دلیل این که صداها را زیادی بلند می شنوید به فرکانس ها مربوط می شود

گاهی اوقات در اجراهای زنده صدابردار می گوید صدا زیادی بلند است، اما افرادی که در بخش های دورتر سالن هستند شاید به خوبی نتوانند صدا را بشنوند.

بخشی از این چالش به وسیله ی دو دانشمند در دهه ی 1930 پاسخ داده شد: هاروی فلچر و ویلدن مانسون. با وجود این که ارگان استاندارد جهانی (ISO) اخیرا منحنی هایشان را بروزرسانی کرده اند، منحنی های فلچر و مانسون در 80 سال اخیر به خوبی توانسته جایگاهش را حفظ کند. فلچر و مانسون ایده هایشان را در قالب یک سری گراف ارائه دادند که تحقیقات آن ها روی بلندی صدا بر حسب انتشار فرکانس ها را خلاصه می کرد. در تصویر زیر می توانید گراف فعلی بلندی صدایی که علم به آن دست پیدا کرده را مشاهده کنید.

اگر نگاه کردن به این گراف موجب سردرگمی شما می شود، نگران نباشید. از این منحنی دو نکته ی مهم را می توان برداشت کرد:
1. شنوایی انسان در بازه ی فرکانسی 2kHz–5kHz در حساس ترین حالتش می باشد.
2. با بلند شدن صدا، حالتی که شما فرکانس های مختلف را می شنوید تغییر خواهد کرد.

ماسک شدن

قاعده ی فیزیکی دیگری که لازم است از آن آگاه باشید، موضوع ماسک شدن است. ماسک شدن به بیان ساده یعنی سورسی که صدای بلندتری دارد باعث می شود شنیدن دیگر سورس ها سخت شود. بیشترین تاثیر این افکت را می توانید در اکتاوی که پس از پایین ترین صدا وجود دارد بشنوید.

می توانید به این شکل به قضیه نگاه کنید: بیشترین انرژی یک گیتار بیس در محدوده ی 80Hz–100Hz است، در صورتی که یک snare drum بیشترین انرژی را در محدوده ی 100Hz–250Hz دارد. هر دوی این صداها دارای اُورتُن هایی هستند که در اکتاوهای بالای این محدوده ها ادامه پیدا می کند، که به همین خاطر ما از اکولایزر در قسمت های بالاتر این محدوده های فرکانسی استفاده می کنیم. این یعنی بلند کردن صدای گیتار بیس موجب می شود صدای snare به خوبی شنیده نشود. پدیده ی ماسک شدن، تمایل ما نسبت به بلند کردن صداهایی که نمی توانیم در پروسه ی میکس به خوبی بشنویم را نشان می دهد. بسیار راحت می شود گرفتار این قضیه شد که برای بهتر شنیدن هر صدایی، ولوم آن را بالا ببریم.

خروجی در برابر مفهوم بودن

حالا چطور باید این اصول را در هنگام میکس کردن به کار بگیریم؟

فرض می کنیم در اجرای زنده می خواهید از یک گیتار آکوستیک و یک وکالیست اصلی استفاده کنید. ولوم گیتار را طوری تنظیم کنید که مناسب فضای محیط باشد، سپس ولوم وکال را به قدری بالا بیاورید که کمی صدای آن بلندتر شنیده شود؛ حالا نگاه کنید فیدرها در چه جایی قرار گرفته اند. این صدا را برای چند دقیقه خوب بشنوید. سپس ولوم وکال را پایین بیاورید. به سراغ اکولایزر گیتار آکوستیک بروید و با استفاده از آن محدوده ی 800Hz را در حد دو یا سه دسی بل کاهش دهید. خواهید دید که کمی از گرمای صدای گیتار آکوستیک کم خواهد شد، اما نگران نباشید، چون در این مرحله شما تنها صدای گیتار را می شنوید.

حالا فیدر کانال وکال را تا حدی بالا ببرید که ولوم آن کمی از گیتار آکوستیک بیشتر شود. سعی کنید چشم هایتان را ببندید و فقط با گوش دادن تشخیص دهید چه زمانی ولوم وکال بالاتر می رود. وقتی آن را تنظیم کردید، به فیدرها نگاه کنید. خواهید دید که فیدر ولوم وکالیست در جایی پایین تر از قبل قرار گرفته است. اگر می توانید فقط همان یک باند اکولایزری کانال گیتار را غیر فعال (bypass) کنید، این کار را انجام دهید و با فعال و غیر فعال کردن آن خواهید دید این تنظیم اکولایزری بیشتر از آن که تُن گیتار را تغییر داده باشد به میکس شما کمک کرده است و با غیر فعال کردن آن انگار ولوم وکال پایین می آید.

