اِستم مسترینگ چیست؟

شاید اخیرا با عبارت stem mastering مواجه شده باشید. در این مقاله سعی می کنیم دقیقا به شما بگوییم این عبارت به چه چیزی اشاره دارد، چه نقاط قوت و ضعفی دارد و چه زمانی راه بهتری نسبت به روش های رایج مسترینگ به شمار می آید.

در دوران پیش از دیجیتال، مسترینگ در حقیقت به عمل انتقال یک کار ضبط شده از نوار آنالوگ به یک دیسک مستر گفته میشد. در ابتدا مهندسانی که این کار را انجام می دادند مسئول اعمال اکولایزر در پروسه ی انتقال بودند تا مطمئن شوند زمانی که قطعه به صفحات گرامافون منتقل می شود بهترین کیفیت ممکن را داشته باشد. در نهایت، انجمن صنعت ضبط آمریکا منحنی اکولایزری RIAA را توسعه داد که تلاشی در جهت استاندارد سازی پاسخگویی فرکانسی سیستم های پخش بود. به عنوان مثال اگر در طول ضبط فرکانس های پایین کاهش و فرکانس های بالا افزایش داده شده بودند، در طول پلی بک، منحنی اکولایزری برعکس میشد و فرکانس های بیس را افزایش و فرکانس های بالا را کاهش می داد. مزیت استفاده از این استاندارد این بود که امکان ایجاد زمان پلی بک بیشتری روی صفحات گرامافون فراهم میشد (چون groove های بیشتری را میشد روی سطح صفحه ی گرامافون حک کرد) و همچنین فشار روی سوزن گرامافون کمتر میشد.
این پروسه را توضیح دادیم تا به شما نشان دهیم چطور مهندسان مسترینگ تمام کارهای لازم برای بهینه کردن کیفیت پخش کارها و تجربه ی شنیداری مخاطبان را در آن زمان انجام می دادند. با فاصله گرفتن مردم از صفحات گرامافون و ورود به عرصه ی دیجیتال، این پروسه هم متحول شد. امروزه ما نویزهای کمتر، هدروم بیشتر و ابزارهای متنوع تری را در اختیار داریم تا بتوانیم کیفیت ضبط ها را بهتر کنیم.
مسترینگ هم یک علم است و هم یک هنر که از چندین المان تشکیل شده است. پردازش سیگنال مانند استفاده از اکولایزر و کامپرسر برای تغییر کیفیت صوتی تنها بخش کوچکی از این پروسه هستند. در این مقاله به نکات مبهم استم مسترینگ هم اشاره خواهیم کرد و دقیقا به شما توضیح خواهیم داد که استم مسترینگ چیست و بهترین روش برای انجام آن چیست.

Stem Mastering چیست؟

بجای فرستادن یک اکسپورت استریو به مهندس مسترینگ، صاحب اثر می تواند اِستم ها (یعنی تک به تک لاین های صوتی پروژه) را در اختیار مهندس مسترینگ قرار دهد. معمولا استم هایی که در اختیار مهندس مسترینگ قرار می گیرد سازها و وکال ها هستند؛ اما ممکن است کسی بخواهد این المان ها را از هم تفکیک کند و تمام پارت های درامز، المان های بیس، لید وکال ها، بک وکال ها و…را در اختیار مهندس مسترینگ قرار دهد. با توجه به این که در این شرایط مهندس مسترینگ می تواند تغییرات قابل توجهی را در بالانس بین سازها و اثر متقابل المان های مختلف میکس انجام دهد، شاید سوالاتی در ذهن شما به وجود بیاید…

آیا این کار همان میکس کردن نیست؟

بله. با این سطح از کنترل و با در نظر داشتن این که مهندس میکس نمی تواند مسئولیت میکس نهایی را بپذیرد، می توان اینگونه برداشت کرد که استم مسترینگ همان میکس است. معمولا مهندسان میکس حرفه ای استم های کارشان را در اختیار مهندس مسترینگ نمی گذارند، اما از طرفی هم نمی شود کسانی که نیاز به امتحان کردن کارهای غیر رایج را احساس می کنند و سعی می کنند موزیک هایشان در بهترین حالت ممکن قرار بگیرد را قضاوت کرد.

