LUFS چیست و چه اهمیتی دارد؟

در صنعت موسیقی یک نوع جنگ بر سر بلندی صدا به راه افتاده که هرکسی می خواهد موزیکش تا حدی که ممکن است بلندتر از بقیه به گوش برسد. این مسئله موجب بروز زیان های زیادی شده، زیان هایی مانند ایجاد دیستورشن، خستگی شنونده و از بین رفتن داینامیک قطعات موسیقی. اما این جنگ بر سر بلندی صدا فقط مربوط به صنعت موسیقی نمی شود. برخی تبلیغات تلویزیونی را می بینیم که صدایشان به شدت بلندتر از فیلم و سریالی ست که قبل از تبلیغ در حال پخش بوده اند… در این حالت شما سریعا به سمت کنترل تلویزیون می روید تا صدا را کم کنید تا موجب آزار کسی نشود، اما بلافاصله با شروع شدن دوباره ی سریال باید ولوم صدا را به حالت قبلی برگردانید.

انجمن پخش رادیویی/تلویزیونی اروپا (با نام اختصاری EBU) همان قدر که ما از این مسئله متنفر هستیم با این جنگ بر سر صداهای بلند مشکل دارد. به همین خاطر آن ها تصمیم گرفتند کاری برای رفع این مشکل انجام دهند. در طول پروسه ی انجام این کار، آن ها به نتایجی رسیدند که موجب شد ما بتوانیم قطعات موسیقی یا یک آلبوم را راحت تر مستر کنیم.

دو راه کلی برای اندازه گیری مقدار بلندی صوت وجود دارد: peak و RMS. “پیک” بیشترین مقدار بلندی صوت را اندازه گیری می کند (حتی اگر زمان وقوع آن بسیار کوتاه و ناچیز باشد) اما RMS “میانگین” مقدار بلندی صدا را اندازه گیری می کند. RMS بیشتر به سیستم شنوایی ما شباهت دارد. برای مثال یک ضربه به snare drum باعث ایجاد یک پیک بسیار بالا می شود اما یک پاور کورد طولانی صدای بلندتری نسبت به درامز خواهد داشت، حتی در حالی که پیک بسیار پایین تری نسبت به درامز داشته باشد (چون صدای پاور کورد، کش دار و طولانی تر از درامز است، مقدار RMS در آن بیشتر می شود؛ گوش انسان هم آن را به عنوان صدای بلندتر تشخیص می دهد). اگر مقدار RMS در هر دوی این صداها برابر باشد، ما به لحاظ بلندی صدا آن ها را هم اندازه تشخیص خواهیم داد.

PEAK و RMS

برای مَچ کردن ولوم ترک های یک آلبوم در پروسه ی مسترینگ، بعضی از افراد تمام ترک ها را بر اساس بیشترین مقدار پیک صداها هماهنگ می کنند. این کار نتیجه ی مناسبی نخواهد داشت چرا که قطعه ای که مقدار ولوم میانگین آن بیشتر باشد نسبت به باقی ترک ها بلندتر شنیده می شود. بعضی افراد دیگر ترک ها را بر اساس مقدار RMS با یکدیگر تنظیم می کنند اما حواسشان به این نیست که پیک صدا بیشتر از ۰ می شود. پس به مقدار پیک هم باید توجه کرد. نهایتا باید گفت بهترین راه برای مَچ کردن بلندی صدای ترک های یک آلبوم این است که به گوشتان اعتماد کنید. یکی از تکنیک ها این است که تمام ترک ها را طوری تنظیم کنید که به بالاترین حد ممکن پیک (یعنی صفر دسی بل) برسند تا شما از هدروم موجود نهایت استفاده را ببرید. سپس ببینید کدام ترک ها نسبت به بقیه ولوم کمتری دارند و ولوم ترک هایی که نسبت به این ترک ها بیشتر است را کم کنید تا با هم هماهنگ شوند. با کمی آزمون و خطا خواهید توانست نتیجه ی مناسبی بگیرید.

LUFS

ما مترهایی برای اندازه گیری مقدار بلندی صدا در اختیار داریم که قابلیت های آن ها فراتر از مترهای VU و مترهای پیک مرسوم است و بر اساس مشخصاتی ساخته شده اند که واحدهای بلندی صدا (Loudness Unit) نامیده می شوند. LUFS مخفف عبارت Loudness Unit Full Scale است که واحدهای بلندی صدا را به بالاترین ولومی که یک سیستم می تواند پخش کند ارجاع می دهد. نرم افزارهای Steinberg Cubase, PreSonus Studio One Professional, Magix Samplitude, iZotope Insight, و بسیاری از نرم افزارهای دیگر این نوع مترها را به کاربرانشان ارائه می دهند.