در تصویر زیر می توانید مشاهده کنید کدام محدوده های فرکانسی در شکل دادن صدای سازهای مختلف اهمیت زیادی دارند:

یکی از چیزهایی که سریعا برای شما آشکار می شود این است که محدوده ی فرکانسی 2kHz–5kHz در تمام این سازها اهمیت دارد و این همان محدوده ای است که گوش انسان بیشترین حساسیت را نسبت به آن دارد. حتی در گیتار بیس و kick drum هم بخش هایی از صدا در این محدوده قرار می گیرد.

با اضافه کردن کانال های بیشتر، این محدوده ی فرکانسی بیشتر اشغال می شود و در این حالت حتی اگر مترهای شما افزایش ولومی را به شما نشان ندهند، شما باز هم حس می کنید صدای کلی میکس بلندتر شده است. توجه داشته باشید که در یک سالن اجرای زنده شاید در انتهای سالن فشار صوتی 86dB SPL، در وسط سالن 92dB و در قسمتی که مهندس صدا قرار گرفته 98dB باشد. در این حالت مخصوصا اگر محتوای فرکانس های میانی زیاد باشد، صدابردار حس می کند ولوم میکس به شدت بالا رفته است.

اگر از بُعد میکس به قضیه نگاه کنیم، شما می توانید همان ایده ای که برای گیتار آکوستیک و وکال توضیح دادیم را در تمام طیف فرکانسی به وسیله ی اکولایزر اجرا کرده و برای هر کدام از سازها جا باز کنید تا نیازی به بالا بردن ولوم آن ها نداشته باشید.

اهمیت بیس

کارتان را با فرکانس های پایین آغاز کنید. کمی از شدت فرکانس 60Hz در گیتار بیس و کمی از فرکانس 100Hz در kick drum را کاهش دهید تا هر کدام از این سازها فضای خودشان را پیدا کنند. شاید بعد از استفاده از EQ، طوری که این سازها به صورت جداگانه صدا می دهند را نپسندید اما این مسئله اهمیتی ندارد. اگر زمانتان را صرف اکولایز کردن سازها به صورت جداگانه و خارج از میکس کنید، باعث بروز مشکلات در میکس خواهید شد.

فرکانس های بالاتر

جای دیگری که جنگ بر سر ولوم می تواند اتفاق می افتد، بین صدای گیتار آکوستیک و کیبورد است. از آنجایی که موزیسین هایی که روی استیج هستند روی صدا و اجرای خودشان تمرکز دارند، متوجه این موضوع نمی شوند که شاید با موزیسین دیگری یک محدوده ی فرکانسی را اشغال کرده باشند. محدوده ی 200Hz تا 1,000Hz جاییست که بیشتر انرژی وکال در آن حضور دارد و همین جاست که شما ممکن است زمان زیادی را صرف تنظیم کردن EQ کنید و باز هم موفق به برطرف کردن مشکل ها نشوید.
اگر نسخه ی ضبط شده ی اجرایتان را برای نوازنده ی گیتار و کیبورد پلی کنید، هر دوی آن ها خواهند گفت که صدای سازشان در میکس کم است. اگر ولوم هر دوی آن ها را بالا ببرید، صدای سازهایشان با وکال تداخل پیدا می کند و شما باز هم به پله ی اول بر میگردید، یعنی بالا بردن ولوم تمام صداها.

سعی کنید از کیبوردیست (که راحت تر می تواند صدای سازش را تغییر دهد) بخواهید در اکتاو بالاتری نت ها را اجرا کند. انتقال صدای سازها به محدوده های فرکانسی مختلف می تواند فرکانس های میانی را تمیز کند و باعث شود تمام سازها بدون تداخل با دیگری در میکس بدرخشند.

کات کردن بجای بوست

احتمالا این جمله را به اندازه ی کافی شنیده اید که باید از بوست کردن فرکانس ها مخصوصا در محدوده ی 2kHz–5kHz خودداری کرد. اگر می خواهید با استفاده از EQ وضوح میکس را بهتر کنید و اگر قرار است از EQ روی بیش از یک کانال استفاده کنید، بهتر است محدوده ی فرکانسی 400Hz–800Hz در سازهایی که روی وضوح میکس تاثیر نامطلوب گذاشته اند را کات کنید.

همچنین این نکته را هم باید بدانید که انسان اضافه شدن دیستورشن در سیستم صوتی را به صورت بلندتر شدن ولوم صدا درک می کند، پس اگر تا جایی ولوم میکس را بالا برده اید که چه در امپ و چه در اسپیکر دیستورشن به وجود آمده است باید بدانید که ولوم میکس بیش از اندازه بالا رفته است.