بررسی نرم افزار آهنگسازی Bitwig Studio 3

تقریبا 5 سال از عرضه ی اولین ورژن نرم افزار Bitwig Studio می گذرد و این نرم افزار هنوز نسبتا نرم افزاری تازه وارد به حساب می آید.
البته Bitwig Studio در این مدت پیشرفت های زیادی کرده و از شباهت هایش به نرم افزار Ableton Live کم شده است – هر دوی این نرم افزارها توسعه دهندگان مشابهی دارند و به همین دلیل بخش هایی از رابط کاربری هر دو نرم افزار شباهت زیادی به هم دارد. در نسخه های اخیر ویژگی هایی به نرم افزار اضافه شده که باعث شده بسیاری Bitwig را به عنوان یکی از خلاقانه ترین نرم افزارهای آهنگسازی حال حاضر معرفی کنند.

یکی از مهمترین ویژگی های اضافه شده به نرم افزار، سیستم ماژولیشن منعطفی است که در دومین نسخه ی نرم افزار معرفی شد. این سیستم اجازه می دهد هر پلاگینی، چه پلاگین های خود نرم افزار چه پلاگین های شخص ثالث، تعداد نامحدودی ماژولاتور اضافه داشته باشند؛ این ماژولاتورها طیف وسیعی از LFOها، envelope generator ها، رندومایزرها، ابزارهای پرفورمنس و بسیاری موارد دیگر را شامل می شوند. استفاده از این سیستم ساده می باشد اما قدرت آن بسیار زیاد است؛ مخصوصا از زمانی که این سیستم با دستگاه های MIDI و ورودی/خروجی CV در نرم افزار هم سازگار شده به کاربر اجازه می دهد طیف گسترده ای از ابزارهای ماژولیشن را به سخت افزارهای استودیویی اضافه کند. این سیستم ماژولیشن واقعا فوق العاده و تحسین برانگیز است. به جرات می توان گفت که در این زمینه Bitwig توانسته یک سر و گردن بالاتر از رقیبان خود ظاهر شود.

ویژگی های جدید دیگری هم هستند که باعث معروف شدن ابزارهای Bitwig در سال های اخیر شده اند، مانند یک سمپلر قدرتمند و یک سینتی سایزر فوق العاده ی phase distortion. به علاوه، سرعت این آپدیت ها همیشه ثابت و تحسین برانگیز بوده است.

حالا سومین ورژن این نرم افزار منتشر شده است؛ آپدیتی که بیشتر روی تنها یک ویژگی جدید تمرکز دارد، که البته ویژگی بسیار مهمی است. این ویژگی جدید Grid نام دارد، دیوایس جدیدی که یک محیط کاملا ماژولار را به ابزارهای نرم افزار اضافه می کند. دو نوع از این دیوایس وجود دارد، یکی Poly Grid که برای تولید صدای پلی فونیک استفاده می شود و یکی FX Grid که برای ساخت پردازنده های افکت کاربرد دارد. گذشته از هدف های مشخص شده برای دیوایس ها و تنظیمات پیش فرض ورودی/خروجی آن ها، هر دو دیوایس Grid مشابه یکدیگر هستند و یک فضای گرافیکی را به کاربر ارائه می دهند که در آن می شود بیش از 150 ماژول را اضافه و آن ها را با هم ترکیب کرد.

خود ماژول های موجود به 16 دسته تقسیم می شوند؛ از المان های سینتی سایزری ساده گرفته تا دسته ی گسترده ای از ماژولاتورها، همراه با پردازنده های سیگنالی که بر اساس سخت افزارهای ماژولار طراحی شده اند. روی هم رفته ابزارهای زیادی در اختیار شما قرار گرفته است. مجموعه ی مولدهای صدا (oscillator) بسیار قدرتمند است و مولدهای صدای با استایل آنالوگ sine، square، saw و triangle همراه با یک مولد صدای تخصصی phase modulation، دیوایس Swarm و یک ماژول سمپلر از دیگر امکاناتی هستند که در این بخش قرار گرفته است. حتی مولد صداهای ساده هم آپشن های ماژولیشن گسترده ای دارند و ابزارهای خلاقانه ای هم برای تنظیم پارامترهای مختلف آن ها فراهم شده است.