به طور خلاصه، واحدهای بلندی صدا نوعی واحد اندازه گیری هستند که در پروسه ی تعیین کمیت بلندی صدای درک شده ی یک قطعه ی موسیقی، به وسیله ی آنالیز مقدار ولوم میانگین در طول زمان، به کار گرفته می شوند. در تئوری، دو قطعه ی موسیقی که متر LUFS برابری را نشان دهند باید طوری صدا دهند که انگار ولوم شان برابر است؛ در عمل هم واقعا این اتفاق می افتد، صرف نظر از این که مترهای پیک و RMS چه چیزی را نشان می دهند. پس در اینجا یک مزیت عملی داریم: اگر در حال مسترینگ هستید و می خواهید ترک های یک آلبوم ولوم یکسانی داشته باشند، متر LUFS را در آن ها چک کنید.

اعدادی که متر LUFS نشان می دهد منفی هستند مانند ۵LUFS, -10LUFS, -13LUFS- و… هرچه عدد منفی کوچک تر باشد، مقدار ولوم میانگین بیشتر خواهد بود. اما زیبایی این سیستم اینجاست: پلتفرمی مانند YouTube می تواند یک مقدار استاندارد LUFS برای خودش در نظر بگیرد تا مخاطبان آن مجبور نباشند برای ویدیوهای مختلف مدام ولوم را تغییر دهند. در این صورت حتی اگر یک ویدیو یا قطعه ی موسیقی ولوم بسیار بالایی داشته باشد، YouTube مقدار آن را کاهش می دهد تا ولوم آن هماهنگ و مشابه با دیگر ویدیوهای پلتفرمش شود. یا مثلا اگر شما یک قطعه موسیقی جز داشته باشید که ولوم آن به ۱۸LUFS- می رسد، در پلتفرمی مانند YouTubeمقدار بلندی ولوم آن به صورت اتوماتیک به ۱۳LUFS- خواهد رسید تا ولوم آن مشابه ولوم یک قطعه ی موسیقی تکنو که در آن پلتفرم وجود دارد باشد.

برای پخش رادیویی/تلویزیونی، استاندارد توصیه شده ۲۳LUFS- است که متفاوت از مقدار استاندارد برای مسترینگ موسیقی است. ما معمولا به شکل ذهنی تصور می کنیم که در یک قطعه ی موسیقی چه مقدار داینامیک در صدا می خواهیم و به همین شکل می توانیم در رابطه با مقدار LUFS تصمیم گیری کنیم. این که مبنا را بر رسیدن ولوم صدا به یک LUFS مشخص بگذارید کار ایده آلی نیست. بهتر است با ولومی مسترینگ کنید که برای شما خوشایند است، صرف نظر از مقدار LUFS. برای بعضی از پروژه های مسترینگ می بینید که با یک مقدار LUFS پایین راحت هستید و در بعضی پروژه های دیگر با یک مقدار LUFS بالا، این بستگی به قطعات موسیقی دارد. اما پس از این که ولومی را پیدا کردید که برایتان خوشایند بود، آنالیز کردن این که این ولوم روی چه عددی در متر LUFS می نشیند، تعیین دقیق مقدار بلندی صدا برای ترک های دیگر را آسان تر خواهد کرد.

همچنین در نظر داشته باشید که پلی بک کردن موسیقی از یک سرویس استریم (مانند اسپاتیفای یا اپل موزیک) یا پلی بک موسیقی از یک سی دی یا نسخه ی دانلود شده متفاوت است. برای سی دی ها شما می توانید ولوم مسترینگ را هرچقدر که بخواهید بلند انجام دهید، اما اگر مقدار آن بیشتر از ۹LUFS- شود بیشتر داینامیک موسیقی را از دست خواهید داد. برای موزیک های دنس و پر انرژی، شاید بخواهید قطعات را بر اساس یک ولوم میانگین بالاتر، مانند ۶LUFS- مستر کنید؛ اما توجه داشته باشید که در این حالت هم اگر موسیقی شما از پلتفرمی مانند YouTube یا در رادیو پخش شود، ولوم آن در حد ولوم استاندارد آن پلتفرم پایین خواهد آمد.

مترهای نرم افزار Studio One

مترهایی که در بخش مسترینگ این نرم افزار وجود دارد، چهار پارامتر مهم دیگر را نیز در بر دارند. این مترها اطلاعاتی را به شما نشان می دهند که شاید باعث شود شما بفهمید لازم است تغییراتی در ترک، در ولوم ها یا مقدار تنظیماتی که برای لیمیتر در نظر گرفته اید انجام دهید.

