهد شد، مگر این که ساز شما دارای پیکاپ های هامباکر با سایز سینگل کویل باشد، مانند پیکاپ های Noiseless که فندر تولید می کند. شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که آیا می توان کاری کرد که Jazz Bass مانند پرسیژن صدا بدهد؟ پاسخ این است که اگر تنها از پیکاپ نِک استفاده کنید و کمی هم از اکولایزر و کامپرسر کمک بگیرید تا حدودی می توانید به صدای پرسیژن نزدیک شوید. برعکس، بسیار سخت بتوان کاری کرد که یک بیس پرسیژن دقیقا مانند یک جز بیس صدا بدهد. به همین حاطر است که بسیاری از بیسیست ها هردوی این سازها را دارند.

استایل بدنه: تناسب و راحتی

اگرچه هردوی این سازها شکل بدنه ی تقریبا مشابهی دارند، اما یکی از تفاوت های اصلی آن ها انحرافی است که در بدنه ی Jazz Bass وجود دارد. این انحراف حجم سمت چپ بدنه را به سمت نِک حرکت داده است به شکلی که با زاویه ای که در آن بیشتر بیسیست ها در حالت ایستاده سازشان را بدست می گیرند هم تراز باشد. وقتی بیسیست ها به حالت نشسته ساز می زنند، بیشتر نوازندگان راست دست گیتار را روی ران پای راستشان قرار می دهند و این طراحی در چنین حالتی انحنای پشت بدنه را به سمت بدن نوازنده حرکت می دهد، درست همانجایی که باید باشد. نکته ضعفی این نوع طراحی این است که باعث می شود نِک Jazz Bass نسبت به بدنه ی آن سنگین تر باشد؛ همچنین نِک Jazz Bass نسبت به پرسیژن (که انحنای متقارن تری در بدنه دارد) نیز سنگین تر است. نوازندگانی که از پرسیژن استفاده می کنند چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده حس می کنند که وزن سازشان به شکل متناسبی پخش می شود.

نِک: باریک و پهن

اختلاف بازر دیگری که بین Jazz Bass و Precision وجود دارد شکل نِک آن هاست. نات روی نِک Jazz Bass عرض 1.5 اینچی دارد، در حالی که عرض نات پرسیژن 1.625 اینچ است. این اختلاف اندازه تفاوت زیادی در حس ساز زدن ایجاد می کند، مخصوصا وقتی نوازنده بخواهد نت های پایین تر را اجرا کند. در فرت دوازدهم نِک هر دوی آن ها عرض یکسانی دارد، پس نِک Jazz Bas کاهش ضخامت بیشتری پیدا می کند. برخی بیسیست ها این ویژگی را می پسندند و برخی دیگر نه. طرفداران Jazz Bass عاشق این ویژگی هستند که فاصله ی کوتاه تر بین سیم ها در رجیسترهای پایین، سرعت و چالاکی بیشتری به آن ها می دهد، چرا که به عنوان مثال برای دسترسی به یک نت پایین سُل لازم نیست زیاد به انگشتانشان کش بدهند. این ویژگی باعث می شود Jazz Bass برای نوازندگانی که دست های کوچک تری دارند مناسب تر باشد. نوازندگان پرسیزن تغییر کم عرض نِک ساز از رجیسترهای پایین تا بالا را ترجیح می دهند. نِک Jazz Bass همچنین نسبت به پرسیژن گردتر است. پروفایل تخت تر نِک پرسیژن معمولا توسط نوازندگانی که برای انگشت گذاری روی فرت ها به انگشت شست شان در پشت نِک فشار می آورند ترجیح داده می شود، در حالی که پروفایل گردتر نِک Jazz Bass برای تکنیک های thumb-over مناسب تر است. با در نظر داشتن تمامی این موارد، شاید این سوال پیش بیاید که: از آنجایی که هر دوی این سازها دارای نِک bolt-on هستند (یعنی نِک به وسیله ی پیچ به بدنه متصل می شود) چه چیزی مانع می شود که نِک Jazz را روی پرسیژن (یا برعکس) قرار ندهیم؟ پاسخ: هیچ چیز. حتی خود فندر هم گاها در مدل های special-edition این کار را انجام می دهد.

کدام برای شما مناسب تر است؟

جز یا پرسیژن – کدام یک برای کدام استایل های موسیقی مناسب تر هستند؟ هیچ قانون واضح و محکمی برای آن وجود ندارد. واضح است که از هر دوی این سازها می توان در ژانرهای مختلفی استفاده کرد. اگر تمایل به استایل های جز، فیوژن، پراگرسیو متال یا دیگر استایل هایی که دارای پاساژهای سریعی هستند دارید، احتمالا Jazz Bassبرای شما مناسب تر خواهد بود. فاندامنتال های و تُن تفکیک شده ای که پرسیژن ارائه می دهد آن را برای استایل هایی مانند کلاسیک راک، کانتری، پانک، سِرف و گرانج ایده آل می سازد. همچنین پیشنهاد می کنیم ببینید بیسیست های مورد علاقه تان از چه سازی استفاده می کنند.

گیتار بیس آرزوهای شما

وقتی بین Precision و Jazz انتخاب کردید، گزینه های دیگری را هم باید مدنظرتان قرار دهید. یک فینگربُرد بدون فرت بُعد دیگری به صدای شما اضافه خواهد کر، همان طوری که یک سیم پایین سی این کار را خواهد کرد. حتی نوع چوبی که برای فینگر بُرد استفاده شده هم روی صدا تاثیرگذار خواهد بود. سازی که قطعات الکترونیکی آن-بورد اکتیو داشته باشد قابلیت بیشتری برای شکل دادن تُن را در اختیار شما قرار خواهد داد. امروزه گزینه های بسیار زیادی پیش روی نوازندگان بیس وجود دارد و ممکن است موجب سررگمی شما شود. کارشناسان فروش تهران ملودی همواره آماده ی راهنمایی و پاسخ به سوالات شما هستند.