در بخش فیلترها هم با تنوع خوبی روبرو هستیم؛ فیلترهای Low Pass با استایل Sallen-Key و Ladder، یک فیلتر متغیر، یک فیلتر all-pass و دیوایس های ساده ی high-pass و low-pass در این بخش وجود دارند. این فیلترها هم برای صداهای دیجیتال و هم برای تولید صداهای آنالوگ مناسب هستند.

در طرف دیگر افکت هایی که نرم افزار برای کاربران تدارک دیده در حال حاضر با کمبودهایی مواجه است. برای مثال در نرم افزار چندین دیلی وجود دارد اما هیچ افکت ریوربی تدارک دیده نشده، یا مثلا چند مدل فوق العاده ی دیستورشن وجود دارد اما هیچ لیمیتر، کامپرسر و اکولایزری دیده نمی شود. البته بسیاری از این کمبودها را می شود با patch کردن خلاقانه ی المان های موجود برطرف کرد اما اگر این افکت ها وجود داشتند قطعا کاربر سریع تر می توانست عملیات مورد نیازش را انجام دهد. به طور خلاصه باید بگوییم قسمت Grid در بخش سینتی سایز و طراحی صدا بسیار کامل تر و کاربردی تر از بخش افکت ها می باشد.

یکی از بخش هایی که دیوایس Grid در آن فوق العاده عمل کرده، مجموعه ی ورودی و خروجی ها و آپشن های کنترل و sequencing است. به طور طبیعی با استفاده از تایم لاین Bitwig می توانید المان های مختلف Grid و حتی دیگر اینسترومنت هایی که در نرم افزار وجود دارد را sequence و automate کنید. همچنین مجموعه ی گسترده ای از ابزارهای
pitch، gate، trigger و step-sequencing درون دیوایس Grid قرار گرفته است. با اضافه کردن تقسیم کننده های کلاک، روترهای ترانسپورت، کوانتایز کننده های pitch و دیگر ابزارها می توانید کارهای بسیار خلاقانه ای انجام دهید. ماژول هایی برای انتقال صدا و سیگنال های CV به داخل و خارج از Bitwig هم وجود دارد که به شما اجازه می دهد صداهایی که خلق کرده اید را به راحتی با ستاپ استودیو یا تجهیزات ماژولاری که در اختیار دارید همراه کنید. در آخر بد نیست اشاره کنیم که تمام المان های Grid با سیستم های ماژولیشن و میدی کنترلر Bitwig (که از قبل وجود داشته اند) سازگار هستند.

دیوایس Grid به خودی خود یک ابزار انقلابی به حساب نمی آید؛ کانسپت یک دیوایس مستقل و همه کاره در پلاگین Reaktor از Native Instruments، پلاگین Modular از Softube و بسیاری از پلاگین های دیگری که انعطاف ماژولار را به حوزه ی سینتی سایزرهای نرم افزاری وارد کرده اند دیده می شود. چیزی که ورژن Bitwig را نسبت به دیگران متمایز می کند، طراحی user-friendly و ساده ی آن است.
با باز کردن یک دیوایس Poly Grid، به صورت پیش فرض یک ستاپ patch شده ی ساده ی oscillator/envelope در دسترس کاربر قرار می گیرد. اگرچه چنین چیزی شاید خیلی نکته ی بزرگی به نظر نرسد، اما داشتن یک ستاپ پیش فرض باعث می شود سریع تر به صداهایی که می خواهید برسید و این خیلی بهتر است تا این که با یک فضای خالی و عاری از ستاپ مشخصی مواجه شوید؛ همین موضوع باعث می شود Grid نسبت به دیگر رقیبانش کمتر پیچیده به نظر برسد. همچنین المان های کوچک دیگری هم وجود دارد که باعث بهتر شدن تجربه ی کاربر از Grid می شود؛ المان هایی مانند سیستم ‘Pre-Cords’ که به صورت اتوماتیک پَچ های مشترک را به هم متصل می کند؛ یا وجود آنالیزرهای طیفی در پنل inspector هر کدام از دیوایس ها که نمایشی بصری از تمام سیگنال های ورودی و خروجی را ارائه می دهد. همچنین دیاگرام های pop-out برای تمام ماژول ها هم وجود دارد که توضیح کوتاهی از کاربرد هر کدام از ماژول ها به همراه ورودی ها و خروجی های موجود برای ماژول را به شما نمایش می دهد.