چرا استم مسترینگ را انتخاب کنیم؟

در مواردی که صاحب اثر (یا مهندس مسترینگ) احساس کند که با تفکیک استم هایی که به مهندس مسترینگ ارائه می شود می تواند کیفیت صوتی کار را بهبود دهد، استم مسترینگ می تواند به عنوان یک گزینه مطرح شود (اگر مهندس مسترینگ مایل به انجام آن باشد). شما باید سعی کنید میکسی که انجام می دهید تا حد ممکن نزدیک به کار نهایی باشد و فکر نکنید که می توانید مشکلات میکس را به مرحله ی مسترینگ موکول کنید؛ حقیقت این است که مهندس مسترینگ نمی تواند یک میکس بد را اصلاح کند.
بالانس level ها، ایجاد حس یک فضا، داینامیک ها و تمام تُنالیته ی کار باید در هنگام اکسپورت کردن استم ها کاملا معین شده باشد. به طور کلی، استم هایی که تحویل مهندس مسترینگ می دهید باید بسیار نزدیک به کار نهایی باشند. با استم مسترینگ شما قرار نیست از مهندس مسترینگ بخواهید مشکلات میکس را برطرف کند، بلکه تنها می خواهید کمی کنترل بیشتری در اختیار او قرار دهید. زمانی که حس می کنید با دادن این امکان به مهندس مسترینگ می توانید وضوح، پانچ و جزئیات کار را بهبود دهید، استم مسترینگ گزینه ی مناسبی خواهد بود.

استم مسترینگ را چگونه انجام دهیم

بر اساس فرکانس

چندین تکنیک برای استم مسترینگ وجود دارد. ابتدا شما باید فرکانس ها را مد نظر قرار دهید؛ به صداها توجه کنید و ببینید اگر صدایی با محدوده ی فرکانسی صدای دیگری تداخل دارد، این تداخل فرکانسی را برطرف کنید. برای برطرف کردن این مشکلات می توانید از کامپرسرهای چند بانده، اکولایزرهای داینامیک، تکنیک mid-side و … استفاده کنید.

بر اساس داینامیک

اگر داینامیک بعضی از صداها بیش از اندازه است با استفاده از کمی کامپرشن می توانید پایداری مناسبی را در آن ها ایجاد کنید. اگر می خواهید پانچ بیشتری به صداها بدهید می توانید از پلاگین های پردازنده ی ترانزینت استفاده کنید.

بر اساس فضا/میدان استریو

گاهی وقت ها متوجه می شوید که حس یک فضای مشترک بین المان های مختلف قطعه وجود ندارد. حتی شاید بعضی صداها به اندازه ی کافی واید نباشند یا تمرکز کافی روی صداهایی که در مرکز استریو قرار گرفته اند وجود نداشته باشد. برای رفع این مشکلات می توانید از پلاگین های گسترش دهنده ی استریو (stereo expander) استفاده کنید و به صداها مقداری ریورب بدهید.

بر اساس حس و رنگ صداها

صداهایی که در یک میکس وجود دارند باید به لحاظ کاراکتر یکدست باشند. مثلا اگر تمام سازها کمی دیستورت شده اند و کاراکتر lo-fi دارند اما وکال کاملا کلین است، شما باید کاری کنید که وکال هم کاراکتر مشابهی با دیگر صداها پیدا کند. اگر شما مهندس مسترینگ هستید و قرار است این کار را در پروسه ی استم مسترینگ انجام دهید، بهتر است پیش از انجام این کار با صاحب اثر مشورت کنید.

جزئیات اضافه:

اگر تصمیم گرفتید که پیش از مسترینگ تمام استم ها را اکسپورت کنید، باید به افکت های بر پایه ی تایم مانند ریورب و دیلی توجه ویژه ای داشته باشید. معمولا این افکت ها همراه با استم مربوطه شان اکسپورت می شوند، پس مثلا اگر می خواهید استم وکال را اکسپورت کنید، تمام ریورب ها و دیلی هایی که به وکال اضافه شده است را هم اکسپورت کنید. در بعضی موارد می توانید یک کانال مجزای aux برای افکت ها داشته باشید که تمام ریورب ها، دیلی ها و… در آن قرار داشته باشند؛ به این صورت می توانید این کانال aux را جداگانه و به صورت یک استم مستقل اکسپورت کنید. همچنین توصیه می شود تمام استم ها را در همان سمپل ریت پروژه و بدون استفاده از dithering اکسپورت کنید.
در آخر باید بگوییم که می توانید افکت های موجود در باس مستر را نگه دارید، اما توجه داشته باشید تاثیری که این افکت ها روی تمام میکس می گذارند ممکن است با تاثیری که روی تک تک صداها دارند متفاوت باشد. همچنین توصیه می شود از اعمال کامپرشن و لیمیتینگ زیاد خودداری کنید چرا که این پردازش ها می توانند استم های شما را فشرده و بی روح کنند.
با انجام مواردی که در این مقاله توضیح داده شد، مهندس مسترینگ از انعطاف صوتی ویژه ای بهره مند می شود که با شیوه های رایج مسترینگ ممکن نیست. بسته به مقیاس و بودجه ی کارهایی که تولید می کنید، استم مسترینگ می تواند کیفیت کلی مسترها را بهبود دهد و این همان چیزیست که بیشترین اهمیت را دارد.