LRA یک نوع متر مربوط به داینامیک صداست. محدوده ی معمول این پارامتر از ۵ (نشان دهنده ی داینامیک بسیار کم در قطعه ی موسیقی) تا ۱۵ (یک ضبط آکوستیک لایو) است. شما می توانید از این پارامتر در کنار متر LUFS استفاده کنید.

TP مخفف عبارت “true peak” است و مقدار intersample distortion را بررسی می کند (دیستورشنی که ممکن است در حین بازسازی سیگنال در فیلتر یک مبدل دیجیتال/آنالوگ ایجاد شود). اگر خواستار ایجاد چنین دیستورشنی در صدا نیستید مقدار TP برای هر دو کانال باید ۰٫۱- یا کمتر باشد.

RMS همان متر قدیمی RMS است که البته هنوز هم به عقیده ی خیلی ها اهمیت دارد. این متر راه حل دیگری برای اندازه گیری داینامیک سیگنال است، پس در حین مسترینگ چندین ترک برای آلبوم بهتر است مقدار این متر هم در ترک ها تقریبا یکسان باشد.

DC مقدار DC offset ترک را نشان می دهد. معمولا مقدار آن منفی بی نهایت است. اگر دیدید DC offset مقدار قابل توجهی را نشان می دهد، بدانید که ترک شما با یک مشکل جدی مواجه است و ممکن است هدروم ترک بهم بریزد و کار شما برای مَچ کردن ولوم ها سخت شود. در این حالت شما می توانید به میکس برگردید و DC offset را از بین ببرید؛ به این شکل هر نوع استفاده ای که از لیمیتر بکنید تاثیر بهتری نسبت به قبل خواهد داشت.

آیا نیاز است برای پلتفرم های مختلف، مسترینگ های مختلف انجام دهیم؟

با توجه به این که پلتفرم های مختلف، ولوم صدای قطعات را نسبت به استانداردهای مختلفی هماهنگ می کنند (برای مثال YouTube مقدار ۱۳LUFS- و iTunes مقدار ۱۶LUFS-)، آیا این به آن معناست که برای هر کدام از این پلتفرم ها باید مسترینگ جداگانه ای درست کنید؟ در این مورد خودتان باید تصمیم بگیرید. ولوم ترک را بالا یا پایین ببرید تا به مقدار ولوم رفرنس پلتفرم مورد نظرتان برسد (مثلا اگر متر شما ۱۱٫۴LUFS- را نشان می دهد، ولوم آن را تا ۱۶LUFS- کم کنید تا ببینید اگر این ترک در آیتونز پلی شود چگونه صدا خواهد داد). همچنین شاید لازم باشد برای سی دی، نسخه ی دانلودی و نسخه ای که در دسترس سرویس های استریم موسیقی قرار می دهید مسترهای مختلفی انجام دهید. سعی کنید بهترین موزیکی که می توانید را بسازید، موزیکتان آنقدری که می خواهید، داینامیک داشته باشد و ببینید برای مابقی پروسه چه پیش می آید. حتی اگر ولوم ترک شما کم باشد، شنونده ها می توانند ولوم سیستم پخششان را زیاد کنند، پس مشکل مهمی متوجه کار شما نخواهد بود.

سخن پایانی

متر LUFS یک الگوریتم بسیار کارآمد است. درست است که آلبوم ها مانند گذشته رونق ندارند و تک ترک ها سهم عمده ی مارکت موسیقی را در اختیار گرفته اند، اما کالکشن های موسیقی همچنان پرطرفدار هستند و اندازه گیری ولوم با متر LUFS می تواند به شما کمک کند ولوم ترک های یک مجموعه با هم تناسب داشته باشد. اما شاید جنبه ی مهم تر ماجرا این باشد که در دنیای امروز که تک ترک ها بازیگر اصلی بازار هستند LUFS بتواند به این جنگی که بر سر بلندی ترک ها به راه افتاده خاتمه دهد، چرا که حالا اگر یک نفر تنظیمات لیمیتر را شدیدا بالا ببرد، موزیکش در اسپاتیفای همانقدر بلند نخواهد بود؛ اسپاتیفای ولوم آن را کم خواهد کرد و باعث خواهد شد ولوم این ترک در حد ترک هایی باشد که داینامیک بالایی دارند. این قضیه قطعا یک پیشرفت به حساب می آید.