یکی دیگر از ویژگی های کاربردی دیوایس Grid نحوه ای است که به کاربر اجازه می دهد ماژول ها را با هم تعویض کند و در عین حال patch های موجود هم حفظ شود؛ یعنی مثلا شما می توانید یک فیلتر را با فیلتری دیگر تعویض کنید و تمام کانکشن های audio و ماژولیشن دست نخورده باقی بمانند. این ویژگی باعث می شود امتحان کردن المان های مختلف آسان تر شود، بدون این که کاربر از این که بخواهد دوباره تمام مسیر سیگنال را از نو بسازد واهمه داشته باشد.

به طور کلی دیوایس Grid فضایی را فراهم کرده که کاربر آزادانه بتواند هر چیزی را امتحان کند. مسیر سیگنال به شکلی تنظیم شده که شما بتوانید هر خروجی را به هر ورودی که بخواهید متصل کنید، بدون این که لازم باشد نگران بهم خوردن چیزی باشید؛ البته این به آن معنا نیست که هر نوع تنظیمی که برای ورودی ها و خروجی ها انجام دهید حتما جواب خواهد داد، اما برخلاف کار کردن با سخت افزارهای ماژولار، می توانید مطمئن باشید که هیچ اتفاق اشتباهی نمی افتد و نتایج جذابی از کار با Grid خواهید گرفت. سیگنال ها 400% اُورسمپل (oversample) شده اند و تمام آن ها استریو هستند. البته با این تفاسیر باید بگوییم Grid فشار زیادی روی CPU وارد نمی کند و برخلاف دیگر سینتی سایزرهای ماژولاری که شرکت های دیگر تولید می کنند شما می توانید بدون هیچ مشکلی تنظیمات پیچیده ای روی Grid انجام دهید.
در ویدیوها و محتوای تبلیغاتی این نرم افزار، Bitwig توضیح می دهد هدفش این است که “تکنولوژی به کار رفته در Grid را نامرئی کند تا کاربر تمام تمرکزش را تنها روی خلق صداها بگذارد.” باید اعتراف کنیم Bitwig موفق شده این امر را به خوبی محقق کند. نکته ی تحسین برانگیزی که اتفاق افتاده این است که Bitwig یک وسیله ی پیچیده را به شکلی ساده کرده که کاربر از استفاده ی آن لذت ببرد. یادگیری کار با این سیستم ماژولار هم فوق العاده است؛ افراد مبتدی می توانند از Grid برای ساخت سینتی سایزرهای ساده استفاده کنند و درک خود را از سینتی سایز و طراحی صدا افزایش دهند. کاربران حرفه ای در امکانات گسترده ی Grid غرق خواهند شد. اما بین افراد مبتدی و حرفه ای فاصله ی کمی وجود دارد و افراد مبتدی خیلی راحت می توانند با تجربه ی المان های جدید با کاربردهای پیچیده تر این سیستم آشنا شوند.
به عنوان جمع بندی می توانیم بگوییم Bitwig Studio 3 به جز بخش Grid چیز زیادی را به این ورژن اضافه نکرده است. حتی برای کسانی که علاقه ای به طراحی اینسترومنت های خودشان ندارند، Bitwig 3 بیش از 200 پریست را به کاربران ارائه می دهد و حتی در صورت استفاده ی سطحی از نرم افزار هم صداهای جذاب جدیدی در اختیار شما قرار دارد. البته همانطور که پیش تر اشاره کردیم بخش هایی از Grid جا برای بهتر شدن دارد. فعلا می توان گفت که Bitwig 3 با رونمایی از Grid قدم اولش را محکم برداشته است.